SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Sayın Başkan, değerli üyeler; teşekkür ediyorum.

Değerli arkadaşlar, bizde bir sıkıntı var yani nitelikli yasama konusunda bir sıkıntı var. Ben Adalet Komisyonu Grup Sözcüsüyüm. Adalet Komisyonuna gelen yasa teklifleri Anayasa’nın 88'inci maddesine uygun gelmiyor. Yani oraya gelen yasa teklifleri uygun gelmiyor da Sanayi ve Teknoloji Komisyonuna gelen teklifler uygun mu geliyor? Hayır, oraya da uygun gelmiyor, Plan ve Bütçeye de uygun gelmiyor. Yani 2018'de yapılan Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi değişikliğiyle birlikte yapılan anayasa değişiklikleriyle, milletvekillerinin kanun tekliflerini hazırlayıp sunması getirildi 88'inci madde gereği ama yine bürokrasi, yine saraydaki belirli kurullar hazırlıyor, geliyor, milletvekillerine bu konuda bilgi veriyor. Bu çerçevede -üzülerek söylemek istiyorum, burayı da bir kenara koyuyorum- çoğu arkadaşın imzaladığı teklif metniyle ilgili bilgileri yok. Biz bunu Adalet Komisyonunda yaşıyoruz, Plan ve Bütçe Komisyonunda da arkadaşlar yaşıyor. O nedenle, bu teklifin birinci durumda nitelikli yasama açısından Anayasa'nın 88'inci maddesine aykırı olduğu düşüncesindeyim.

Değerli arkadaşlar, norm hiyerarşisi gereği teklifin ilk olarak Anayasa bakımından aykırılık konusunda tartışılması gerekiyor. O çerçevede, dün STK'lerin ya da başka demokratik kitle örgütlerinin Komisyona alınmaması, bir de yer değişikliği nedeniyle tartışmaların gerekli şekilde yapıldığı kanaatinde değilim.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Yirmi beş saat oldu Sayın Vekilim ya!

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Efendim?

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Yirmi beş saattir tartışıyoruz.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Yani yirmi beş saat güzel, uzun şekilde tartışılması güzel Sayın Başkanım.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Evet.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Bu çerçevede, etki analizlerinin yapılmadığı, Kanunlar dairesi tarafından Anayasa'ya aykırılık konusunda hazırlanan bir raporun bulunmadığı ve İç Tüzük 38 gereği, 34 gereği gerekli tartışmaların yapılmadığı bir durumda biz nitelikli yasama etkinliğine giremiyoruz. Bu çerçevede, Türkiye Büyük Millet Meclisinin yasama olarak bu sistemde yürütmenin etkisinde kalıp yasama ve yargının yürütmeye bağlı olduğu bir sistem çerçevesinde milletvekillerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisinin etkin bir rol yapmadığı bir çalışma içerisindeyiz. Bunu özellikle vurgulamak istiyorum.

Bu sunulan teklifin geçmişi var yani 6 defa bu konuda değişiklik önergesi Meclisimize geldi, en son 2022'de gelmişti, 2022'de bu konuda teklifle ilgili görüşlerimizi biz sunmuştuk. Aynı konuda baktım, araştırdım, şöyle çerçeveyi inceledim, aynı şeyleri yine söylemek durumundayız. Bununla birlikte, bildiğiniz gibi, Çevre, Şehircilik Bakanlığı ve Enerji Bakanlığına ait düzenlemeler yapıldı, Maden Yönetmeliği'nde bir düzenleme yapıldı iki Bakanlıkta.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Bununla ilgili Cumhuriyet Halk Partisi olarak o dönemde ben Danıştaya dava açtım. Maden Yönetmeliği'ndeki değişiklikle ilgili dava şu anda Danıştay dava temyizinde, karar verildi. Diğerinde ise açmış olduğumuz dava kabul edildi.

Açmış olduğumuz dava neydi? Açmış olduğumuz dava, 1 Mart 2022'de Resmî Gazete'de Maden Yönetmeliği'yle ilgili olarak iptal için açmış olduğumuz davada Danıştay 8. Daire 2023/4459 esas sayılı ve 13 Eylül 2023 tarihli kararıyla, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından çıkarılan ve zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetine izin veren yönetmelik değişikliğini hukuka aykırı bularak hem yürütmeyi durdurdu hem de bu konuda yasaya aykırı olduğuna ilişkin, Anayasa'ya aykırı olduğuna ilişkin bir karar vermişti. Burada, Bakanlığın yönetmelik çıkarma yetkisinin Anayasa'ya aykırı olduğunu, Maden Kanunu'na aykırı olduğunu, zeytinciliğin ıslahı hakkındaki 3573 sayılı Kanun'a aykırı kullanılamayacağını ve zeytinlik sahalarda madencilik dâhil, kimyasal toz, duman çıkaran faaliyetlerin açıkça yasaklandığını, madencilik yapılacak zeytinlik alanların rehabilite edilmesi taahhüdüyle birlikte faaliyete izin verilmesi yönündeki düzenlemelerin Anayasa'ya ve yasalara aykırı olduğunu, faaliyetlerin çevreye ve tarıma telafisi güç zararlar doğurabileceğini gerekçelendirdi. Daha sonra verdiği kararla da zeytinlik alanlarda madencilik faaliyetinin yapılamayacağını açık bir biçimde hükme bağlamıştı. Yani döndük dolaştık yine aynı yere geldik. Dün sessizce yönetmelikte yapılmaya çalışılan ve 6 kez kanun değişikliğiyle birlikte Meclise getirilen, geri çekilen...

