MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Ben tabii -Sayın Vekilimizin yaptığı konuşmada kullandığı savunma konusu önemli- Maliye Bakanı olarak burada Hükûmet adına geçici bütçe kanunu tasarısını savunmak üzere bulunuyorum. Bu savunmayı yapmam da doğal.

Öncelikle, Sayın Vekilimiz Bülent Kuşoğlu'nun kamu maliyesine ilişkin ilkesel tutumunu öteden beri bilirim ve takdirle karşılarım. Kamu maliyesinde şeffaflık, hesap verebilirlik, kamu maliyesinin temel kamu maliyesi ilkelerine uygun olarak kurgulanması ve uygulanması hepimizin öteden beri arzu ettiği, her zaman üzerinde titizlendiğimiz konulardır. Bugüne kadar bulunduğum görevlerde de bu hususa sonuna kadar riayet ettim ama tekraren söylemek gerekirse Sayın Vekilimizin bu konuda daha önceki dönemlerde de, bugün geçici bütçe kanunu tasarısının içeriğine ilişkin olarak da yaptığı değerlendirmeleri, görüş ve önerileri önemsediğimi, yaklaşımının olumlu olduğunu söylemem gerekir. Burada mesele bu değerlendirmelere ilişkin bizim bakış açımızın ne olduğu.

Biliyorsunuz, 5018 sayılı Kanun 2004 yılında yani AK PARTİ hükûmetleri döneminde çıkan ve kamu maliyesine yepyeni bir çerçeve kazandıran, kamu maliyesinde şeffaflığı, hesap verebilirliği, önceki dönemlerle mukayese edilemeyecek ölçüde arttıran bir kanun. İlk defa bu dönemde bütçe kanunlarının orta vadeli bir ekonomik çerçeveye dayandırılması gerektiği, üç yıllık bir bütçelemenin yapılması gerektiği bu kanunda bu hüküm altına alındı. Bu 5018 sayılı Kanun'un çalışması uzun yıllara dayanan bir çalışma. Aslında, onu da, bu çalışmaya önceki dönemlerde katkı veren herkesi burada takdirle anmam lazım.

Geçici bütçe kanunu sayın vekilimizin söylediği gibi ilk defa 5018 sayılı Kanun'da düzenlenmiş. Geçici bütçe kanununun aslında esas bütçe kanunu çıkana kadar zorunlu nedenlerde çıkan bir kanun olduğu hüküm altına alınmış. Temelde esas olan yılbaşı girmeden önce gelir-gider tahminleri yapan, gelir için tahmin yapan, gider için harcama izni veren bir bütçe kanununun çıkarılması. Biz arzu ederdik ki hakikaten aralık ayı içerisinde 17 Ekim 2015 tarihinde Meclise sunulan bütçe kanun tasarısı görüşülebilseydi de 1 Ocak 2016 tarihinde bu kanun yürürlüğe girseydi. Sayın Bakanımız Zekeriya Temizel'in yaptığı değerlendirme önemli, söylediği sözler önemli. Hakikaten bütçe kanunları görüşülürken bütçe hakkı, Meclisin denetleme hakkının da yeteri ölçüde kullanılması lazım. Yaptığı değerlendirmeler hepimiz için önemli. Biz burada yürütme organına harcama yetkisi veriyoruz, Hükûmete harcama yetkisi veriyoruz, bir yıl sonraysa Hükûmet olarak biz buraya geliyoruz, sizin bize vermiş olduğunuz yetkiyi ne şekilde kullandığımızı izah ediyoruz. Sayıştay bu konuda denetimlerini yapıyor ve bütçe hakkı, kesin hesap kanununun görüşülmesi suretiyle de yerine getiriliyor. Hakikaten, bütçe kanunlarının görüşülmesi aceleye getirilmemeli. Kesin hesap kanunlarının görüşülmesi aceleye getirilmemeli. Biz de aynı yaklaşımlar içindeyiz. Sadece bundan önceki yıllardaki bütçe görüşme takvimlerine bakıldığında, ilk defa bu konu gündeme getirildiği andan itibaren eğer hızlı bir şekilde bir başlangıç yapabilseydik, önceki yıl takvimlerinden de çok kısa olmayan bir takvimde bizim esas bütçe kanunu görüşme imkânımız olurdu diye düşünüyorum. Plan Bütçe Komisyonları vefakâr komisyonlardır, özverili komisyondur, sabahlara kadar biz burada çalıştırıldığını biliyoruz. Çok yoğun bir mesai sarfedilmek suretiyle bu görüşmeler daha yoğun bir şekilde yapılarak ve bütçe hakkından da asla taviz verilmemek suretiyle bu görüşmeler yapılabilirdi.

