BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Biraz önce bir usul tartışması yaptık, onu geçtik.

Bugün gündemimizde yer alan, birinci imza sahipleri Çorum Milletvekili Oğuzhan Kaya ve Zonguldak Milletvekili Ahmet Çolakoğlu tarafından 13/6/2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına sunulan, esas komisyon olarak Komisyonumuza havale edilen (2/3159) esas numaralı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ni görüşmek üzere bir araya gelmiş bulunuyoruz.

(Uğultular)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Arkadaşlar, lütfen sessizliği sağlayalım, lütfen.

Değerli katılımcılar, herkesin malumu olduğu üzere, bölgemizde her geçen gün artan çatışmalar, yaşanan insani krizler ülkelerin her alanda güçlerini tahkim etmelerini zorunlu kılıyor. Son dönemdeki gerilimlerin hepsinde enerji özellikle belirleyici bir role sahip. Enerji arz güvenliğinin sağlanması her devlet için bir beka meselesi hâline dönüştü.

(Uğultular)

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Arkadaşlar, biraz daha sessiz olabilir miyiz lütfen.

Enerji arz güvenliği ve kaynak çeşitliliği sadece teknik meseleler değil, doğrudan millî güvenliğe dair konular olarak görülmeye başlandı. Tabii, ekonomik büyüme, sanayileşme ve nüfus artışına bağlı olarak enerji talebi de tüm dünyada her geçen yıl artmaktadır. Bu artışı karşılamak ve enerji arz güvenliğini sağlamak için yerli kaynaklara dayalı, sürdürülebilir ve çeşitlendirilmiş bir üretim portföyü hayati önem taşıyor.

Ayrıca, iklim krizinin küresel yatırım, tedarik ve üretim ve tüketim zincirini dönüştürdüğü böyle bir dönemde büyümenin sürdürülebilir ve çevreyle uyumlu bir nitelikte olması kalkınma açısından çok daha rekabetçi bir hâle geldi. Bu manada Türkiye'nin enerji arz güvenliğini küresel ve bölgesel olumsuz gelişmelerden en az etkilenecek hâle getirmek için hepimizin üzerine düşen sorumlulukları var. Hükûmetimiz çok doğru bir anlayışla yerli enerji kaynaklarının çeşitlendirilmesine ve yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretimine yönelik politikaların uygulanmasına büyük bir önem veriyor. Türkiye yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımlarda ciddi bir artış yakaladı. Bunun yanında nükleer enerjiden hidroelektriğe, rüzgârdan jeotermale, güneş enerjisinden petrol ve doğal gaza her alanda ciddi yatırımlar yapıldı ancak bu yatırımların da artarak devam etmesi gerekiyor. Bu manada istikrarlı, verimli, rekabetçi ve sürdürülebilir bir ekonomi inşa etmek için yenilenebilir enerji ve ilgili altyapı proje yatırımlarının izin süreçlerini hızlandırmak ve karmaşıklığı azaltmak gerçekten önemli.

Bir ülkenin ulusal güvenliği ve rekabet gücü açısından hayati öneme sahip diğer bir konu da kritik ve stratejik madenlerdir. Bu madenlere başta yenilenebilir enerji teknolojileri, güneş panelleri ve rüzgâr türbinleri gibi birçok sürdürülebilir enerji kaynağının üretimi için de ihtiyaç duyulmaktadır. Bu madenlerin etkin bir şekilde yönetilmesi ülkelerin güvenli bir gelecek oluşturmasına yardımcı olmaktadır. Bu manada, stratejik ve kritik madenlere özgü yapılan düzenleme teklifini çok değerli bulduğumu özellikle ifade etmek istiyorum. Gördüğünüz gibi, Rusya-Ukrayna savaşında Amerika'nın ilk gündeme getirdiği husus kritik madenler oluyor. Bunun yanında, Çin, dünyada rekabetçiliğini koruyabilmek için özellikle maden ihracatına yasaklar getiriyor. Dolayısıyla, kritik ve stratejik madenlerle ilgili arkadaşlarımızın hazırlamış olduğu teklifin gerçekten hayati olduğunu ifade etmek istiyorum. Bir kez daha kendilerine teşekkür ediyorum.

Kıymetli katılımcılar, Türkiye ekonomisinin gelişme dinamikleri ışığında, madencilik sektöründe gerekli yatırımların gerçekleştirilebilmesi için piyasa öngörülebilirliği kadar idari ve hukuki öngörülebilirlik de vazgeçilmez bir öneme sahiptir. Bu manada, madencilikteki izin süreçleri yatırım performansı bakımından öngörülebilirliğin en kritik unsurlarından biri konumunda. Ülkemiz kaynaklarının ekonomiye kazandırılma sürecinde, özellikle uygulamada izin süreçlerinin makul sürelerde tamamlanmadığı, işletme ruhsat süreleri göz önüne alındığında bu sürelerin büyük bir bölümünün izin aşamalarında geçirildiği, üretime uzun yıllar sonra başlanıldığı görülmektedir. Bu nedenlerle, madencilik yatırımlarının planlanması zorlaşmakta ve ülkemizin ham madde ihtiyaçları konusunda sıkıntılar yaşanmaktadır. Tüm bu hususlar göz önüne alınarak hazırlanan bu kanun teklifinin süreçleri hızlandıracak tedbirleri öngörmesi hem sektör hem de ülkemiz açısından büyük faydalar sağlayacaktır.