ADEM ÇALKIN (Kars) - 7.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - 7 mi?

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - 7, 7!

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - 7 kez.

Bugün gene getiriyorsunuz. Yani yargı kararlarına, Anayasa'ya, AYM kararlarına açıkça aykırı olan bu düzenlemeyi yeniden getiriyorsunuz. Ya, alıştık artık arkadaşlar. Neye alıştık? Anayasa Mahkemesine gidiyoruz, Anayasa Mahkemesi iptal ediyor, yine getiriyorsunuz. Yani o kadar çok şey var ki hangisine gireyim?

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - Kanun var Türkiye'de...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Yani bakınız, Anayasa'ya aykırılıktan bahsediyorum arkadaşlar.

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - Kanun var...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Şimdi, biz Anayasa'ya aykırı bir kanun yapma hakkına sahip değiliz.

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - Yani başı boş değil.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Anayasa’nın 11'inci maddesi açık ve nettir, Anayasa’nın 11'inci maddesine göre, Anayasa hükümleri bağlayıcıdır. Anayasa’nın 153'üncü maddesine göre ise Anayasa Mahkemesi tarafından verilen kararlar yasamayı, yürütmeyi ve yargıyı bağlar. Anayasa 2 de hukuk devletiyle ilgili bir ilkedir. Bu çerçevede yapılan düzenlemeler, Anayasa'ya aykırı düzenlemeler getirmekten siz yılmadınız, devamlı getiriyorsunuz. Biz gidiyoruz Anayasa Mahkemesine, iptal ediliyor, Danıştayda iptal ediliyor, siz gene getiriyorsunuz. Yapmayın arkadaşlar. Bilmiyorum... Ben Aydın Milletvekiliyim, bizim Aydın Türkiye'de en fazla zeytin ağacı olan bir ilimiz. Yanı başımızda Muğla var, Manisa var.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - Başkanım, 3+1, yeter artık ya! Üç dakika ya!

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Evet, Sayın Vekilim, devam edin...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Sayın Başkan, yapmayın ya! Burada biz teknik konu konuşuyoruz yani biz...

ŞEREF ARPACI (Denizli) - Grubumuz adına konuşuyor Vekilim, misafir değil.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Tamam, tamam, Nebi Bey... Nebi Bey... Bir saniye...

Evet, Sayın Vekilim, devam edelim, haydi, atışmayalım.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Sayın Başkanım...

İDRİS NEBİ HATİPOĞLU (Eskişehir) - Buraya video çekmeye gelmiş. Yirmi beş saat oldu ya Başkanım, yirmi beş saat!

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Tamam, sakin... Sakin... Sakin...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Ben Adalet Komisyonu Grup Sözcüsüyüm, video çekmeye gelmedim, teknik konuda konuşmaya geldim.

(AK PARTİ ve CHP milletvekilleri arasında karşılıklı laf atmalar, gürültüler)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Tamam Sayın Başkanım... Sayın Vekilim, bir sakin olalım. Tamam... Tamam...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Değerli Başkanım...

(AK PARTİ ve CHP milletvekilleri arasında karşılıklı laf atmalar, gürültüler)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Arkadaşlar... Arkadaşlar...

Evet, buyurun.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Değerli arkadaşlar...

(AK PARTİ ve CHP milletvekilleri arasında karşılıklı laf atmalar, gürültüler)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Sayın Vekilim... Nebi Bey... Nebi Bey... Tamam arkadaşlar, olur, normal, bu kadarı normal.

Evet, buyurun.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Sayın Başkanım, değerli arkadaşlar; tabii, yirmi beş saatten sonra...

(Gürültüler)

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Değerli arkadaşlar, devam ediyorum.

