CEVDET AKAY (Karabük) - Teşekkürler Başkanım.

Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, çok kıymetli bürokratlar, değerli basın mensupları; ben de hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Bakanlık bütçenizin hayırlı sonuçlar doğurmasını temenni ediyorum.

Şimdi, bütçe büyüklüğüne baktığımız zaman Bakanlığınızın bütçe büyüklüğü 407 milyar 10 milyon; genel bütçe büyüklüğünün yüzde 2,76'sı. Geçen yıl 334,3 milyarlık bir bütçe rakamı varmış, yüzde 3,01'miş; oranda biraz düşüş var, yüzde 2,76'ya düşmüş. Yüzde 21'lik bir artış var, 72 milyarlık bir artış olmuş; enflasyon oranının altında, yeniden değerlemenin de altında bir artış var. Doğal olarak yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlaşma, Bakanlık bütçesinin yüzde 53,98'ine tekabül ediyor; 219 milyar 723 milyonluk bir rakam ayrılmış.

Şimdi, ben de derinleşen yoksullukla ilgili bir şeyler söylemek istiyorum. Sizin Bakanlık verilerinize göre milyonlarca kişinin yardım almadan geçinemediği ortaya çıkıyor. 14,8 milyon kişi barınma, ısınma, sağlık ihtiyaçlarını yardımlarla sağlıyor. 0-17 yaş grubunda da 7 milyon civarında bir yoksulluk söz konusu yani çocukla ilgili olarak konuşuyorum. Yine, Türkiye'de düzenli sosyal yardıma muhtaç olan hane sayısı 2013-2018 arasında 330 bin; 2018'den bu yana 1 milyon 100 bin arttı, Eylül 2024 itibarıyla da 14,8 milyon kişi düzenli yardıma muhtaç. 2017'de yoksul bebek oranı yüzde 36,8 iken 2022'de bu oran yüzde 41,4'e yükseldi. Kişi başına gelir hesabına göre yaş kırılımına bakıldığında ise bebek ve çocuklarda yoksulluk oranının çok daha yüksek olduğunu görüyoruz. Yine, Aile Destek Programı çerçevesinde GSS prim ödemeleri, yakacak, engelli, engelli yakını, yaşlı yardımı, çoklu doğum gibi yardımlardan, aylık net geliri asgari ücretin üçte 1'inden yani 5.667 liradan az olan haneler faydalanabiliyor. Bu rakamın açlık sınırına göre belirlenmesi daha makul olacak diye düşünüyoruz. Türkiye'deki nüfusun beşte 1'i düzenli yardıma muhtaç hâle gelmiş. Düzenli yardım alan hanelerin sayısı 2013'te yaklaşık 2,3 milyon, 2018'de 2,6 milyon olarak kaydedilmişti. Buna göre, düzenli bir şekilde sosyal yardıma muhtaç olan haneler 2013'ten bu yana yüzde 63 artmış Sayın Bakan, 2018'den itibaren de yaklaşık yüzde 43 artmış. Yardıma muhtaç hanelerin sayısının artışının, Türkiye'nin Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine geçtiği 2018'den sonra daha da hızlandığını görüyoruz. 2013'ten 2018'e yaklaşık 330 bin artarken 2018'den bu yana 1 milyon 100 bin artmış olması da bunun bir göstergesi. Gerçekten resmî verilere göre 2018 sonunda nüfusun yaklaşık sekizde 1'i yani yüzde 12,6'sı düzenli sosyal yardım alırken, bugün en son yüzde 23,4'e kadar tekabül etmiş yani 20 milyonluk bir nüfusu ilgilendiren bir durum söz konusu. Kişi başına gelir hesabına göre de yaş kırılımlarına bakıldığında ise bebek ve çocukların yoksulluk oranının daha yüksek seviyelerde olduğunu ifade etmiştim. Buradaki verilerde 2022 verilerine göre 0-2 yaş arasında yüzde 41,4; çocuklarda yani 3-14 yaş arası yüzde 43,8; gençlerde 15-24 yaş arasını kastediyorum yüzde 29,9; 25 yaş üstünde de yüzde 18,2 yani hakikaten derinleşen yoksulluk artarak devam ediyor. Burada da tabii, gelir dağılımındaki bozukluk, vergi adaletindeki dengesizlik, memurlarda, işçilerde, esnafta, çiftçilerdeki vergi yükünün ağır olması, sermayenin yeterince vergilendirilmemesi gibi kıstaslar çok çok önemli. Bir de mevcut bütçe kaynaklarının daha verimli kullanılması da bunun bir sebebi, bir sonucu diye düşünüyorum.

Şimdi, AB'ye baktım sosyal koruma harcamalarının ne kadar olduğuyla ilgili yani kastettiğim yaşlı bakım, hastalık, sağlık, engelliler, aile ve çocuk yardımları, işsizlik yardımı, barınma yardımı gibi benzeri yardımlardan bahsediyorum. Bütün Avrupa Birliği genelinde 2016'da 3,42 trilyon euro iken 2023'te 4,58 trilyon euroya ulaşmış. Türkiye'deki sosyal koruma harcamaları ise 2016'da 98,9 milyar euro iken Sayın Bakan, 2022'de 72,8 milyar euroya geriledi. Şöyle bir tablomuz var: Şimdi, burada ülkeler arasındaki sosyal koruma harcamalarının 2016, 2023 ve 2022 milyar euro olarak dağılımını gösteriyor. Türkiye'de görüyorsunuz işte... Ben okuyacağım, sizin oradan görmeniz biraz zor. 98,9 iken 72,8'e düşmüş. Örneğin, İspanya'da bu, 2016-2023 ortalaması 260 milyar euro iken 373,9'a; Polonya'da 86 iken 166 milyar euroya çıkmış. Bunu da kişisel olarak gayrisafi yurt içi hasıla verilerine göre de koruma harcamalarını kişi bazında dağıttığımızda da Türkiye'nin ortalaması 1.245'ten 857'ye düşmüş, diğer ülkelerde de bu artarak devam ediyor yani yoksulluk, hepimizin çok çok önemli bir sorunu, sorun olmaya da devam ediyor.

