LÜTFULLAH KAYALAR (Yozgat) - Sayın Başkan, Sayın Bakan, Çok Değerli Bakan Yardımcıları, Tarım Bakanlığının değerli bürokratları, Komisyonumuzun değerli üyeleri; hepinizi İYİ Parti Grubu adına sevgi ve saygıyla selamlıyorum.

Bugün burada, Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında, Bütçe Plan Komisyonunda bütçemizin, 2026 bütçesinin Tarım Orman Bakanlığıyla ilgili bölümünü, bütçesini, Bakanlığın bütçesini görüşüyoruz. Görüştüğümüz bütçe; tabii ki bütçenin bütün kalemleri çok önemli, hepsi ülkemiz için ama bugün bu görüştüğümüz bütçe, Türkiye'de tarımın, dünyada tarımın önemini göz önüne aldığımız zaman gerçekten belki de 2-3 en önemli bütçe içerisinden biri, bana göre birincisi çünkü temel bir sektör, tarım sektörü. Ülkemizde sanayi sektörü ve son dönemlerde teknoloji, dijitalleşmeyle ilgili olan sektörlerde çok büyük ilerlemeler var. Ne olursa olsun, temel sektör, tarım sektörü.

Şimdi burada, Meclis çatısı altında -ifade ettim biraz önce- yetkili komisyon olarak Bütçe Plan Komisyonunda bu bütçe değerlendiriliyor ancak bütçenin buraya gelişine baktığımız zaman, bütçenin takdimini yapan Cumhurbaşkanlığı, Cumhurbaşkanlığı adına da Sayın Cumhurbaşkanı Vekili takdimi yaptı. Bütçenin hazırlanmasına baktığımız zaman -genel bütçeyi ifade ediyorum- geçtiğimiz dönemlerde Maliye Bakanlığı bu konularda ana hazırlayıcı bakanlık olarak yer alırdı ama şimdi bu yeni sistem içerisinde Strateji ve Bütçe Daire Başkanlığı, Cumhurbaşkanlığı yönetimi içerisindeki bir daire başkanlığı asıl belirleyici olan o. Bütçemizle ilgili Maliye Bakanlığının görevi hemen hemen sadece gelirleri toplamak, onun dışında baktığınız zaman, önemli bir yetkisi kalmamış durumdadır. Dolayısıyla, Mecliste bu bütçe görüşülüyor ama hükûmet sistemi içerisinde, baktığınız zaman, Meclisin zaten bu konuda herhangi bir denetimi yok, bunu özellikle ifade etmek istedim çünkü günümüzde Sayın Meclis Başkanı da sık sık anayasa değişikliklerini gündeme getiriyor. Aslında, anayasa değişikliği konusu eğer gündeme gelecek ise -gelsin demiyorum- asıl üzerinde durulması gereken... Cumhurbaşkanlığı hükûmet sisteminin bugünkü Türkiye'nin sorunlarına yeterli çözümü üretememesi yatmaktadır. Bu bütçenin hazırlanmasında... Biraz önce CHP Grubu adına Sayın Başkan ve değerli konuşmacılar görüşlerini ifade ettiler, ben birçoğuna katılıyorum, bunu da açıklıkla da ifade ediyorum. Ayrıca, DEM PARTİ'sinden de daha özel olarak, spesifik konularla ilgili de görüşler ifade edildi, bunların hepsi de ülkemizin gerçekleridir ama önemli olan, bizim üzerinde durmamız gereken: Bu bütçe yapılırken bizim hedefimiz nedir? Sadece Bakanlığın gelip kendisinin hazırlanmasında çok da fazla dahli olmayan bir bütçeyi ve onunla ilgili burada yapılan tenkitleri göğüslemesi meselesi değildir. Bütçemizin tamamının yapılmasında ve özellikle Tarım Bakanlığı bütçesinin yapılmasında bizim bütün benliğimizle, bütün ruhumuzla... Ülke içerisinde önem arz eden konular nedir, öncelikli konular nedir? Bu öncelikli konular içerisinde Tarım Bakanlığına ayrılmış olan bütçe... Ülke içerisinde en fazla nüfus kesimini ilgilendiren "çiftçi" olarak nitelendirdiğimiz... Sadece çiftçi de değildir, bunun içerisinde, bu zincir içerisinde tarlaya ekimden tüketiciye ulaşana kadar, ihracata giden mallarımızda ihracat üretimlerimize kadar içinde yer alan milyonlarca insan bulunmaktadır ve bu insanlar içerisinde aslında belki de en sahipsiz olanı çiftçimizdir. Çiftçileri benim nitelendirmem şudur: Gerçekten devletten neredeyse hiçbir şey almadan -maaş anlamında veya destek anlamında- işlerini yaparak, işçilik yaparak... Çünkü kendileri için de bir şey alamıyorlar, işinin işçisi durumundalar ve bir anlamda da sahipsizler.