Değerli arkadaşlar, bugün yenilenebilir enerji yatırımı yapmak istediğinizde süreler ortalama dört buçuk-beş yılı bulmaktadır. Beş yıl önce bu ülkede pandemiyi konuşuyorduk, Rusya-Ukrayna savaşı çıkmamıştı. Dolayısıyla, bu kadar uzun sürelerde bu işlerin yapılması gerçekten büyük sıkıntılar oluşturuyordu. Arkadaşlarımızın bunları kısaltacak tedbirleri gündeme getirmesini önemsediğimi özellikle ifade etmek istiyorum.

Bilindiği gibi, maden sahalarının rehabilite edilip tekrar doğaya kazandırılmasında uygulamada aksaklıklar yaşanabilmektedir. Bu durumu ortadan kaldırmak için rehabilitasyon bedellerinin artırılmasını ve nemalandırılmasını sağlayacak teklifle madencilik faaliyeti yürütülmüş bütün sahaların dünya standartlarında rehabilite edilmesi öngörülmektedir. Tabii, bunu da önemsediğimi ifade etmek istiyorum. Bazı muğlaklıklar ve boşluklardan yararlanılabiliyordu, artık herkes bu rehabilitasyon süreçlerinde üzerine düşen fonu sağlamakla yükümlü olacak ve bunların takibi daha sıkı yapılacak.

Ayrıca, bu teklifle arama faaliyetlerinin günümüz ihtiyaçlarına uygun olarak tekrar yapılandırılması planlanmaktadır. Üretim saikiyle davranmayan, ruhsat ticareti üzerinden spekülatif davranan aktörlerin elenmesini amaçlayan bu maddelerin şimdiye kadar çoktan gündeme gelmiş olmamasını Meclisimizin bir eksikliği olarak görüyorum. Bundan sonra, üzerine düşen yükümlülükleri yerine getirmemiş, sırf "Bir gün satarım." diye ruhsatı elinde tutan ruhsat sahipleriyle yola devam edilmeyecektir. Yani piyasada konuşulan şekliyle, artık çantacıların elindeki bu ruhsatlar onların elinden alınacaktır. Bu maddeyi de çok önemsediğimi özellikle ifade etmek istiyorum.

Teklifin 13'üncü maddesiyle global piyasalarda metal emtialarında yaşanan artışlar gözetilerek devletimizin daha fazla pay alması amacıyla devlet hakkı oranlarında artışa gidiliyor. Bu maddenin de önemli ve yerinde olduğunu düşünüyorum. Dünya piyasalarında yaşanan gelişmeler sebebiyle daha fazla kazanan elbette devletimizin hakkını daha fazla ödemelidir. Bunun da gereği bu maddeyle yapılacaktır. Tabii, bugün burada resmî toplantımızı gerçekleştiriyoruz. Bunun öncesinde, biraz önce de söyledim, salı günü ilgili Bakanlıktan gelen arkadaşlarımız Komisyon üyelerimizi bilgilendirdiler. Kanun teklifini bize ulaşır ulaşmaz Komisyondaki arkadaşlarımızla paylaşmıştık. Komisyon toplantımızın verimli tartışmalarla herkesin mutabık kalacağı, en doğru çözümlere ulaşarak tamamlanmasını temenni ediyorum.

Değerli arkadaşlar, şunu da ifade etmek isterim: Eğer yapıcı eleştirileriniz ve katkılarınız olacaksa Komisyon Başkanı olarak ben de onlarla ilgili gereğini yapmak üzere sizlere söz veriyorum. Yapıcı olmak kaydıyla...

NERMİN YILDIRIM KARA (Hatay) - Eleştiremez miyiz Başkan?

SİBEL SUİÇMEZ (Trabzon) - Dikkate mi almayacaksın?

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - ...çözüm üretmek kaydıyla ben her türlü teklifin değerlendirilmesi gerektiğini düşünüyorum.

Sözlerime son verirken...

SİBEL SUİÇMEZ (Trabzon) - Eleştiri yapmak isteyenler konuşamayacak mı?

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Eleştirinizi yapın, sizin eleştirilerinize katılmak zorunda değilim.

Sözlerime son verirken bu kanun teklifinin madencilik ve yenilenebilir enerji alanındaki birçok yasal ihtiyacı gidereceğine inanıyorum.

NERMİN YILDIRIM KARA (Hatay) - Başkanım, Komisyona giremeyen insanlar var, dışarıda insanlar var, içeri giremiyorlar.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Dışarıda insanlar.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Sessiz olur musunuz...

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Dışarıda insanlar.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Sessiz olur musunuz... Sizi tekrar sessizliğe davet ediyorum.

SİBEL SUİÇMEZ (Trabzon) - Komisyon için adları yazılı olanlar içeriye giremiyor.

BAŞKAN MUSTAFA VARANK - Bu teklif Türkiye'nin enerji dönüşüm hedeflerine güçlü bir destek sunarken, yatırımların daha hızlı, öngörülebilir ve çevreyle daha uyumlu bir şekilde hayata geçirilmesine vesile olacaktır. Bu vesileyle, kanun teklifinde emeği geçen milletvekillerimiz Oğuzhan Kaya ve Ahmet Çolakoğlu'na ve ilgili bakanlıklarımızın her bir yetkilisine ayrı ayrı teşekkür ediyorum.