SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Teklifin 15'inci maddesinde Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı hakkında yapılan düzenlemeler kapsamında doğal sit alanlarının yeniden değerlendirme yetkisi Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Komisyonuna ama şu anda "koruma komisyonu" diye kurulacak yere veriliyor.

Tarihî alanların sınırlarının genişletilmesi ve bu bağlantı noktalarının belirlenmesine ilişkin usul ve esaslar tanımlanmaktadır. Ayrıca, alan içindeki ormanlarla ilgili sorumluluk Orman Genel Müdürlüğüne devredilmektedir. Ancak, tarihî alan sınırlarının Cumhurbaşkanlığı kararıyla genişletilebilmesi ve yeniden tanımlanabilmesi idareye sınırsız takdir yetkisi tanıyarak Anayasa’nın 123'üncü maddesinde yer alan idarenin kuruluş ve görevleriyle bir bütünlük içinde kanunla düzenlenmesi ilkesine aykırılık teşkil etmektedir. Bu durum, kültürel mirasın korunması ve anlatımı açısından tek sesli, merkezî ve siyasal yorumlara açık bir yapının yerleşmesine zemin hazırlayabilirken koruma komisyonu kararlarına zorunlu uyum yükümlülüğü, yargı denetimini etkisizleştirme ve idari kararların hukuka uygunluğunu denetleme mekanizmasını zayıflatma riskini taşımaktadır. Hukuk devleti ilkesine açıkça aykırıdır. Özellikle üzerinde durmak istediğim bir konu ise bu alanda meydana gelen orman yangınlarına ilişkindir. 1973 yılında millî park ilan edilen alan 2014 yılında bu statüden çıkarılarak Başbakanlık statüsüne geçirilmiştir. Bu alanda 2014 yılından önce de yangınlar yaşanmaktaydı ancak bu tarihten sonra büyük ölçekli yangınlar daha çok meydana gelmeye başladı. 6546 sayılı Kanun'un 3'üncü maddesinin (d) bendinde şu hüküm vardır: "Tarihi Alandaki ormanların bakımı, korunması, yangın hastalık ve zararlılarla mücadelesi 6831 sayılı Kanun hükümleri uyarınca Orman ve Su İşleri Bakanlığınca yürütülür. Tarihi Alandaki yabani ağaçlık alanların bakımı ve korunması ile yangın, hastalık ve zararlılarla mücadele 6831 sayılı Kanun hükümleri uyarınca Orman Bakanlığınca destek ve işbirliği ile sağlanır. Tarihi Alan için özel yangın söndürme planı yapılır ve uygulanır." demektedir. Şimdi, buradan sormak istiyorum: Böyle bir planının olup olmadığı, varsa meydana gelen yangınlarda neden geç kalındığı, başarılı olunamadığını öğrenmek isterim. Başbakanlık ile bakanlık arasında nasıl bir görev paylaşımı vardı? Koordinasyonu kim ve kimler tarafından sağlanıyordu?

Bir diğer husus da buradaki müzelerin devlet müzesi sayılmasına ilişkin. Hâlihazırda ziyarete açık olan müze var, bunların şimdiki statüsü nedir? Devlet müzesi olmakla buradan nasıl bir sonuç çıkacak?

BAŞKAN ADİL KARAİSMAİLOĞLU - Çanakkale'de Tarihi Alan Başkanı İsmail Bey, isterseniz biraz hem geneliyle ilgili bilgilendirin hem de Sururi Bey'in söyledikleriyle ilgili...

Buyurun, sizi dinliyoruz.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALAN BAŞKANI İSMAİL KAŞDEMİR - Sayın Başkanım, saygıdeğer milletvekillerimiz; heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı 2015 yılında Çanakkale savaşlarının 100'üncü yıl dönümünde özel bir kanunla kuruldu, daha önce millî parktı hepimizin bildiği gibi. Buradaki temel kuruluş gerekçemiz daha önce Çanakkale savaşlarının yaşandığı bölgede millî park statüsüyle birlikte, işte, birçok kamu kurumunun ve ilgili bakanlıkların görüşü alındığı için çok başlılıktan tek başlılığa geçilip tek elden yönetim ve güçlü yönetim arzu edilmişti, aslında bu amacına da ulaştı, bugüne kadar da çok olumlu işler yapıldı. Şimdi, kanunumuzda konulan maddelerle alakalı 1'inci madde bağlantı noktalarının ilan edilmesiyle alakalı. Şimdi, kanunda tarifi yapılan ve koordinatları belli olan yer şu anda Gelibolu Yarımadası fakat Çanakkale savaşlarının cereyan ettiği yerler Anadolu tarafında da olduğu için ve bizimle, kanunla tanımlanmadığı için biz Alan Başkanlığı olarak hizmet edemiyoruz ve buralar şu anda bakımsız durumda. Dolayısıyla, Alan Başkanlığı olarak bizim oraya hizmet etmemiz için de kanundan yetki alarak... Bizim teklifimiz Kültür ve Turizm Bakanlığının onayı ve işte, en son Cumhurbaşkanımızın onayıyla birlikte buralar tarihî alan statüsü kavramı içerisine alınacak ve biz de... Bütün ilgili kurumlardan olumlu görüş aldıktan sonra biz burayı tarihî alan ilan edip oraya hizmet vermeye başlayacağız. Kurulla alakalı konu şu: Zaten bizim kurulumuz kanunla tanımlanmış durumda. Kanunda kurulda kimlerin olacağı belli. Kültür Varlıkları Tabiat Kuruluyla alakalı da yeni dönemde Çevre Bakanlığından da bir üye alarak burasıyla alakalı ilgili görüşleri ve önerileri dikkate almış olacağız. O yüzden, bu kanunun herhangi bir aksaklığa sebebiyet vermeyeceğini düşünüyoruz.

