HAYDAR AKAR (Kocaeli) - Evet, doğru uygulama olup olmadığı tartışılır. Niye tartışılır? Redevans yöntemiyle sabahki seansta TTK'ta da biraz gördük, ya ton başına bir redevans bedeli konur ya da direkt emtia, üretilen mal alınır. Ama, bu uygulamayla birlikte neye geçilmiştir? Hiç ihalesiz, aynı redevans bedeli üzerinden o kömürün ihalesiz bir şekilde bu şirketlerden yani TKİ'nin redevans olarak işletmesine vermiş olduğu şirketlerden ihalesiz olarak alıyor. Peki, ihalesiz alması bunun daha ucuz olduğu anlamına mı geliyor? Bana göre, hayır, gelmiyor. Biraz sonra fakirlere dağıtılan kömürlerden örnekler verdiğimizde orada rüçhan hakkı kullanılarak veya redevans karşılığı tüm üretiminin alınması sonucunda fiyatların nasıl yukarıya çekildiğini ama Kamu İhale Kanunu'na uygun olarak 4734'e göre, açık ihale usulüyle yapıldığında da fiyatların nasıl gerilediğini hep birlikte görüyoruz. Tabii, bu arada diğer hizmet alımlarının da bu şekilde yapılması, Kamu İhale Kanunu'nun dışına çıkarılması ve tamamen bu sözleşmelere istinaden yapılması, ulaştırmada, bu kömürün işte ilgili yerlere taşınmasında da sıkıntılar oluşturuyor, Sayıştayın denetimlerinde mevcut. Demek ki bu yöntemde aksayan taraflar var, bana göre bu şekilde uygulanması doğru değil.

TKİ, aslında Türkiye'de çok eski bir kurum ve kömürde uzmanlaşmış, özellikle linyit kömüründe uzmanlaşmış bir kurum; EÜAŞ eliyle bir taraftan elindeki kömür ocakları alınıyor, diğer taraftan da redevans usulü ve hizmet alımı yöntemiyle de bu üçüncü şahıslara kullandırılıyor, daha da atıl duruma düşüyor. Bunların hem maddi hem de diğer sakıncaları var, bu alımlarda ve hizmet alımlarında da görüyoruz bunu. Onun için de bu yöntemin aslında, Sayıştayın önerdiği şekilde yani hikâyenin cevabı şeklinde değil de Sayıştayın önerdiği şekilde yapılması ve kullanılması bu hakkın daha doğru olduğunu düşünüyorum. Çünkü, rüçhan hakkı verilmesi ya da hizmet alımı yöntemiyle ya da redevans usulüyle, bir işletmenin TKİ'ye ait bir ruhsatın bir başka şirkete devredilmesiyle ille o şirketin bütün kömürünü alacaksın diye bir kanun yok. Bu, 4734'teki 3 (r) maddesiyle getirilen istisna çünkü geçmişte bu denendi, yapıldı ve 3 (r)'yle bu yasalaştırıldı yani bir yerde göz yumuldu bu işe. Ve ille de bununla yapacaksın diye bir kanun yok, istersen açık ihale yapabilirsin 4734'te kadar kalan kısmı, redevans dışında kalan kısmını almak istiyorsan açık ihale yöntemleriyle alabilirsin bunda bir sakınca yok. Ama, dediğim gibi, bu aslında hem verimliliği artırmak hem üretimi artırmak hem maliyeti düşürmek değil, biraz sonra göreceğiz, vereceğimiz örneklerden maliyetin kurum için nasıl arttığını, Hazine için nasıl arttığını fakirlere dağıtılan kömürde göreceğiz, rakam olarak da göreceğiz bunu.

Ben bu usulü doğru bulmuyorum açık söylüyorum. Eğer redevans ille de yapacağız diyorsanız sadece redevans karşılığı bedeli alın, diğer kısmın da açık ihale yöntemiyle yapılması doğru olur diye düşünüyorum.