BAŞKAN MEHMET MUŞ - Gündemimizde (1/278) esas numaralı 2025 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile (1/277) esas numaralı 2023 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin Cumhurbaşkanı Yardımcımız tarafından Komisyonumuza sunuşu bulunmaktadır.

Değerli milletvekilleri, Sayın Cumhurbaşkanı Yardımcımızın sunumuna geçmeden önce bütçe üzerine birkaç hususu burada ifade etmek istiyorum. Bildiğiniz üzere bütçe hakkı insanlığın çok uzun, demokratik mücadelesi neticesinde elde etmiş olduğu önemli bir kazanımdır. Bütçe hakkı çok genel bir ifadeyle devletin gelir ve giderlerinin belirlenmesinde halkın söz sahibi olmasıdır. Millet adına bu yetki Meclis tarafından kullanılmaktadır. Kaynakların öngörülen alanlarda ve öngörülen miktarlarda usulüne uygun olarak kullanılıp kullanılmadığının denetlenmesi sorumluluğu Türkiye Büyük Millet Meclisimize bu aziz millet tarafından verilmiştir. Dolayısıyla, burada Parlamentonun ve özellikle Plan ve Bütçe Komisyonundaki değerli milletvekillerinin çok önemli bir görevi bulunmaktadır. Millet üzerimize önemli bir vicdani sorumluluğu yüklemiştir. Genciyle yaşlısıyla, işçisi, işvereni, esnafı, memuruyla tüm bir milletin hakkı hukuku çerçevesinde bir anlamda kutsal bir görevdir bu.

Sizlerle bu Komisyon çatısı altında geçtiğimiz yasama yıllarında birçok kanuni düzenleme üzerinde çalışmalarda bulunduk. Hangi siyasi partiden olursa olsun tüm milletvekillerimizin bu çalışmalarda önemli katkıları oldu, siz değerli üyelerimize bu anlamda teşekkür ediyorum. İnanıyorum ki yaklaşık bir ay sürecek bu uzun bütçe maratonunda da sizlerle birlikte bütçeyi ve kesin hesabı müzakere edecek, bu süreçte her türlü görüşü ele alacak ve idareyi mali yönden halk adına denetleyeceğiz.

Demokrasilerde güçler ayrılığı prensibi elbette önemlidir ama bunun kadar önemli olan erkler arasındaki denge ve denetlemedir. Zira, Anayasa’nın öngördüğü şekilde yasamanın yürütmeyi denetleme mekanizması bunun için vardır. Esasen bütçe hakkı da bu mekanizmaların en önemlisidir.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Sayın Başkan, bütçe hakkı mı kaldı?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Katılımcı demokrasi, şeffaflık ve hesap verilebilirlik demokrasinin önemli ilkelerindendir. İşte, tüm kamu idaresinin gelir ve gider tabloları önümüzde durmaktadır. Burada herkes bu rakamlar ve bunların ifade ettiği politikalarla ilgili görüşlerini dile getirecektir. Buradaki her bir milletvekilimizin söz ve eleştiri hakkı kıymetlidir. Zira, bütçeler, devletin gelir gider politikalarını belirledikleri kadar demokratik bilincin gelişmesi açısından da önemli birer göstergedir. Bizler tartışma biçimimizle, demokratik olgunluğumuzla ve karşı tarafın söz hakkına saygı bilincimizle inşallah, güzel bir örnek olmaya devam edeceğiz. Unutmayalım ki bütçe sadece bir kanun olmayıp devletin ekonomi başta olmak üzere eğitim, sağlık ve sosyal hayat gibi çeşitli alanlara yönelik uygulamalarının da en önemli aracıdır. Elbette bu bakımdan da bütçe her boyutuyla ele alınacaktır.

Türkiye Cumhuriyeti yüz yılı aşkın bir süredir bütçe süreçlerinde çok çetin tartışmaların yaşandığı ama belli demokratik olgunluğu edinmiş bir ülkedir. 1876’ya kadar uzanan anayasal geçmişimiz ve bir o kadar güçlü Parlamento deneyimimizle bu çatı altında her türlü tartışmayı yapıp sonrasında söz konusu millî menfaatlerimiz olduğunda kenetlenmeyi çok iyi bilen bir Parlamento geleneğine sahibiz. Ben Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanı olarak bu süreçte sizlerin demokratik denetleme hakkını kullanmanızı kolaylaştıracak her türlü çabayı imkânlar çerçevesinde sağlamaya çalışacağım. Sizlerin de hoşgörü, sabır, iyi niyet, anlayış ve empati içerisinde hareket ederek Komisyon çalışmalarımızı kolaylaştıracağınızdan en ufak bir şüphem yok. Bu anlamda, Komisyonda yapacağımız çalışmalar bütçe sürecine olumlu katkılar sağlayacaktır. Bu vesileyle, her birinize şimdiden teşekkür ediyorum.

Değerli milletvekilleri, bütçe dokümanlarına ilişkin olarak da bazı bilgileri sizlerle paylaşmak istiyorum. Yapacağımız görüşmelerde merkezî yönetim kapsamında 227 kamu idaresine ait bütçe, 226 kamu idaresine ait kesin hesap, 4’ü genel denetim raporu olmak üzere toplam 229 Sayıştay raporunu ele alacağız. Yine, bu süreçte kamu idareleri tarafından sunulan dokümanları ve Sayıştay raporlarını dijital ortamda sizlere dağıttık, talep edilmesi hâlinde basılı olarak da temin edeceğiz. Gündemdeki bütçesi görüşülecek kamu idarelerinin bütçe dokümanlarını da sizlere yine, dijital ortamda en az üç gün önceden dağıtmaya devam edeceğiz.

Bu hususların ardından, müsaadenizle, kısaca görüşme takvimine değinmek istiyorum. 2025 yılı bütçe görüşmeleri bugün Bütçe ve Kesin Hesap Kanunu Teklifleri’nin Cumhurbaşkanı Yardımcımız Sayın Cevdet Yılmaz tarafından Komisyona sunumuyla başlayacaktır. Bütçe sunumundan sonra vereceğimiz bir haftalık aranın ardından 30 Ekim Çarşamba günü Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ve Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi’nin geneli ile Sayıştay raporları üzerindeki görüşmeler gerçekleştirilecektir. Devamında, sırasıyla, duyurduğumuz takvim çerçevesinde bütçesi olan kurumlarımızın bütçe, kesin hesap ve Sayıştay raporlarını görüşmeye devam edeceğiz. Takvimde önceki yıllarda olduğu gibi, her gün bir bakanlık ve ona bağlı, ilgili, ilişkili kurumları ele alacak şekilde bütçe görüşmelerini 29 Kasım Cuma günü tamamlamayı hedefliyoruz. Bugün yapılacak sunumun sonunda da bütçe sürecinin Komisyondaki görüşme usulü hakkında bazı kararlar alacağız. Ben şimdiden 2025 yılı bütçe görüşmelerinin ülkemiz ve milletimiz için hayırlı olmasını temenni ediyor, sizlere verimli bir Komisyon süreci diliyorum.

Değerli milletvekilleri, sunuma geçmeden önce, Komisyonumuzda bulunan kamu kurumlarımızın temsilcilerinin kendilerini Komisyonumuza tanıtmalarını rica ediyorum. Buyurun lütfen.