CEVDET AKAY (Karabük) - Evet, teşekkürler Başkanım.

2012 yılından önce, çekte yazan vade tarihinden önce yani vade beklenmeden bankaya ibraz edip, karşılığı varsa tahsil edip yoksa yazdırabiliyordunuz. Şimdi bu uygulamayla bu uzatma 2028 yılına yani on üç yıldır erteleniyor. Ne kadar süre daha ertelenmeye devam edecek? Şimdi, şöyle bir durumla karşı karşıya kalınırsa: Çek ileri vadeli alındı, firmanın portföyünde var fakat çeki keşide eden kişi mal varlığını kaçırma şekliyle birtakım hareketlere girse veya yurt dışına kaçma teşebbüsünde bulunsa bu alacağı olan kişi istisnai durumlarda vadesinden önce ibraz etmeli mi, etmemeli mi? Bunu burada bir tartışmak lazım. Eğer böyle bir durumla karşı karşıya kalınırsa... Siz bir sürü kanunda şüphe olması durumunda gerekli önlemleri alıyorsunuz. Burada da iyi niyetli kişiler çeki elinde bulunduran, çeki keşide eden kişi mal varlığını kaçırıyorsa, bu tip hareketlere girdiğiyse, önlem almak gerekirse nasıl bir hareket olacak? Bunu mahkeme kararıyla mı yapıp çeki vadesinden önce ibraz etmek gerekir? Bu mücbir duruma nasıl bir çözüm bulacaksınız? İstisna getirilebilir mi? Bence getirilmesinde fayda var.

Bir de karşılıksız çek tutarları 2022 yılında 123 bin adete kadar düşmüştü, daha sonra tekrar artmaya devam etti. Şimdi, en son 2024 yılında 273 bine kadar yükseldi. 2025 Ocak-Eylül döneminde de 219 bin adeti buldu yani şimdi, parasal büyüklük açısından da 175 milyar civarında oldu. Adet olarak yüzde 11; parasal büyüklük açısından yüzde 45,9'luk bir artış var yani bu da neye işaret? Ekonomik krize işaret. Artık firmalar kredi kartı kullanımı yoğunlaştığı hâlde bile kestikleri çekleri ödeyemiyorlar çünkü finansman maliyetleri yükseldi, konkordato ilan eden firmalar arttı.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Akçay, toparlayın lütfen.

CEVDET AKAY (Karabük) - Bu karşılıksız çek sorununu veya bu ekonomik krizi artık nasıl çözmeyi planlıyorsunuz? Bu konuda da bir açıklama bekliyoruz.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Balak, buyurun.

TİCARET BAKANLIĞI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI AHMET CAN BALAK - Sayın Başkanım, Ticaret Bakanlığı İç Ticaret Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcısı Ahmet Can Balak.

Sayın vekilimizin ifade ettiği hususlara aslında şöyle, hani, düzenleme 2012 yılından bugüne kadar...

CEVDET AKAY (Karabük) - Bir de bunun enflasyonist etkisi de var biliyorsunuz. Sürekli uzattığınız zaman para yaratıyor.

TİCARET BAKANLIĞI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI AHMET CAN BALAK - Sayın Vekilim, doğrudur, şöyle: Dolayısıyla, hani, pandemi süreci, pandemiden sonra yaşadığımız deprem felaketi, deprem felaketinden sonra bölgesel savaşlar, içinde bulunduğumuz ekonomik konjonktür derken ister istemez sizin de ifade ettiğiniz hususlarla karşılıksız çekte olan artış eğer bu tarihi uzatmadığımız takdirde 1/1/2026 tarihinden sonra biz bu rakamın daha da artabileceği endişesiyle bunu sizin takdirlerinize arz etmek, Parlamentonun takdirlerine arz etmek istedik çünkü bu düzenlemeye olan alışkanlık nedeniyle esasında, bu geçici düzenlemeye olan alışkanlık nedeniyle tacirin de üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin bankaya ibraz edilmemesi ve bu uygulama nedeniyle ödemelerini planlayabilmesi gibi bir alışkanlığı var. Dolayısıyla, takdirlerinize arz ediyoruz efendim üç yıl daha uzatılması hususunda. Söylediğiniz husus yani alacaklının mal kaçırması malumunuz hani bu geçtiğimiz on iki yıl içerisinde de malum olabilecek bir husus. Dolayısıyla, burada hukuki yollar hâlihazırda zaten alacaklı bakımından açıktır. Dolayısıyla, buradaki takdirinize arz ettiğim husus tamamen bu maddenin üç yıl daha uygulamaya devam edilmesi.