AYŞE KEŞİR (Düzce) - Sayın Başkan, teşekkür ediyorum.

Sayın Genel Müdürüm, birkaç hususu hemen hızlı hızlı sorayım istiyorum size, tekrara da düşmeden. Özellikle engelli bireyin anne, babası ve kardeşi, ailesine yönelik, ailesinin rehabilitasyonuna yönelik neler var? Ben kaçırmış olabilirim ama sunumda yoktu sanki çünkü alanda çalıştığınız zaman çok hazin örneklerle karşılaşıyorsunuz. Ağırlıklı olarak özellikle doğumla gelen engellilikte babalar evi terk ediyor ağır engel gruplarında ve kadın tek başına kalıyor. O anneye ne tür destek yani evde bakımı kastetmiyorum, evde bakımda maddi desteği kastetmiyorum ama özellikle çoklu engel gruplarında annenin onunla baş edebilmesi yani yoksulluk artı psikolojik açıdan baş edebilmesi çok zorlu bir süreç yani bununla ilgili bir planlama var mı? Münferit vaka geldiğinde kuruma muhakkak ki kurum kendi becerisiyle bununla ilgili bir şeyler yapıyor ama bunu bir politika hâline dönüşmesi konusu.

Bir de engelli bireyine kendi bakan ailenin mutlaka bir molaya ihtiyacı oluyor yani kadın kuaföre gidecek, dişçiye gidecek, pazara gidecek, haftada birkaç saat de olsa bir molaya ihtiyacı var. Bu molaevlerinin yaygınlaşmasına yönelik perspektifiniz ne yerel yönetimler iş birliğiyle? Bu gündüzlü bakımevi gibi olacağı için kurum dışında da bu anlamda farklı modeller geliştirilebilir.

Bir başka konu... Otizm Eylem Planı'nı son derece önemsiyorum ben, Bakanlıkta çalıştığım dönemde emek de verdiğim bir konu ve onun için planlaması 2030'a kadar var ama bu muhtemel ki diğer engel grupları için de ciddi bir ihtiyaç tematik programlar. İşte Down, CP ya da diğer gruplar için var mı bununla ilgili bir planlama?

Bir başka konu... Aslında temel sorunlardan biri, tek bir engel grubu değil de çoklu engele sahip bireyler yani birden fazla engeli bulunan bireylerle ve bu bireylerin tabii ki aileleriyle ilgili bir planlama var mı ya da "Ya, şu var ama sunumda yoktu, bunu da bilseniz iyi olur." diyeceğiniz bu kalemlerde varsa konular onları da rica edeceğim.

Teşekkür ediyorum.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Biz, şimdi, otizm tanısı konmuş olan kişilerde zaten bu bire bir bireysel danışmanlığı genişlettik, inşallah önümüzdeki süreçte de 81 ile yaymak istiyoruz. Belki söylememiş olabilirim, orada otizm bireysel danışmanlarımızın aynı zamanda aileye psikososyal destek gerektiği takdirde yine psikososyal destek verdiğini ifade etmek isterim.

İkincisi, engelli ailelerine yönelik olan psikososyal destek... Gündüzlü bakım merkezlerimiz zaten bizim "aile danışma merkezlerimiz" diye de geçiyor. 139 tane olan gündüzlü bakım merkezlerimizde biz engellisi olan aileye talep edildiği takdirde psikososyal destek veriyoruz.

Onun dışında, danışmanlık... Başka ne vardı?

AYŞE KEŞİR (Düzce) - Molaevleri, tematik programlar.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Evet, molaevlerimizi ben de çok önemsiyorum. Yatılı olarak -hatta ismini "nefes" mi koyalım diye- İstanbul Beylikdüzü'nde açtık şimdi bir tane. Burada arka tarafında mevzuat altyapısını da kurguluyoruz ki şöyle: Burada daha kısa süreli bir şey planlıyoruz bu otuz günden öte, daha kısa, beşer günlük sürelerle. Kişinin örneğin şehir dışında bir işi olabilir.