Diğer bir konu, Çanakkale savaş malzemeleri şu anda taşınır kültür varlığı sayılmadığı için hepimizin aslında itiraz ettiği Çanakkale savaş malzemeleri çarşıda, pazarda, birçok antika dükkânında satılır hâle geldi. Hatta, dijital mecralarda Çanakkale savaş malzemelerinin açık artırma usulü satıldığını görünce biz tabii üzüldük, bununla alakalı da bir kanuni himaye almak istedik. Dolayısıyla, Çanakkale harp malzemelerinin taşınır kültür varlığı statüsüne alınarak derli toplu bir envanter kaydı şeklinde bunların artık elden ele alınıp satılmasının önlenmesi amaçlanmaktadır.

Devlet müzesi şudur: Şimdi, bizim Çanakkale tarihî alanında da müzelerimiz var, bunlar Alan Başkanlığının yönettiği müzeler ama zaman zaman koordinasyonunda... Örneğin, Müze Kartın uygulanmasında uyum sorunu yaşıyoruz. İşte, bir Müze Kart herhangi bir Kültür Bakanlığımızın müzesinden geçerken bizim oraya geldiğinde aksaklıklar yaşıyoruz. Dolayısıyla, bizim müzelerimizin de Türkiye'deki bütün müzelerle eşgüdüm içerisinde bir otomasyon bağlantısı sağlanması ve gelen ziyaretçiye herhangi bir aksaklığa mahal verilmemesi öngörülmekte. Dolayısıyla, bu konuda muhterem heyetinizin desteklerini bekliyoruz ve uygun görülürse bütün heyeti de Çanakkale'de misafir etmek istiyoruz, orada ne yapıldığını görmenizi arzu ediyoruz.

BAŞKAN ADİL KARAİSMAİLOĞLU - Tamam, inşallah.

SURURİ ÇORABATIR (Antalya) - Sınır krokisi var, orada yeşil alan ve kırmızı alan var, genişleme mi var burada yoksa kırmızılar çizgi mi?

ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALAN BAŞKANI İSMAİL KAŞDEMİR - Sayın Vekilim, genişlemeden kastımız şu: Gelibolu Yarımadasının şu andaki, hâlihazırdaki koordinatları belli zaten, daha önce millî park statüsünün aynısı alınmıştı 2014 yılında çıkan Kanun'la. Dolayısıyla, biz Anadolu tarafındaki savaşacak konu yerlerin tarihî alan ilan edilip oraya hizmet vermeyi amaçlıyoruz kanundan yetki alarak çünkü kanunla tanımlanmadığı için de biz oraya hizmet veremiyoruz. Şu anda birçok fiilî konuda savaş... Örneğin, kale var, tabya var; tarihî alan koordinatları içerisinde olmadığı için, hizmet veremediğimiz için de orası metruk bir şekilde kalmış durumda. Eğer buradan yetki alıp kanun çıkarsa biz burayı tarihî alan statüsü içerisine alıp hizmet vermeye başlayacağız.

BAŞKAN ADİL KARAİSMAİLOĞLU - Teşekkür ederiz.

ÇANAKKALE SAVAŞLARI GELİBOLU TARİHİ ALAN BAŞKANI İSMAİL KAŞDEMİR - Bir de denizle alakalı -şimdi arkadaşımız iletti- denizde savaş batıklarımız var, bu savaş batıkları da şu anda bizim envanterimiz içerisine giriyor. Gelibolu su altı parkı ilan ettik orasıyla alakalı, suyun altında 150 kilometrekarelik bir alanda su altı parkı oluşturduk. Dolayısıyla, buraları da denizin altındaki savaş batıklarını da bir kültürel miras olarak kabul edip koruma, kollama ve buralarda birtakım aktiviteler yapmak istiyoruz.