Sayın Kuşoğlu'nun, tabii, kendisinin yaptığı bir değerlendirmeye ilişkin burada bir açıklama yapmam lazım, Sayın Başbakanın uyarılmaması hususunda Maliye Bakanı olarak bana dönük bir ifade kullandı. Sayın Başbakanımızın muhalefet partisi liderleriyle yapmış olduğu görüşmelerde AK PARTİ olarak hiçbir zaman için şu teklifte bulunmadık: "Geçici bütçe kanunu ile kesin hesap kanunu birbirinden ayırt edilerek görüşülsün." demedik, "Önceki yıllardaki görüşme hangi içerikteyse, Anayasa'ya ve 5018 sayılı Kanun'a uygun olarak, o içerikte görüşülsün." dedik.

Şunu da baştan ifade etmem lazım: Her iki muhalefet partisi lideriyle yapılan görüşmelerde de başlangıçta olumlu, ilkesel bir bakış açısı sergilendi. Benden önce görüşlerini ifade eden milletvekillerimiz de ifade etti, hakikaten global olarak hem jeopolitik hem de ekonomik olarak zor bir dönemden geçiyoruz. Bu dönemde piyasaların önünü görebilmesi, karar alıcıların sağlam ve tutarlı bilgiler üzerinden, projeksiyonlar üzerinden karar verebilmesi çok önemli. Aslında bütçe kanununun bir an önce çıkarılmasının arkasında yatan neden bütçe kanununa verilen önemin azlığından değil, tam tersine, bütçe kanunları hem siyasi bir dokümandır ama aynı zamanda ekonomide karar alıcılar için temel yol gösterici, inandırıcılığı olduğu sürece, inandırıcılığı ve tutarlılığı olduğu sürece yol gösterici bir dokümandır. Dolayısıyla, bir an önce -burada her türlü eleştiri, katkı yapılır, değerlendirmeler yapılır ama- bütçe kanunlarının çıkarılması önemlidir. Piyasadaki bütün aktörler buna göre kendi hesaplarını kitaplarını yaparlar. Biz bu nedenle geçici bütçe kanunu görüşmeleri tamamlanıp çıksa bile süratle 2016 yılına ilişkin bütçe kanununu da Meclise sevk edip sizlerin takdirlerine, tartışmasına açacağız.

Şimdi, geçici bütçe kanunlarının hangi sebeple, hangi içerikte hazırlanacağı, neleri ihtiva ettiği hususu 5018 sayılı Kanun'un 19'uncu maddesinde açık bir şekilde ifade edilmiş. Sayın Vekilimiz burada geçici bütçe kanunu kavramından hareketle geçici bütçe kanunu ifadesi varsa esas bütçe kanunlarına ilişkin düzenlemelerin de kıyas yoluyla aynen geçici bütçe kanunu için de geçerli olduğunu değerlendiriyor. Açıkçası biz o düşüncede değiliz. Eğer kanun koyucu böyle bir düşüncede olsaydı bu kadar titizlikle hazırlanan bu kanunda geçici bütçe kanununun da hazırlanma yönteminin, içeriğinin dayandığı varsayımların esas bütçe kanununa ilişkin maddelerdeki gibi olacağını açık bir şekilde yazardı. Böyle yapılmamış. Yani, bu geçici bütçe kanunları, biliyorsunuz, olağanüstü kanunlardır. Bir an önce esas bütçe kanununun getirilmesi amaçlanır ama kamu maliyesi teorisinde, biliyorsunuz, temel hususlardan bir tanesi şudur: Yürütme organı, yasama organından izin almaksızın, yetki almaksızın 1 Ocakta bir kuruş para harcayamaz, taahhüde girişemez, ihale yapamaz. Dolayısıyla, mutlaka ve mutlaka, geçici bütçe kanunlarının temel vasfı, yürütme organına, yani hükûmete bir harcama yetkisinin verilmesidir. Böylelikle, yürütme organı yapacağı harcamalar konusunda kısıtlanır, sınırlanır. Onun için, geçici bütçe kanununun içeriğine ilişkin 19'uncu maddede, bütçe ödeneklerinin, yani bir sonraki yıl için altı aya kadar varacak bir sürede yapılacak harcamanın tavanları konusunda bile sınırlamıştır. Bakın, eğer böyle bir düzenleme olmasa pekâlâ da denilebilirdi ki, geçici bütçe kanunu döneminde -Hükûmet- biz size belli rakamları ihtiva eden bir bütçe tasarısı da getirebilirdik. Hayır, kamu maliyesini düzenleyen 5018 sayılı Kanun diyor ki: "Hükûmet eğer bir geçici bütçe getirecekse bir önceki yıl Meclisten geçmiş olan, Meclisin onayından çıkmış olan bütçe kanununda belirlenmiş ödenek tavanlarına nazaran belirli oranlarda harcama yetkisi alabilir." Yani yürütme organını bir sonraki yıl bütçesinin ödenek tavanları konusunda sınırlıyor. Onun için, size sunmuş olduğumuz geçici bütçe kanunu tasarısındaki ödenek tavanlarına bakarsanız, istisnai olarak yüzde 100 oranı var ama hep belirli oranlar dâhilindedir. Onun için, geçici bütçe kanununun temel vasfı, 1 Ocaktan itibaren esas bütçe yapılıncaya kadar, Hükûmetin, yürütme organının zorunlu -bakın, zorunlu- ve gündelik işlerin yürümesi için gerekli olan harcamaları yapabilmesine imkân sağlamaktır. Onun için, bir orta vadeli program perspektifi olmadan, bir orta vadeli mali plan perspektifi olmadan, bütçenin gelir tarafına ilişkin olarak geçici bütçe kanunuyla ilgili bir tahminde bulunmak, bir tahmin yapmak 5018 sayılı Kanun'un getirdiği kamu maliyesinin temel ilkelerini düzenleyen maddelere aykırılık teşkil eder.

