CEVDET AKAY (Karabük) - Teşekkürler Başkanım.

Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, bakan yardımcılarımız, kıymetli bürokratlar; ben de hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Millî Savunma Bakanlığının 2026 yılı bütçesinde teklif edilen 822 milyar 930 milyonluk bir rakam, genel bütçe büyüklüğü içerisinde yüzde 4,77'ye tekabül ediyor. Geçen yıl bu oran yüzde 4,23'müş. 199 milyarlık bir artış var parasal olarak ama oransal olarak yüzde 31,90 yani enflasyon oranının altında bir bütçe artışı olmuş Bakanlık açısından. Burada geçen yıl 2023 yılı kesin hesabında başlangıç ödeneği ile harcama arasında 56,9 milyarlık bir aşım olmuştu, ek ödenekle ara dönemde giderilmişti. 2024 yılı kesin hesabına baktığımızda, ödenek içinde kalındığı ve 11,1 milyar TL'lik bir tasarruf sağlanıldığı görülüyor yani size tahsis edilen ödeneğin total olarak altında bir harcama olmuş. Bazı alt kalemlerde aşımlar var başlangıç ödeneğine ama genel olarak burada tasarruf tedbirlerine uyulmuş. Bu açıdan şahsınızda Sayın Bakanım, teşekkür ediyoruz tasarruf tedbirlerine uyulduğu için.

Şimdi, şehit yakını ve gazilerle ilgili harcamayı geçen yıl da söylemiştim ben. Bu yıl için 314,8 milyonluk bir teklif var, on binde 3,82; geçen yıl da on binde 3,73 civarında bir orandı. Bu, çok az bir rakam. Bu bütçenin hep artırılmasını talep ediyoruz. Az önce siz de konuşmanızda ifade ettiniz şehit ve gazi yakınlarıyla ilgili yapılması gerekenlerle ilgili. Tüm bakanlıklarda bu bütçenin ayrılması ve topyekûn bütün bakanlıkların görevi olması gerektiğine inanıyoruz. Bu manada da sizin ödeneğinizin ayrılması da gerekiyor. Tabii, personel gideri ve devlete ödenen prim giderleri o kadar fazla ki bütçe içerisinde, yüzde 53,87; toplam 443 milyar yapıyor bu ikisi -2026 için konuşuyorum- bütçenin azalmasına sebep teşkil ediyor. Mal ve hizmet alımları büyük kalem teşkil ediyor, 362 milyar, yüzde 44'lük bir oranla. Dolayısıyla da sermaye giderlerine yani yatırım ödeneklerine, maalesef, gerekli para, gerekli ödenek kalmıyor Sayın Bakan. Sermaye giderleri 2026 için 2,6 milyar yani binde 3,16; çok az bir şey; birazdan değineceğim. 2024'te 2,1 milyarmış, 2025 Haziran itibarıyla da 771 milyon harcanmış henüz; tabii, yıl sonuna kadar -son rakamı bilmiyoruz- harcanacak. Burada da gayrimenkul sermaye üretim gideri ve gayrimenkul büyük onarım giderleri teşkil ediyor. Bir şey dikkatimi çekti 2024 yılı için; burada 1 milyar 53 milyonluk bir yüksek harcama var 2024 yılı rakamına göre, burada büyük bir onarım yapılmış gayrimenkulle ilgili. Bunun mahiyetini bizimle...

MİLLÎ SAVUNMA BAKANI YAŞAR GÜLER - Deprem bölgesi...

CEVDET AKAY (Karabük) - Deprem bölgesi, değil mi? Tamam. Depremle ilgili harcama olmuş. Teşekkür ediyoruz o zaman, orayla ilgili katkılarla alakalı olarak.

Yine, devam edecek olursak, cari transferler 14 milyar civarında, büyük bir kalemi -"Büyük kalemi" derken yüzde 1,73 yani genel olarak baktığımızda diğerlerine göre- tutuyor. Burada da yurt dışına yapılan transferler var; 13,7 milyar 2026 için, 5,5 2024'te yapılmış, 2025'te de 3,3 Haziran sonu rakamı. Bunun mahiyeti hakkında bilgi verilirse... Dış politika programıyla ilgili bir şey bu gördüğüm kadarıyla ama daha detay bilgi verilebilirse mutlu olacağız. Hane halkı ve işletmelere yapılan transferler, kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler kalemleri var. Bunlarla ilgili de detay açıklama verilirse bizim açımızdan aydınlatıcı olacak.

