Komisyon Adı | : | DIŞİŞLERİ KOMİSYONU |
Konu | : | |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 3 |
Tarih | : | 11 .02.2025 |
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.
Şimdi, anlaşmayı Filistin tarafı 2018 yılında onaylamış. Filistin meselesi Türkiye'de neredeyse siyasetüstü bir mesele yani bütün siyasi partilerin sahip çıktığı bir mesele ve dört yıl boyunca yani 2022'de Dışişleri Komisyonuna havale edilmiş ve gündeme alınamamış, biz şu anda 2025 yılındayız. Yani iktidarıyla muhalefetiyle bu kadar önemsediğimiz bir meseleyi niye bu kadar uzun zamandır gündeme almadık? Birincisi bu efendim.
İkincisi, biliyorsunuz, Donald Trump'ın Gazze'yle ilgili açıklamaları var, meseleyi bir gayrimenkul geliştirme projesine dönüştürme çabası içinde. İktidardan geç de olsa buna yönelik açıklamalar geldi ama böyle bir girişimde bulunması ihtimaline karşı, Trump'ın Netanyahu'yla anlaşarak, İsrail ve Amerika arasındaki ilişkileri gündeme alarak Türkiye de Dışişleri Bakanlığının yapmış olduğu açıklamalar çerçevesinde karşı olduğunu beyan ediyor. Dolayısıyla eğer böyle bir şeye kalkışırlarsa önleme konusunda bir şeyimiz var mı yani "Şunu yaparak önleriz." diye bir beklentimiz ya da bir planlamamız var mı?
Bir diğeri de Suriye'den askerî varlığı çekeceğini söylüyor Amerika ve bunun karşılığında da İsrail ile Türkiye arasında yeni bir sayfa açılacağı uluslararası basında yazılıyor. Böyle bir şey var mı, bir konuda bir gerçek payı var mı?
Söz almışken bir şey daha soruyum. Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret biliyorsunuz tartışılıyor. Ben Yunanistan ile Türkiye arasındaki ticarete baktım, Türkiye İhracatçılar Meclisinin verilerine baktım ay ay. 2023 ile 2024'ü karşılaştırarak -bu konu daha önce basında da gündeme gelmişti- baktığımız zaman, ticaret kısıtlamasından sonra Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret belirgin bir şekilde düşüyor, hatta sıfırlanıyor sonra ama ilginç bir şekilde Türkiye ile Yunanistan arasındaki ticaret de aynı oranda yükseliyor. Birkaç rakam vereyim, mesela, Mayıs 2024 ile Mayıs 2023'ü karşılaştırdığımız zaman Türkiye ile Yunanistan arasındaki ticaret artışı yüzde 71. Ben dış ticaret yapmış bir arkadaşınızım, biliyorum ki bu işler böyle pat diye olmaz, bunun bir öncesi vardır, bir gelişme süreci vardır. Sonra devam ediyor, temmuzda yüzde 40, ağustosta yüzde 58, ekimde yüzde 40, aralıkta yüzde 40 diye devam ediyor. Şimdi, tabii, Türkiye ile Yunanistan arasında, Türkiye ile Uganda arasında hiç fark etmez, bir ülkede ticaret hacminin gelişmesinden biz memnuniyet duyarız. Ama bir yandan "İsrail'e ambargo uyguluyoruz, dünyada ambargo uygulayan tek ülke biziz." diye iç siyaset malzemesi yapıp ondan sonra acaba Türkiye'den gidecek ürünler Yunanistan üzerinden mi gidiyor diye de sormadan edemiyoruz? Ocak rakamını da vereyim: 2023-2024 arasındaki artış yani ticaret kısıtlaması olmadan önceki artış yüzde 4, 2024-2025 Ocak ayı arasındaki artış yüzde 32. Şimdi burada çok anlamlı yükselişler var, dolayısıyla bu anlamlı yükselişler en kibar tabiriyle açıklamaya muhtaç.
Teşekkür ederim.
BAŞKAN FUAT OKTAY - Buyurun lütfen.
DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Teşekkür ederim Sayın Vekilim.
Daha önce, öncelikle ilk sorunuza gelecek olursak, tabii, o yüce Meclisin takdiri, o bizim çok bilebileceğimiz bir şey değil ama daha önce kadük kaldı herhâlde; bu geldi, daha önce kadük kaldı.
