AYLİN YAMAN (Ankara) - Sayın Bakanım, değerli bürokratlar; sunumunuz için ben de teşekkür ederek başlamak istiyorum, oldukça detaylı bir sunumdu.

Ben tek bir konuya değinmek istiyorum: Aile Bakanlığının genel olarak veriyle ilgili bir sorunu var, uzun zamandan beri Aile Bakanlığını takip eden biri olarak söylüyorum; engelliler özelinde konuşuyorum. Şimdi, yıllardır, engellilerle ilgili doğru sayıya henüz ulaşamadık; biliyorsunuz, farklı kanallardan farklı veriler topluyoruz. Şimdi, burada, sizin sunumunuzda konumuz erişilebilirlik, malum; erişilebilirlik bütçe kodu vermişsiniz, bence bu çok değerli çünkü önümüzdeki hafta Aile Bakanlığının 2026 yılı bütçe teklifini dinleyeceğiz biliyorsunuz, çarşamba günü önemli bir bütçe teklifi dinleyeceğiz. Ben bunu da çalışan biri olarak -ikisi sizin verinizle- onların bütçe teklifinden bir karşılaştırma yaptım kısaca, erişilebilirlik konusunda, sadece engellilerde. Şimdi, verdiğiniz bütçe kodu, engellilerin toplumsal hayata katılımı ve özel eğitim programının, engellilerin ekonomik ve sosyal hayata katılımı alt programının engellilerin erişilebilirliğinin sağlanması faaliyeti özelinde verdiğiniz bir bütçe kodu. Buna özelde bir gösterge var Aile Bakanlığının kullandığı. 2026 yılı bütçe teklifinde buna özel, erişilebilirlik belgesi sayısı hedeflenmiş. 2024 yılında ne kadar yapıldığı tabloya konmuş ki 2024 yılında 388 adet erişilebilirlik belgesi verildiği söyleniyor. 2025'te 300 adet hedeflendiği söyleniyor, neden daha az olduğunu da anlayabilmiş değilim. 2026'da da yine aynı, 300, 300 diye gidiyor. Ben şimdi sizin verdiğiniz rapora bakıyorum, oldukça detaylı bir erişilebilirlik belgesi sayısı vermişsiniz ama bunu ne kadarlık bir zaman diliminde, ne olduğunu yani total evrenin ne olduğunu bilmiyoruz aslında. Yani burada önemli sıkıntılardan biri bu. Kamuya ait rakamlara bakıyorum, 60 adet metroya erişilebilirlik belgesi vermişsiniz ama total kaç metroda ya da sağlık yapısı deniyor mesela, 158 adet kamuya ait sağlık yapısına erişilebilirlik belgesi. Total ne kadarlık rakamda? Onu bilmediğimiz gibi yani bu bize bir şey ifade etmiyor. Yani yüzde 1'ine mi verdiniz, yüzde 10'una mı verdiniz; ne kadarına verdiğinizi buradan anlayamıyoruz. Dolayısıyla bu bir başarı göstergesi olmuyor. Bence siz yaptığınızı da yeterince gösteremiyorsunuz, çok büyük bir emek veriliyor orada, Bakanlıkta, biliyorum ama burada nasıl bir başarı var, onu anlayabilmemiz mümkün değil. Mutlaka burada bir yüzdelik dilim de vermeniz gerekiyor. Artı, bütçe teklifinize bakıyorum, oradaki sayılar ile buradaki sayılar asla tutmuyor birbirini. Orada bir 300'lük hedef var verilen, aynı şeyi okuyorum, sizin burada kullandığınız koddaki cümleyle, orada zaten bir kod verilmiş, orada bir 300'lük hedef var. Oysa burada total rakama bakıyorum; 3.900'ler, bugüne kadarki total sayımı bu, nedir, onu anlamak istiyorum. Bir de Aile Bakanlığında hani bir hedef koyarken yıllar içinde artırmak ister insan, öyle değil mi? Yani her yıl daha fazla hedef koyalım, performans onun için vardır iyileştirmek adına. Aile Bakanlığının genel tutumu bu, sadece erişilebilirlik de değil ama sizin bölümünüz önümüzdeki dönemin en önemli bölümlerinden biri olacak, yaşlanan nüfus açısından da engellilerin de giderek artan bir sayıda olması, işte, afet ülkesi, bu ülkede engelli sayısı giderek artıyor maalesef. O anlamda bu konuya dikkat edilmesi gerektiğini düşünüyorum. Artı, bütçe teklifine baktığımda, 2025'te erişilebilirlikle ilgili eğitimler vermişsiniz Aile Bakanlığı olarak, çok değerli. 2025'te 15 adet eğitim vermişsiniz, 2025 yılı boyunca ama 2026'daki hedefinize bakıyorum, yine 15; 2027'deki hedefinize bakıyorum, yine 15. Yani şunu söylemeye çalışıyorum, geçen yıl da aynı vurguyu yapmıştım: Bir tablo koyduğunuz zaman performans hedefi olarak mutlaka bunun mantıklı bir gösterge olması gerekiyor. Ya, sizin gerçekten bu işe adanmış bir yapıda çalıştığınızı anlamamız için -performans öyle bir şeydir- yani "Biz şimdi bu yıl bunu gerçekleştirdik, imkânlarımız buydu, bütçemiz buydu." Ha, şunu diyebilirsiniz: "Biz önümüzdeki yıl buna daha düşük bir bütçe ayıracağız, o yüzden aynı sayıyı yapacağız." Öyle bir dipnot da göremiyorum. Kaldı ki 15 eğitim sayısı ülke genelinde düşünecek olursanız fazla bir eğitim sayısı değil yani orada bir özensizlik var.

Son olarak şunu da söylemek istiyorum -bana çok sayıda gelen geri bildirimlerden- bu engelli kartıyla ilgili. Biliyorsunuz, Aile Bakanlığı Sağlık Bakanlığı kurullarından yüzde 40 ve üzeri engel oranı olanlara bir engelli kartı uygulaması yapıyor; çok da değerli bir uygulama. Bu sayede birçok ulaşım aracından ücretsiz ya da indirimli faydalanıyorlar, müze, tiyatro gibi yani hayatın içinde olması için çok güzel fakat şöyle geri bildirimler var: "Raporumuzla e-devlet üzerinden başvuruyoruz, değerlendirme süreci çok uzun sürüyor." diyorlar. Üç dört aylık bir değerlendirme süreci, neye göre değerlendiriliyor? Dahası çıktığında da eve, adrese yollamak yerine "Buradan gelip alınacak." diye bir söylem var Aile Bakanlığında; sadece bana gelen geri bildirimlerden söylüyorum. Bu konuda acaba bir çalışmanız var mı? Belki farklı bölgelere göre farklı uygulama mı var? Yani bu konuda da bir bilgi rica edeceğim.

Çok teşekkür ediyorum.