Az önce ifade ettim, yolluklarla ilgili bütün bakanlıklarda sıkıntılar var. Burada da yolluk giderleriyle ilgili Ulusal Savunma ve Güvenlik Programı'nda başlangıç ödeneğine göre bir aşım gördüm ben, 1 milyar 645 milyonluk bir aşım var. Bütün bakanlıklara baktığımız zaman da Sayın Bakanım, 2025 Ekim sonu itibarıyla yolluklara harcanan para 25,9 milyar TL yani burada yol, konaklama giderleri vesaire. Tabii ki görevler icabı, kamu personelinin yöneticilerine yurt içi ve yurt dışı verilen görevlerden kaynaklanıyor ama burada 2019'da bu rakam 2,2 milyar TL'ymiş yani 2019'dan bu yana çok ciddi bir artış var, 23 milyarın üzerinde, yüzde 1.076. Bu konuda ve tasarruf tedbirleri ve genelgelerine uygun olarak toplantı, organizasyon, kiralama giderleri, taşıt kiralamaları da dâhil, buralarda bütün bakanlıkların daha dikkatli olması ve daha tedbirli olması gerekiyor. Taşıt alımı olarak yanılmıyorsam 158 adet taşıt alımı planlanmış, bunun 32'si döner sermayeden. Bunların çoğu zaten savunmamızla ilgili gerekli olan araçlar, 1 tane binek otomobil alınıyor, o da normaldir, o da herhâlde ilgili yerde kullanılacaktır.

Burada, ben, savunma sanayisiyle ilgili bir iki konuya değinmek istiyorum. ABD'den 300 adet Boeing uçağı alımıyla alakalı... Gümrüksüz, vergisiz fiyatının yaklaşık 33 milyar dolar olduğu basına yansıdı. ABD'yle de 100 milyar dolarlık bir ticaret hacminden bahsedildi. Biz bu anlaşmaları yaparken pazarlık gücümüzü yeterince kullanıp ülkemiz için ne gibi tavizler aldık? Bunlarla ilgili kamuoyuna pek bir şey yansımadı. Örneğin, burada, KAAN uçağımız için, motor tedariki için bir garanti, bir güvence aldık mı? Bu, bizim için önemli biliyorsunuz kendi motorumuzu üretinceye kadar. Gümrük ve vergilerle ilgili bazı ürünlerde indirimler istedik mi, talep ettik mi? Bu konuyla ilgili çok aydınlatıcı bilgi alamadık biz, sizde bilgi varsa bizimle paylaşacağınız... İşte, F-35 sorununun çözülmesiyle ilgili garantör olma gibi birtakım şeyler, tavizler alabildik mi? Bunları bizimle paylaşırsanız mutlu olacağız.

Şimdi, 2021'de talep ettiğimiz 40 adet yeni F-16 Block 70 uçağı vardı, bununla ilgili, İsveç'in NATO üyeliğinin onaylanmasından sonra burada bir esneme yapıldı, 23 milyar dolarlık bir anlaşmaydı fakat burada 79 modernizasyon kitin iptaliyle 7 milyar dolara indirdik, bir kısım da ödeme yaptık, yanılmıyorsam 1,4 milyar civarında bir ödeme yaptık. Burada son durum nedir, ne aşamadayız? Çünkü mesela, Lockheed Martin Greenville Fabrikasında bazı ülkelere ayrıcalık sağlıyor, Bahreyn'e ve Bulgaristan'a; gerekli siparişlerinde öncelik veriyor. Bizde birtakım sıkıntılar var, ABD Kongresi'nde blokajlar var, insan haklarıyla ilgili durumlar, S-400'le ilgili şeyler... Burada, umarım F-35'teki sıkıntıları yaşamayız; ödemelerimiz ciddi ödemeler, boşa gitsin de istemiyoruz. Bu konuda da gerekli hassasiyetin gösterilmesi bizim için iyi olacak.