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - 2022'de kadük kalmış.
DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - O yüzden, bunu ben sizin değerlendirmenize bırakıyorum.
İkincisi, Filistin meselesinde gecikerek değil, tam Trump'ın konuştuğunun ertesi günü, hatta saat farkını da koyarsak belki on-on iki saat sonrasında Sayın Bakan bu konuda açıklamayı yaptı Türkiye adına, daha sonrasında da Cumhurbaşkanımız açıklama yaptı ama zaten Bakanlığımız tavrını hemen o konuda açıkça ortaya koydu, dediğim gibi zaman farkını da koyarsanız çok kısa bir süre sonrasındadır. Bu konuda Türkiye başından beri elinden gelen her şeyi yapıyor. Ben ikinci kısımda onları daha detaylı anlatmayı düşünmüştüm ama arzu ederseniz şu anda da söyleyebilirim. Farklı platformlarda biz birçok şey yaptık bu konuda, şu anda da böyle bir gelişme olursa ilk etapta öncelikli olarak İslam Konferansı Teşkilatını toplantıya çağırmak için şu anda harekete geçmiş durumdayız. Öncelikle biz Bakanlar Konseyini toplantıya çağırdık ancak İcra Komitesi de toplantıya çağırıldı. İşte ikisinden birinin, belki ikisinin de bir an önce toplanması için şu anda gerekli organizasyonları yapmaya çalışıyoruz ki özellikle Arap Birliği ve İslam Konferansı Teşkilatının beraber neler yapabileceği konusunda da şu anda gerekli araştırmaları yapıyoruz. Yani bu konuda hazırlıklarımız var, Bakanlık olarak da öncelikli konularımızdan bir tanesi bu ama genel olarak ne yaptık derseniz, savaşın başlamasından beri 9 ülke...
BAŞKAN FUAT OKTAY - Yani burada zaten, son maddemiz bununla ilgili, burada zaten detaylı görüşmemiz olacak. Soruya cevap niteliği taşıyabilecek boyutta daha kısa bir cevap olursa daha mutlu oluruz çünkü asıl orada derinlemesine bu konuya girmek istiyoruz.
DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Tabii ki.
O zaman, çok kısa tekrar edeyim: İslam Konferansı Teşkilatındaki ilgili birimleri hemen toplantıya biz çağırdık, bu konuda cevap bekliyoruz, tarih bekliyoruz.
İkincisi de, diğer sorunuz Suriye, asker meselesi. O tabii, Amerika Birleşik Devletleri'nin kendi kararı yani o konuda kararın ne olacağı konusunu biz de bekliyoruz sizinle beraber ama zaten müzakereler uzunca bir zamandır devam ediyor belli konularda; Amerika Birleşik Devletleri'nin biz güvenlik ihtiyaçlarının neler olduğunu biliyoruz; onlar da bizim güvenlik ihtiyaçlarımızın neler olduğunu biliyor. Bu konularda Amerika'nın, Amerika Birleşik Devletleri'nin güvenlik ihtiyaçlarının karşılanması için gerekebilecek neredeyse bütün konularda bizim çok somut tekliflerimiz oldu. Somut örnek vermek gerekirse bunlardan bir tanesi IŞİD'cilerin, DEAŞ'çıların kaldığı cezaevleri ve bunların yönetimiyle ilgiliydi. Biz bu konuda gerek Türkiye olarak, gerek Suriye yönetimi, gerek Suriye yönetimi ve Türkiye olarak, eğer bu da olmazsa Irak ve Türkiye olarak yani her tür opsiyonda, her tür seçenekte bu sorunun çözümüne dair üzerimize düşenleri yapmak ve terörle mücadele konusunda katkı sağlamak için tekliflerimizi sunduk. Ayrıca da yine DEAŞ'ın tekrar Suriye'yi ve Irak'ı tehdit etmemesi için Türkiye, Irak, Ürdün ve Suriye 4'lü bir DEAŞ'a karşı mücadele koalisyonu oluşturuyoruz. Bunun içerisinde de istihbarat paylaşımından ortak operasyona kadar muhtemelen her tür seçenek yer alacak.
BAŞKAN FUAT OKTAY - Teşekkür ediyorum.