Değerli arkadaşlar, dediğim gibi, ben Aydın milletvekiliyim. Türkiye'de en fazla zeytin ağacının bulunduğu il Aydın. Manisa, Balıkesir, Muğla, Denizli, o bölge ler ağırlıklı olarak zeytin ağaçlarının bulunduğu bölgeler. Hatırlar mısınız, türküler vardı, zeytinin, zeytinyağının Türkiye'de yasaklanmasıyla ilgili olarak türküler çıkmıştı. Biliyorsunuz, Marshall yardımıyla Amerika'dan şey gelmişti. Yani "Zeytinyağlı yiyemem." gibi türküler olmuştu, aynı şekilde "Basma da giyemem." türküleri olmuştu. Kurucumuz Mustafa Kemal Atatürk'ün Nazilli'de kurmuş olduğu basma fabrikası vardı, diğer fabrikalar vardı.

Yani bu nedir biliyor musunuz? Bu getirilen yasa teklifiyle, körfezde olan ya da başka ülkelerin olan maden araştırmalarını, ÇED raporlarını bir kenara itip Türkiye'de çevreyle ilgili düzenlemeleri, bürokrasiyi daha hızlı artırma gayesini, amacını ortaya koyduğunuzu iddia ederek burada açıkça kendimize ait, yerli-millî olan madenlerimizi, çevremizi tahrip edeceğiz ve yurt dışında bulunan devletlere açıkça "Bu madenlerimizi ve çevreyi alıp kullanın ve her şeyi yapın." diyeceğiz. Bu çerçevede, bu anılan teklif, Anayasa’nın 2'nci maddesi olan hukuk devleti ilkesine açıkça aykırı arkadaşlar; Anayasa’nın 7'nci maddesi "Yasama yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisine aittir, devredilemez." maddesine de aykırı. Bu çerçevede bir kurul oluşturulması, bu konuda "süper izin" adı altında orman izni, zeytin izni, maden izni gibi gibi diğer izinlerin verilmesi açıkça bu...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Sayın Vekilim...

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Madde madde gidiyorum Sayın Başkanım, Anayasa'ya aykırılıkları madde madde...

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Çok yoruldu arkadaşlar. Siz, tabii, duşunuzu aldınız, temiz temiz, uyumuş geldiniz.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Yok, toplantıdan geliyorum ben.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Tamam ama duşunuzu aldınız en azından. Biz duş da almadık yani, 26'ncı saatteyiz.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Toplantıdan geliyorum Sayın Başkanım.

Devam ediyorum Başkanım, Anayasa'ya aykırılıkları belirtiyorum.

Yani burada, Anayasa’nın 11'inci maddesi, ilgili kurula verilen yetkiler nedeniyle Anayasa’nın -yasama yetkisi- 7'nci maddesi, Anayasa’nın 35'inci maddesi yani mülkiyet hakkıyla ilgili olan madde ihlal ediliyor. Bu, mülkiyet hakkıyla ilgili maddede açık ve net yani kamulaştırma yetkisinin, acele kamulaştırma yetkisinin bir kurula verilmesi hem yasama hem de mülkiyet hakkına yönelik bir ihlaldir.

Anayasa’nın 44'üncü maddesine, toprak mülkiyetiyle ilgili maddesine aykırılık var.

Anayasa’nın 56'ncı maddesine göre -çevre hakkı çok önemli- bizler, yaşam hakkını savunan uygun bir çevrede yaşamak zorundayız, devlet bunun en önemli örneklerini, güvencelerini almak zorundadır; buna da aykırı.

(Uğultular)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Arkadaşlar, biraz sessiz olalım, az kaldı.

SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Anayasa’nın 63'üncü maddesine, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunmasıyla ilgili maddeye aykırı çünkü maden şirketlerine tarihî yerlerle ilgili bir düzenleme verilmesi açıkça Anayasa’nın 63'üncü maddesine de aykırı.

Anayasa’nın 88'inci maddesine de aykırı; kanun teklifi vermeye yetkili milletvekilleri açısından.

Anayasa’nın 104'üncü maddesine, Cumhurbaşkanı görev ve yetkilerinin belirlenmesi maddesine de bu yasa teklifi içerisinde verilen yetkiler açısından aykırılık vardır.

Ve Anayasa’nın 104'üncü maddesindeki yönetmelikler açısından da aykırılık vardır.

Anayasa’nın 153'üncü maddesi, Anayasa Mahkemesince verilen kararların bağlayıcılığı açısından aykırılık vardır.

Anayasa’nın 169'uncu maddesi, ormanların korunmasıyla ilgili de aykırılık vardır.

Bu çerçevede, bu sunulan teklifin, Anayasa’nın birçok maddesine aykırı olduğundan dolayı -çevre hakkı açısından, yaşam hakkı açısından, doğa hakkı açısından ve Anayasa'daki maddeler açısından- geri çekilmesini düşünüyoruz. Bu çerçevede, teklifin geri çekilmesini talep ediyoruz.

Teşekkür ediyorum Başkanım.