AYŞE KEŞİR (Düzce) - Haftada birkaç saat, belki haftada yarım gün bile ihtiyacı olabilir.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Gündüzlü bakım merkezlerimizde o hizmeti alabiliyorlar. Gündüzlü bakım merkezimize geldiğiniz zaman o hizmeti verebiliyoruz ama yatılı olarak şehir dışına gitmeniz gerektiğinde de beş güne kadar yapıyoruz. Biz bunu Saray'da daha önce yapmıştık, orada biraz suistimale uğradı. Yani atıyorum, ayın 1'i ile 5'i arasında 5 kişi aldınız ama aile ayın 5'inde gelip çocuğunu almadı -örnek veriyorum- ya da engellisini almadı, dolayısıyla 6'ncı günü gelecek olan kişiyi aksatmış olduk. Biz buna ciddi bir yaptırım koymak istiyoruz çünkü buranın ana teması beş günlük mola yeri. Bir sonraki adım da planlandığı için bugün almak zorundasınız bunu, almadığınız takdirde bizim de orayı drenaj yapabileceğimiz bir mekanizma, biraz daha böyle yaptırımları olan bir mekanizma koymak zorundayız. Ne yapabileceğimizi kurguluyoruz yani "5'inci günden sonra ücret alalım, beş güne kadar ücretsiz." diye ya da "Bir dahaki haklarını iptal edelim, bir daha vermeyelim hak." gibi. Çünkü gerçekten hizmet kurmak istediğimiz modeli çok ciddi baltalayan bir sistem oldu. Yani bu konuda engelli ailelerine biraz daha sorumluluk yükleyerek bir modelleme gerekir.

Dediklerinize şiddetle katılıyorum. Özellikle çoklu engel grubu ya da ağır otizmliler yönetilmeyen insanlar. Ben ev ziyaretlerinde kafesin içinde o kadar çok çocuk gördüm ki gerçekten bu, hayatın bir gerçeği yani maalesef. O yüzden de Erken Müdahale Sistemi aslında nörogelişimsel bozukluğu da ifade ediyor ama bizim odaklandığımız nokta otizm çünkü otizm diğer engellilere göre çok daha fazla gözüküyor, yaklaşık kırk sekizde 1 Türkiye'de, 50 doğumda 1 otizm gözüküyor, bu çok yüksek bir oran engellilikte. Dolayısıyla en önemsediğimiz konulardan bir tanesi bu Erken Müdahale Sistemi'yle rehabilite etmek. Dediklerinize kesinlikle katılıyorum ve çoğaltılması gerekiyor.

AYŞE KEŞİR (Düzce) - Tematik programlar?

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Şimdi, Ayşe Hanım'ın bahsettiği özellikle yalnız anneler, bu çok önemli bir konu.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Evet.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Yani nerede karşılaşıyorsak çok. Çok karşılaşıyoruz, dün de karşılaştım, ondan önce de. Bu annelerle ilgili bu başlığı bizim özel çalışmamız lazım bence.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Tamam efendim.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - Bence Komisyon olarak yapacağımız en hayırlı işlerden biri bu annelere nasıl destek olabiliriz, bu süreçleri nasıl daha az sancılı hâle getiririz ya da babalara nasıl bir bilinç vereceğiz bununla ilgili, bu konuda hakikaten duyarlılığı büyütmemiz lazım, bilinci de güçlendirmemiz lazım. Bakanlık olarak -bilmiyorum- bununla ilgili özel bir çalışmanız var mı? Aile Bakanlığının diğer birimleri olarak da tabii sadece engelli birimi olarak değil.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Efendim, biz bir risk haritası çalışması yapıyoruz.

BAŞKAN MEHMET MUHARREM KASAPOĞLU - İşte bunu şu an cevaplamayın.

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANLIĞI ENGELLİ VE YAŞLI HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRÜ YASİN AKAR - Anladım.