Bir başka husus: Teknik olmasına rağmen burada söylemem...

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Sayın Bakan, neden aykırılık teşkil eder, bir daha söyler misiniz?

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Geleceğim Sayın Vekilim, geleceğim.

Biliyorsunuz, bu geçici bütçe kanununun... Yani Sayın Vekilimizin söylediği husus çok önemli. Biliyorsunuz, bütçe kanunları yürütme organına harcama izni verir, gelirlerin de toplanmasına izin verir. Yani, bu geçici bütçe kanunu çıkmazsa, 1 Ocaktan itibaren ben, yani maliye 1 kuruş katma değer vergisi tahsil edemez, özel kanunlarda belirlenmiş olan gelirleri tahsil edemez. Onun için, geçici bütçe kanunuyla ilgili burada yaptığımız düzenlemede, "mevcut mevzuattaki düzenlemelere uygun olarak gelirlerin tahsiline devam olunacağı" hükmü var.

Bir de, belki biz onu izah edemedik -Sayın Vekilimizin üzerinde durduğu konu önemli- teknik olarak, yoksa siyasi bir argüman olarak değil, teknik argüman olarak söylemem gerekirse biz bu kanun tasarısında bir maddede şunu söylüyoruz: "2015 yılı bütçe kanununun hükümleri 2016 yılında da uygulamaya devam olunur bu geçici bütçe kanunu tasarısındaki istisnai hükümler hariç olmak üzere." Bu ne anlama geliyor? Sizin söylediğiniz hususa ilişkin değerlendirme yapmak için. 2015 yılı Bütçe Kanunu'nun bir (B) cetveli vardı, yani bütçenin gelir tahminlerini gösteren cetvel. Biz o cetveli teknik olarak, bu geçici bütçe kanununda yer alan hüküm çerçevesinde, 2016 yılı içerisinde uygulanmak üzere taşımış oluyoruz. Dolayısıyla, bizim geçici bütçe kanunu yılın tamamı için 2015'te öngörülen gelir tahminlerini öngören bir kanun tasarısı. Biliyorsunuz, bütçe kanunları, kamu kurumlarının yıl içinde yapmış olduğu harcamaları düzenleyen, onlara uygulanmasını sağlayan çok detay da, teknik düzenlemeler de ihtiva eder. Geçici bütçe kanununa bütün bunları tekraren yazmazsak, o kanunu taşımazsak o zaman o detay harcamaların yapılması mümkün değil. Onun için biz burada "2015 yılı bütçe kanunu hükümleri itibarıyla 2016 yılında da uygulanır." demekle, cetvellere ilişkin istisnai düzenlemelerimiz hariç olmak üzere, 2016 yılına taşımış olduk.

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Borçlanma?

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Yine, borçlanma da aynı şekilde, evet.

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Gelirlerle ilgili bir tahmin yapılmasının bir mahzuru var mı? Sonuçta, "bütçe" diyorsak kaynakları göstermek zorundayız.