Buradaki konuşmamda kesinlikle bir siyasi parti tavrı içerisinde konuşmuyorum, bunu bir sefer daha ifade ettim, müsaadenizle ifade edeceğim: Ben 1983'te bu Mecliste olan tek kişiyim. Dolayısıyla, bunun bana yüklediği sorumlulukların farkındayım, bu farkındalık içerisinde konuşuyorum. Bugün, Tarım Bakanlığına ayrılmış olan bütçemiz 542 milyar lira olarak... Biraz önce Sayın Bakanımız da ifade ettiler. Bu 542 milyar lirayla Türkiye'nin tarım politikaları, çiftçimizin içinde bulunduğu zor durumda, tahıl ekicisinde, buğdayda, mercimekte, nohutta, arpada, sonra, narenciyede, sonra pamukta yani ülkemizde üretilen bütün bu üretimlerle ilgili çalışma yapabilmek ve şu anda dünyadaki ve ülkemizdeki en büyük sorun olan sulamayla ilgili yatırımları yapabilmek, sulamayla ilgili teknolojik gelişmeleri ülkemizin geleceğini düşünerek sadece çiftçimiz değil, çiftçinin yaptığı... Tekrar ifade ediyorum, çiftçi işçilik yapıyor; ücretsiz olarak işçilik yapan çiftçimizin hayatının düzelmesi noktasının ötesinde, onları korumamız ve kollamamız gereğinin ötesinde ülkenin dünyada ortaya çıkmış olan bu kuraklıkla ilgili neler yapabileceği ve dünyadaki son teknolojilerin neler olduğu, ülkemizde bunların nasıl uygulanabileceği... Bunları neredeyse maliyet düşünmeden yapmak mecburiyetimiz var Türkiye Cumhuriyeti olarak eğer geleceğimizi düşünüyorsak, sadece bugünü düşünüyor noktada değilsek. Onun için, ifade ediyorum ki bütçenin hazırlanması konusunda, genel bütçenin ve bakanlık bütçelerinin hazırlanması konusunda bugün yürürlükte olan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi, bu hazırlanma konusunda fevkalade yetersizdir, gerçekler ile bugünkü yapılan çalışmalar aykırıdır ve özellikle devletin omurgası olan, bürokrasinin omurgası olan müsteşarlıkların kaldırılması, bakanlıklar arasındaki koordinasyonların sağlanması konusunda fevkalade büyük zorluk ortaya getirmiş bulunmaktadır. Mesela, şimdi, burada, tarım politikalarının tespitiyle ilgili tarım şûrası yapılmaktadır, bu sene de yapıldı, bunların yapılması lazım. 3'üncüsü tahmin ediyorum, bu, 2006'dan sonra 4'üncüsü yapıldı. Bu yapılan tarım şûraları güzeldir, bunların yapılması lazım ama tarım şûralarına baktığımız zaman, şimdi burada yeterli değil vakit, aşağı yukarı aynı gözlemle ve aynı düşünce içerisinde genel sorunlar dile getiriliyor, o da güzel bir şeydir fakat orada kalıyor. O yapılan şûraların neticeye ulaşması lazım.

Aynı şekilde, orta vadeli program yayınlanıyor. Orta vadeli programın yayınlanması ve orta vadeli programdaki rakamların gerçekleşmesi noktasında inanılmaz sıkıntılar var çünkü Devlet Planlama Teşkilatı vardı eskiden, o teşkilat kaldırıldı, birlik ve beraberlik bozuldu. Şu anda bütçenin bütünlüğüyle ilgili gerçekten çalışma yapabilecek olan, bütçenin bir anlamda bürokrasi denetimini yapacak olan, onu yönlendirecek olan yapı kökünden çökmüş durumdadır. Bu yüzden büyük sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. Özellikle tarımda şu anda... Bütün rakamlar verildi, ben arkadaşlarımızın hepsine çok teşekkür ediyorum, onlara değinmemiz de gerekir ama vakit yok şu anda. Burada en önemli konulardan mesela bir örnek vereyim size: Bizde şimdi gıda komitesi isminde bir komitemiz var. Bu komite de zaman zaman toplantılar yapıyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Sayın Bakanım, bir dakika ek süre veriyorum.

Buyurun.

LÜTFULLAH KAYALAR (Yozgat) - Bu komitemiz de toplantılar yapıyor, bu toplantılarda 3 kuruluşumuz var: Maliye Bakanlığı var, Tarım Bakanlığı var ve Merkez Bankası var. Şimdi, Maliye Bakanlığı bu komitenin sekretaryasını götürüyor. Sekreteryasını götürürken Maliye Bakanlığının düşündüğü -ben Maliye Bakanlığı da yaptım- sadece bütçenin gelirleri ve giderleri konusudur. Gelirlerini ve giderlerini denkleştirdiği zaman görevini yapmış olarak addeder kendisini ama şimdi, bu gelirler ve giderlerin denkleştirilmesi konusunda siz bütün sıkıntıyı, enflasyonla mücadeleyi çiftçinin sırtına yükleyerek, çiftçinin ürününün bedelini baskı altına alarak, girdi maliyetlerinin tamamını serbest bırakarak, çiftçiyi bir tarafa iterek, kaderine iterek eğer bir denk bütçe yapacaksanız bu ülkenin geleceğine ihanettir; lafı bilerek söylüyorum. Bundan vazgeçilmeli.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

LÜTFULLAH KAYALAR (Yozgat) - Bir dakikanızı özellikle rica ediyorum.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Bitirin çünkü böyle bir usulümüz yok, hemen selamlayın.

LÜTFULLAH KAYALAR (Yozgat) - Yani burada yapılması gereken, bakınız, 542 milyar lirayla bir sürü sulamalar var, düşünülen sulamalar var. Bu bütçenin tamamı 542 milyar. Sadece millî gelirden yüzde 1'in ayrılması, çiftçiye destekleme için ayrılması gereken rakam ve o rakamdan yapılan kesinti 10 milyar dolar. Bugüne kadar 2006'da çıkan kanun uygulanmadı ve o uygulanmamadan dolayı çiftçinin kaybı bu yıl 10 milyar dolar. Bütçenin tamamı da 542 milyar dolar.

Hayırlı ve uğurlu olsun.