UTKU ÇAKIRÖZER (Eskişehir) - Teşekkür ederim.

Sayın Ergun da sordu, bu anlaşmaların Libya'daki onay süreçleri hakkında Sayın Bakan Yardımcısı ve ilgili arkadaşlardan bir yanıt alamadık. Yani sadece bu değil diğer, deniz hukukuyla ilgili olan anlaşmayla ilgili de bizim burada milletvekillerimizden kimler vardı bilmiyorum ama Türkiye Büyük Millet Meclisinde biz Libya'dan gelen milletvekilleriyle bir toplantı yapmıştık. Orada olan arkadaşlardan kim vardı, hakikaten hatırlamıyorum ama her partiden temsilcilerimiz vardı. Ben çok iyi hatırlıyorum ki Libyalı mevkidaşlarımız yapılan anlaşmaların yürürlüğe girmediğini, girmesi için de orada bu sorunların çözülmesi gerektiğini vurgulamışlardı o dönem. Sonrasında ne oldu bilmiyorum çünkü değişik, işte, mesela önümde, yine, başka bir, basında okuduğumuz anlaşma var. "Trablus İstinaf Mahkemesi Ulusal Birlik Hükûmetinin Türkiye ile hidrokarbon alanında iş birliğine ilişkin 2022 yılında imzaladığı mutabakat zaptının iptaline karar verdi." Bunlar doğru mu? Yani yaptığımız anlaşmalar oradaki ihtilaf nedeniyle yürürlüğe girmiyor. Bu konuda ne düşünüyorsunuz? Hangisi yürürlüğe girdi, hangisi girmedi? Biz ne yapabiliriz? Yani Parlamento olarak biz de "Engellensin." demiyoruz. Özellikle kıta sahanlığına ilişkin anlaşmaya destek verdik, bütün partiler destek verdi. Asker gönderme hususunda biz ihtilaf olduğu için karşı çıktık ama destek verdiğimiz anlaşmaların da yürürlüğe girmediğini okuyoruz, duyuyoruz. Bu durum nedir?

Ayrıca -bir tekrar gibi olacak, Sayın Talih Özcan da vurgu yaptı- şimdi, asker gönderilmesine kimimiz destek verdi, kimimiz karşı çıktı, Meclisten karar çıktı ama bunun oradaki birliklerimizin durumuna ilişkin metni şimdi bugün önümüze geliyor. Yani şimdi, o zaman anlaşılmaktadır ki bizim askerimiz yasal düzenlemeler daha yürürlüğe girmeden göreve yollanmış. Anayasa'mız, kanunlarımız ve uluslararası hukuk bu durumda çiğnenmiş olmuyor mu? Daha da vahimi, askerî birliklerimiz görev yapacakları mevzuatın, yaşanan bir uyuşmazlığın nasıl çözüleceğinin hukuki bir zemine bağlanmadığı bir cepheye sürüklenmiş ve orada hâlâ görev yapmakta olmuyor mu? Yani bunları da konuşmak durumundayız. Madem, niye o zaman hemen geçirmedik arkasından, tartıştıktan sonra da şimdi geliyor? Buna da belki bir izahatınız olur.

Teşekkür ediyorum

BAŞKAN FUAT OKTAY - Teşekkür ediyorum.

Nuh Bey, buyurun lütfen.

DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI KUZEY AFRİKA DAİRESİ BAŞKANI MEHMET FAZIL ŞEKERCİ - Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, saygıyla selamlarım.

Sayın vekiller, Libya'daki anlaşma, uluslararası metinlerin onaya girme süreci hakkındaki kafa karışıklığında haklısınız. Tüm uluslararası toplumda bu kafa karışıklığı maatteessüf var.

Özetle izah etmeye çalışayım: Libya'da uluslararası toplumun meşru olarak tanıdığı, parlamentolar arası diplomasiyi de yürütmekte olduğumuz bir Temsilciler Meclisi var. Libya'da yine, Birleşmiş Milletlerin, Türkiye dâhil uluslararası toplumun "Serrac" olarak tanıdıkları Trablus'ta yerleşik Millî Birlik Hükûmeti mevcut. Bu her iki kurum uluslararası toplum ve Türkiye tarafından meşru olarak tanınırken ülke içerisindeki ayrılıklardan dolayı, Türkiye'nin aşmaya çalıştığı ayrılıklardan dolayı Meclis ve Hükûmet birbirlerini tanımıyorlar. Bu çerçevede de doğrudur, anlaşma olarak imzalanan metinler Meclis onayı gerektirdiği için Meclis, Hükûmetin imzaladığı anlaşmaları onaylamıyor çünkü bu anlaşmayı hazırlayan kurumu "entité"yi tanımıyorum diyor. Bu Libya hukukundan kaynaklanan durum. Libya hukukunun bir diğer veçhesi var: Hükûmet, meşru tanınan, uluslararası imza atmaya yetkisi bulunan Hükûmet "mutabakat muhtırası" ismi altındaki imzaladığı evrakları Meclise sunmadan kabine onayıyla yürürlüğe alabiliyor. 2019'da da 2020 yılında da Libya tarafıyla imzaladığımız tüm metinler mutabakat muhtırası olarak imzaya yetkisi olduğu beyanı üzerine Hükûmetin, Libya Hükûmetinin imzalanmış metinlerdir. Nitekim, 2019'da imzalanan metinleri bir önceki hükûmet imzaladığı hâlde mevcut hükûmet de göreve gelir gelmez yazılı olarak bu metinleri tanıdığını, yürürlükte olduğunu ülkemize yazılı olarak beyan etmiştir. Dolayısıyla, bugün, 2019'daki metnin bir unsuru, bir uzantısı olarak yüce Meclisin onayına sunulan metin yine Libya tarafında Hükûmet onayı ile yürürlüğe girecektir.

Arz ederim efendim.