Yani burada tabii...
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - Ticaret tarafı vardı bir de.
BAŞKAN FUAT OKTAY - İhracat rakamlarıyla ilgili, Yunanistan...
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret Türkiye-Yunanistan üzerinden mi yapılıyor?
CEYLAN AKÇA CUPOLO (Diyarbakır) - Mısır ve Bulgaristan da var, onları da ekleyelim... Normal olmayan bir artış.
KAMİL AYDIN (Erzurum) - Normali nasıl oluyor? Artış... İhracatta bir hedef koymuşsun ortaya, rakamlar yükselecek; yükselmesin mi, Türkiye sabit mi kalsın?
CEYLAN AKÇA CUPOLO (Diyarbakır) - Bir ay 100 milyon dolar, bir ay 400 milyon dolar...
BAŞKAN FUAT OKTAY - Normalde -hayır- işin ilginci İsrail'le bu kadar böyle canhıraş dost olanların buna itiraz ediyor olmaları ve bunun altında bir şey arıyor olmaları da ilginç yani.
KAMİL AYDIN (Erzurum) - 500 milyar dolar ya.
CEYLAN AKÇA CUPOLO (Diyarbakır) - Kim İsrail'le canhıraş, kim? Başkan, kimi kastediyorsunuz? Kim canhıraş?
BAŞKAN FUAT OKTAY - Ben söyleyeceğimi söyledim.
CEYLAN AKÇA CUPOLO (Diyarbakır) - Söyleyin Başkan, kim?
BAŞKAN FUAT OKTAY - Birazdan söyleyeceğim, birazdan söyleyeceğim, kimlerin kimlerle görüşmeler yaptığını çok iyi biliyoruz. Kimlerin kimlerle görüşmeler yaptığını ve neler istediğini biliyoruz.
Buyurun.
DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Yani biz Türkiye olarak tabii, bu konuda elimizden gelen her şeyi yaptık Dışişleri olarak da; Ticaret Bakanlığımız da gerekli çalışmaları yaptı, bu konuda ticaret kısıtlandı ve Türkiye'den başka İsrail'le bir şekilde ilişkisi olan, resmî ilişkisi devam edip de Türkiye gibi bu konuda tedbir alan başka bir ülke dünyada yok yani biz bu konuda yapılabilecek şeyin en üst düzeyinde gerekenini yaptık ama başka üçüncü ülkeler vesaire diyorsanız, o konuda Ticaret Bakanlığımız herhâlde daha nesnel bir bilgiye sahiptir, onlar size yazılı olarak gerekli cevabı iletebilirler. Ama tabii ki siz de biliyorsunuz yani bizim yapabileceğimiz şey Türkiye'yle sınırlı bir şey yani başka ülkeler üzerinden başka şekilde bir şeyler yapılırsa bunları Türkiye'nin kontrol etmesi, yönetmesi, bu konularda tavır alması yani...
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - Yani buna izin verir ya da vermez yani...
DIŞİŞLERİ BAKAN YARDIMCISI NUH YILMAZ - Nasıl?
OĞUZ KAAN SALICI (İstanbul) - Söyleyeyim: Şimdi, ben dış ticaret yaptım. Türkiye'den İsrail'e bir ambargo konulduysa ve idare bu konuda ciddiyse, iktidar bu konuda ciddiyse bunun başka bir ülke üzerinden menşe şahadetnamesini değiştirerek kaynak ülkeye yani alıcı ülkeye gitmesine de izin vermez. Buradaki rakamlar onun için izaha muhtaç yani bir ay yüzde 4 yükselmiş, bir sonraki ay yüzde 70 yükselmiş yani dalgalı bir seyir izliyor. Dolayısıyla bunun, başka ülkeler var mı bilmiyorum ama bende Yunanistan'la ilgili bilgiler var. Bunlar da açık kaynaklar, Türkiye İhracatçılar Meclisinin kaynakları; dolayısıyla bunlar daha önce de kamuoyunda konuşuldu ama bu kadar derinliği yoktu o zaman yani bir yıllık bir veri, istatistik daha oluşmamıştı, birkaç aylık vardı. Dolayısıyla bence buna ama Dışişleri Bakanlığı üzerinden ama Ticaret Bakanlığı üzerinden izahata ihtiyaç var.