Irkçılık günümüzde özellikle Avrupa ülkelerinde günlük hayatın fiilî bir gerçekliği hâline gelmiş bulunmaktadır. Irkçı ve yabancı düşmanı siyasi partiler, halkta korku ve kaygı oluşturarak ırkçılığı beslemekte ve ana akım siyasete istikamet tayin edebilecek duruma gelebilmektedir.

Yabancıların hayat, seyahat, çalışma ve eğitim haklarını kısıtlayan ve onları geldikleri yere göndermeyi kurucu söylem hâline getiren ırkçı yaklaşımlar ayırımcılığı kurumsal hâle getirmektedir.

Avrupa’daki ırkçılık kültürel olarak İslam ve Müslüman korkusu ve nefretini ifade eden İslamofobiye dönüşmektedir. Avrupa ülkelerinde siyasette, eğitimde, çalışma hayatında, günlük hayat aktivitelerinde, sokakta, kamu politikalarında, yargı kararlarında hem Müslümanların İslam inancını yaşamaları zorlaştırılmış bulunmakta hem de İslam inancına mensubiyetlerinden dolayı yoğun ayırımcılığa, hatta şiddet saldırılarına maruz kaldıkları görülmektedir.

Avrupa Konseyi, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa Birliği’nin İslam karşıtlığı konusunda net bir pozisyon oluşturamadıkları, bunu bir ayrımcılık türü olarak görmekte zorlandıkları, buna dönük politikalar geliştiremedikleri veya bilinçli olarak geliştirmedikleri, Birlik ülkelerinin ise giderek daha fazla İslam karşıtı politikaları ana akım siyasete taşıdıkları görülmektedir. Bu konuda doğrudan İslam’ı ve Müslümanları hedef alan şiddet eylemleri organize edildiği gibi hemen her ülkedeki aşırı sağcı siyasi hareketler Müslüman karşıtı politikalarla göçmen karşıtlığını bir araya getiren ırkçı yaklaşımları seslendirmekte ve ana akım siyaset de bunun etkisinde kalmaktadır. Yargı kararları da giderek içtihat değişikliğine sahne olmakta ve Müslümanlara karşı ayırımcı politikalar “Avrupa İslamı” ve “ulusal kültür” etiketleri üzerinden haklılaştırılmaya çalışılmaktadır.

Bu nedenlerle İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu’nun 4. maddesinin (f) bendindeki “Gerektiğinde dış ülkelerdeki insan hakları ihlallerini incelemek ve bu ihlalleri o ülke parlamenterlerinin dikkatlerine doğrudan ya da mevcut parlamenter forumlar aracılığıyla sunmak” hükmüne ve 6. maddesinin ikinci fıkrasındaki “Komisyon, incelemelerini alt komisyonlar kurmak suretiyle de yapabilir.” hükmüne istinaden “ Avrupa’da Yükselen Irkçılık ve İslamofobi ve Irkçılık İnceleme Alt Komisyonu” kurulmasına karar verilmiştir. Alt Komisyon, 27. yasama dönemi, 4. yasama yılında İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 17 Şubat 2021 tarihli toplantısında kurulmuştur.

Yukarıda zikredilen gerekçelere istinaden kurulan Alt Komisyon; Avrupa ülkelerinde konuyla ilgili yerinde incelemeler yapmak, bu konuda uluslararası kurum ve kuruluşlarla görüşmelerde bulunmak ve akademi ve sivil toplum alanlarında konu ile ilgili çalışan araştırmacı ve hak savunucularını dinlemek suretiyle farkındalık çalışmaları yapmayı ve durum tespiti vasıtasıyla politika önerileri oluşturmayı amaçlamaktadır. Yaşadıkları ülkelere emekleriyle katkıda bulunan vatandaşlarımızın karşılaştıkları problemleri tespit etmek ve çözüm yaklaşımları geliştirmek, ırkçı politikaları açığa çıkarmak ve İslam karşıtlığı ile mücadeleyi ülkeler üstü bir insan hakları meselesi olarak formüle etmeye katkıda bulunmak, uluslararası hak arama kuruluşlarının bu konuya dikkatlerini çekmek, İslam karşıtı olayların kayda alınmasını sağlayacak bir sistem geliştirilmesini teşvik etmek, konunun temel insan hakları kategorisi içine dâhil edilerek Birleşmiş Milletler’in ülke bazlı evrensel periyodik inceleme tablosuna dâhil edilmesini sağlamak, Alt Komisyon’un temel amaçları arasında yer almaktadır.

Alt Komisyon, 28’nci yasama dönemi, 3’üncü yasama yılında İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu’nun 25 Haziran 2025 tarihli toplantısında yeniden kurulmuştur.