Şimdi, İngiltere'den alacağımız Eurofighterlarla ilgili birkaç bir şey söylemek istiyorum. 20 bin kişiye orada istihdam sağlıyor ama kıyaslama yaptığımız zaman İsrail'deki son teknolojik savunma araçları, işte, Yunanistan'ın gerektiğinde F-35'leri alabilmesi... Herhangi bir çatışmada ABD, Avrupa ülkelerinin nereden taraf olacağı da belli, bu konuyla ilgili yerli, millî üretimimizi bir an önce yapmamız lazım. Mukayesede Eurofighterların bu tip uçaklar karşısında yüzde 20 civarında başarılı olduğu ifade ediliyor, bu doğru mudur? Eğer bu doğru değilse doğru bilginin sizin tarafınızdan kamuoyuyla paylaşılması hepimiz için çok kıymetli olacak.

Şimdi, bazı verileri ben sizinle paylaşacağım uluslararası savunma veri paketiyle ilgili. 2024-2025 güncel, küresel askerî harcamaları, teknolojik bağımlılık, envanter yaşlanması ve NATO karşılaşmaları, sürem yettiğince... 2024 itibarıyla dünyada toplam savunma harcaması 2,4 trilyon dolar olmuş yani yıllık artış yüzde 6,8; soğuk savaş sonrası en yüksek artışlardan biri. Şimdi, dünyadaki ülkelerin harcama paylarına baktığımız zaman, ABD 916 milyar dolar, Çin 296 milyar dolar -aşağılara iniyorum- Fransa 60 milyar dolar, Türkiye 16,1 milyar dolar; bizdeki veriler böyle. Şimdi, buna baktığımız zaman, 12'nci, 13'üncü basamaktayız. Burada oransal olarak bu harcamaların payına baktığımız zaman, dünyadaki payına baktığımız zaman, bunun içerisindeki dağılıma baktığımız zaman yüzde 12, bizde de binde 7 civarında yani yatırıma pay az kaldığı için dolayısıyla buralara da gerekli aktarımları yapamıyoruz. Savunma sanayisi bütçelerinde NATO savunma bütçeleri açısından 1,30 trilyonluk toplam savunma harcaması var. Burada da biz yüzde 2,13'le altlardayız, baktığımız zaman, buradaki savunma harcaması içerisinde teçhizat payı açısından -bu önemli oransal olarak- bizde yüzde 17, NATO ortalaması yüzde 29; orada aşağıdayız, bunu geliştirmemiz lazım.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

CEVDET AKAY (Karabük) - Toparlıyorum Başkanım.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

CEVDET AKAY (Karabük) - AR-GE yatırımlarıyla ilgili de aynı şey söz konusu, NATO ortalamasının beşte 1'iyiz, yüzde 1,3 civarında; bunu geliştirmemiz gerekiyor. Türkiye silah ihracatında bir yükselme içerisinde ama daha çok hâlen motor, elektronik, hava savunma ve ağır platformlarda dışa bağımlılık çok yüksek. Bu dışa bağımlılığımızı azaltmamız lazım. Motorlarda yüzde 70 dışa bağımlıyız, lazer işaretleyici termal görüşlerde yüzde 48 dışa bağımlılığımız var. Bunları geliştirmemiz gerekiyor.

NATO, Türkiye'de en yaşlı hava filosuna sahip 3'üncü ülke, filoyu gençleştirmemiz mutlaka gerekiyor. Örnek olarak işte, F-16 Türkiye'de otuz bir yıl, F-16 Yunanistan'da yirmi dokuz yıl, Fransa'da Rafale sekiz yıl gibi örnekler var. Vaktim çok kısıtlandığı için giremeyeceğim.

Netice olarak Türkiye'nin savunma sanayisinde yüksek hacim, düşük teknoloji sıkışması sorunu var, bunu aşmamız gerekiyor. Bütçeden daha fazla pay ayırmamız gerekiyor.

Teşekkür ediyorum.