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Şöyle: Biliyorsunuz, her bütçe kanunu aynı zamanda borçlanma limitini de belirleyen hükümlere sahip. Şu anda biz 2015 yılı Bütçe Kanunu'nu hükümleri itibarıyla 2016 yılına bu geçici bütçe döneminde taşıdığımız için sizin söylediğiniz husus önemli. Borçlanma limitiniz ne? 2015 yılındaki borçlanma limitini biz 2016'ya bu hüküm nedeniyle taşımış olduk bir boşluk meydana gelmemesi için.

AYKUT ERDOĞDU (İstanbul) - Üç aylık yüzde 25 anlamında mı söylüyorsunuz?

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Hayır, oradaki toplam borçlanma limitini taşımış olduk. Dolayısıyla, söylediğiniz kaygılar önemli. Bunları...

BİHLUN TAMAYLIGİL (İstanbul) - Toplam olamaz ki, döneme yansıyan kısmı olabilir, toplam olamaz ki!

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Mefhumu muhalifinden çıkaracağımıza bunu da görmemiz gerekir.

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Efendim, bir şey söyleyebilir miyim? Bakın Sayın Vekilim...

BÜLENT KUŞOĞLU (Ankara) - Efendim, bunları bütçede görebilmemiz gerekiyor, şu mantığı. Yani hakiki olarak baktığımızda da öyle, uygulamada da öyle. Ben diyorum ki: İlk defa siz bunu yapıyorsunuz, ne güzel, size kısmet olmuş, güzel bir şey, tarihî bir olay, bunu da en iyi şekilde yapalım. Ben "Bütçe çıkmasın." ya da "Yokuş yapalım, biraz geciktirelim...", böyle bir şey söylemiyorum. Sadece, ilk defa geçici bütçe yapıyoruz, bunu da gelecektekilere de emsal teşkil edecek şekilde doğru dürüst, dört başı mamur bir şekilde yapalım.

Şimdi, altı aylık olsaydı Sayın Bakanım bu bütçe, hedef koymayacak mıydınız, altı aylık olsaydı gelir koymayacak mıydınız?

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Karşılıklı olacak ise ben de o zaman... Şimdi Sayın Vekilim, bir müsaade eder misiniz, izah edeyim.

BAŞKAN - Sayın Kuşoğlu tecrübelidir, böyle yürümeyeceğini bilir efendim, orada sıkıntı yok.

MALİYE BAKANI NACİ AĞBAL (Bayburt) - Ben de tecrübeliyim efendim, ben de Plan Bütçe Komisyonunda 2006 yılından beri bu bütçeyi hazırlayan, Plan Bütçe Komisyonunda bürokrat olarak bulunan bir kardeşinizim. Mutfakta çalışmış, bütçenin disiplinine, kamu maliyesinin dengelerinin memleket ekonomisi için önemine inanan bir kardeşinizim.

Bu dönemde, geçici bütçe kanunu çalışmalarını da, Bakan olarak göreve başladığım ilk andan itibaren, sizin söylediğiniz kaygıları da test etmek suretiyle çalıştım. Ama geçici bütçe kanunları istisnai, zorunlu ve kısa süreli, bir an önce esas bütçe kanununun gelmesine kadar geçen sürede zorunlu harcamaları ve gündelik işleri çözmek için getirilen bir kanundur. Tabii ki gelir tahmininin yapılması doğrudur ama her gelir tahminini ben size... Bütçe kanununda yer almamakla beraber teknik olarak yapılan birtakım gelir tahminleri rakamlarını mutfak çalışması olarak her an yapıyoruz, sürekli yapıyoruz. Ama burada o çalışmaların her birisinin kendisine göre varsayımları var. O varsayımları siyasi bir doküman olan orta vadeli program dokümanına döküp yayınlamadan, bütçe kanununa ekli bir tablo olarak koymadan ben dersem ki "Gelir tahminini şu kadar yaptık.", siz bu defa diyeceksiniz ki "Bunun dayandığı varsayımlar nedir?" Dolayısıyla, geçici bütçe kanunları gerçekten... En kısa zamanda, şundan emin olun, en kısa zamanda biz yeni bir orta vadeli program, yeni bir orta vadeli mali plan dokümanını hazırlayacağız, bunlara dayalı olarak 2016 yılı merkezî yönetim bütçe kanunu tasarısını hazırlayacağız ve geldikten sonra siz bizim bütün rakamlarımızı mutlaka burada değerlendireceksiniz. Bunların hepsine de, vereceğiniz her türlü katkıya da şimdiden teşekkür ederim. Ama şeyi...