DENİZ YAVUZYILMAZ (Zonguldak) - Sayın Başkan, değerli milletvekilleri, değerli bürokratlar; Komisyon toplantısına hoş geldiniz.

Diğer bulgularda, özellikle, aslında Eti Maden olarak bu yatırımları nasıl yaptığınız, ne gibi eksikliklerle, ihale süreçlerinde ne gibi usulsüzlüklerle yaptığınızla ilgili bulgular var. Şimdi, bu bulgular, artık kronik bir sorun hâline gelmiş durumda. Önceki yıllardan itibaren herhâlde yeni gelen her Genel Müdüre de bu kronik sorunlar bulaşıcı bir hastalık gibi aktarılıyor.

Şimdi, diyor ki bulguda: "Eksik, hatalı ve projeye aykırı imalatlarla ilgili -tebrik ediyorum- eksiklik var, hata var, projeye aykırı imalat var, bunlarla ilgili yapı denetim ve kabul işlerinde görev alan kişi ve firmalar nezdinde sorumluluk cihetinden gerekli incelemelerin yapılmaması." Yani neredeyse bulguyu okumayı, artık detayını okumayı böyle gereksiz kılan bir başlık, her şeyi anlatıyor. Sonra devam ediyor, diyor ki: "Teşekkül yapım işlerine dair kontrol faaliyeti eksiklikleri bulunması." Yani işi, inşaatı, yatırımı yani bu işin inşa kısmıyla ilgili bölümü siz yapmadığınıza göre yapmanız gereken tek iş kontrol etmek, onu da eksik yapıyorsunuz. Diğer başka bir bulgu "Yatırımlarda ihale ve uygulama safhasında yaşanan plansızlıklar neticesinde ilgili yatırımlarla öngörülen sistemlerin çalışmaması, geç teslime konu edilmesi veya maliyetlerin artması." Yani bu kısım hiç sizin sunumda anlattıklarınızla örtüşmüyor, hiç buralardan bahsetmiyorsunuz.

Sonra bakınca insan şunu anlıyor aslında gerçekten, örnek olarak "Çelik üretimi ve neodyum mıknatıs başta olmak üzere, çok sayıda uygulamada kullanılan ferro boru üretmek için 800 ton, yılda 800 ton kapasiteli ferro bor üretim tesisinin açılışını 2025 Mayıs ayında yapacağız." derken siz yahu, aslında bu tesisin niye yirmi yıldır yatırımını yapıp da açmadığınız sorusu akıllara geliyor. Yirmi yıldır neredesiniz? "2025 yılının Mayıs ayında açacağız." diyorsunuz ki o da kocaman bir soru işareti.

Şimdi, bakıyorum, Balıkesir Bandırma'da bu tesisi açmayı planladığınızı söylüyorsunuz. Fizibilitesi 2003 yılında yapılmış, yıl 2025, yirmi iki yıl geçmiş, yirmi iki yıl. Bu arada ne olmuş? Fizibiliteye göre planlanan yılda 4 bin tonmuş, siz yılda 800 ton kapasiteli bir üretim tesisi açacaksınız. Planlanan 4 bin ton için 4 milyon dolar yatırım maliyeti varken siz 800 ton için 2,5 milyon dolarlık bir maliyet öngörüyorsunuz yani miktar düşmüş, yapım maliyeti artmış, üzerine bir de yirmi iki yıl geçmiş ve dünyadaki üretici rakip şirketlerin ve ülkelerin sayısı da artmış. Üstelik de o ülkelerin kullandığı ham maddenin yüzde 61'ini de biz veriyoruz. Yani bu diğer bulgularda yer alan hususlar maalesef Türkiye'nin kazancına, millî servetinin tam böğrüne bir hançeri saplıyor. Şimdi, sorum şu: Bu ferro bor üretim tesisi fizibilitesi 2003 yılında tamamlanmış olmasına rağmen sizin elinizi kolunuzu tutan ne vardı da bu iş hâlâ bitirilmiş değil? Kapasite niye düştü? Maliyetler niye arttı? Bu gecikme neden yaşandı?

Şimdi, bu yeni değil aslında, bu sizin ortaya koyduğunuz bu gecikmeler yani insan bir yandan bakınca diyor ki... Sayıyorsunuz, işte "Şunları yaptık, şunları yapacağız." falan diye söyleyince yani böyle bir yirmi yıllık gecikme alışkanlığı kurumun olduğunu bilmesek hani diyeceğim ki gerçekten bu işler böyle tıkır tıkır yapılacak ama işlerin ihale edilmesi, yapılması, geçici kabulü, kesin kabulü aşamalarında öyle usulsüzlükler var ki yani sizin işleri planladığınız sürede bitirmeniz mümkün değil. Hele Türkiye Varlık Fonuna Eti Maden devredildikten sonra artık siz Genel Müdür olarak da bir şube müdürü gibi bir durumdasınız. Size sadece Türkiye Varlık Fonunun başındaki kişi veya Yönetim Kurulu değil, sarayda bulunan herhangi bir danışman da size talimat verebilir ve bu Eti Madenle ilgili süreçleri yönlendirebilir duruma gelmiş vaziyette.

Bu arada, 31 Ağustos 2024 tarihinden itibaren de -söylediklerimi abartılı bulanlar olabilir diye söylüyorum- bir Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle şu anda Türkiye'de devlete ait bakanlıklar ve kurumlardaki daire başkanlarını bile kim atıyor biliyor musunuz? Cumhurbaşkanı ve AK PARTİ Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, daire başkanlarını bile yani şu anda Eti Madenin Genel Müdürü olarak siz Eti Madenin daire başkanlarını atayamazsınız, hatta Bakan olsanız o daire başkanlarını Cumhurbaşkanına öneremezsiniz bile. Bu önerme meselesi de ortadan kaldırıldı.

Şimdi, bu ihale süreçleriyle ilgili nasıl gecikme yaşatılıyor bir örnek daha verelim. Bakın, örnek, yine, Sayıştayın Eti Maden raporlarına göre Kırka Boraks Pentahidrat Tesisi yapım işi bir şirkete ihale ediliyor, sözleşmesi 2012 yılında imzalanıyor, iş 2015 yılında tamamlanacak ama iş süresinde tamamlanamıyor, teslim edilemiyor. Önce üç yüz iki gün cezasız süre uzatımı veriliyor. Yine şirket işi teslim edemiyor, sonra altı yüz elli gün cezalı süre uzatımı veriliyor. Yine teslim edilemiyor, bir daha cezalı süre uzatımı veriliyor, yine teslim edilemiyor. Sonuç, toplam yedi yüz altmış gün süre uzatımı veriliyor ve bu arada şirketin o dönemin parasıyla 200 milyon lira ödemesi gerekiyor ve yine bu para ödenmiyor. Ne oluyor sonuç itibarıyla? Yedi yüz altmış günlük bu gecikme cezasını şirket doksan güne indirmek ve cezayı da 60 takside bölmek üzere Eti Madene bir teklif götürüyor. Şimdi ben soruyorum: Bu Kırka Boraks Pentahidrat Tesisi yapım işiyle ilgili şirkete ne kadar ceza kestiniz? Ne kadarını tahsil ettiniz? Bu sorunun da yanıtını sizden istiyorum.

Kalan konuları geneli üzerinde...