Ben yine bu İzmir'deki kaybettiğimiz 5 çocuk olayından gireceğim, hakikaten çok üzücü bir olay. İfade edildi, basına da yansıtıldı; 18 defa gidildiğini, birtakım yardımlar yapıldığını falan duyuyoruz, söyleniyor fakat önleyemedik. Şimdi, şöyle bir projeniz var sizin: 1.071 sosyal konut projeniz var. Bildiğim kadarıyla burada eşinden ayrılan, kimsesiz olan, böyle bakıma muhtaç kadınlarımıza 3 çocuklu olması kaydıyla da öncelik veriyorsunuz; birtakım yardımlar yapılıyor, barınma yardımları yapılıyor. Şimdi, buradaki "barınak" dediğimiz tabirdeki yerin yapılması mümkün olabilirdi, buraya kaynak aktarılabilirdi. Burada keşke daha ısrarcı olunup o kişinin evinin yapılması belki bu vahim sonucun doğmasına engel olabilirdi. Bundan sonra daha dikkatli olunması konusunda da biz buradan ikazlarımızı Bakanlığınıza yapmış olalım.

Yine, tabii, sadece Bakanlık bütçesinden değil, FRIT kapsamında birtakım mali yardımlar var, özellikle mülteciler için Avrupa Birliği mali yardım aracı olarak kullanılıyor. Benim bu konuyla ilgili merak ettiğim bazı hususlar var. İlk bildiğim kadarıyla iki parça hâlinde 6 milyar euroluk bir destek projesi vardı FRIT kapsamında. Şimdi, bir taraftan sizin Bakanlığınız kanalıyla kullanılıyor. FRIT Koordinasyon Merkezi de kuruldu, devam edildi. Buradan şu ana kadar Bakanlığınıza ne kadar destek geldi, biz bunları nasıl kullanıyoruz, nerelere kullanıyoruz? Özellikle buradan gelen kaynaklarla ilgili olarak araç kiralama işlemleriniz oldu mu? Araç kiralandıysa ne kadar araç kiralandı? Bunlar nerelere tahsis edildi, bütçesi nedir? Bunların arasında destek hizmetlerine tahsis edilen, makam aracı olarak kullanılan araçlar var mı yoksa sığınmacılarla ilgili direkt yerlerinde mi kullanılıyor? Bir de bununla ilgili bir merkez binası, eski TÜBİTAK binasına koordine oldu galiba değil mi FRIT Koordinatörlüğü; eski TÜBİTAK binasının bulunduğu yeri şu hâle getirmişiz yani burada da "Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı FRIT Koordinatörlüğü" diye yazıyor. Şimdi, buradaki tadilat ve tefrişatın nasıl yapıldığını merak ediyorum. Bakanlık bütçesinden mi yoksa FRIT'ten gelen paralarla mı karşılandı? Ne kadar harcama yapıldı, ne kadar masraf yapıldı? Bu konuyla ilgili bilgi verirseniz memnun olurum.

Yine, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'ndan kömür yardımları oluyor Sayın Bakan, biliyorsunuz, ihtiyaç duyulan ailelere. Bu da sizin Bakanlığınızın koordinasyonuyla yapılıyor. Burada da bu kömürlerin hangi kurumlardan alındığını, miktarının ne kadar olduğunu ve ne kadar gider olduğunu şu ana kadar bizimle paylaşırsanız... Bunu niye soruyorum çünkü basına geçmişte yansıyan birtakım şeyler oldu. Bu alınan kömürlerin içerisinde kömüre uygun olmayan birtakım taşlar çıktığı ifade edildi. Hatta bizim Zonguldak Vekilimiz, Eylem Vekilimiz de bu konuyu basına yansıtmıştı, taşları da bizzat kazıyarak göstermişti. Bu haberden sonra gerekli önlemler alındı mı? Buradaki alımlarla ilgili titiz davranılıyor mu? Son durum nedir? Buradaki alınan kömür miktarını ve hangi firmalardan alındığını -örneğin, devlet kurumları destekleniyor mu- onu merak ediyorum. TKİ'den mi alıyoruz, özel sektörden mi alıyoruz veya TKİ aracılığıyla mı alıyoruz?

AİLE VE SOSYAL HİZMETLER BAKANI MAHİNUR ÖZDEMİR GÖKTAŞ - TKİ yapıyor.

CEVDET AKAY (Karabük) - Onu da paylaşırsanız, evet, mutlu oluruz, seviniriz.

Şimdi -yine bir konumuz- siz, bazı araçlarınızı gördüğüm kadarıyla PTT Anadolum Lojistikten kiralıyorsunuz. Doğru mudur veya ben öyle tespit ettim. PTT Anadolum Lojistikten kiraladığınız araç var mı?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Buyurun, bir dakika daha...

CEVDET AKAY (Karabük) - Bu araçlar kaç adettir? Lüks makam araçları var mı? 2023 ve 2024'te tasarruf tedbirlerinden sonra bu araç kiralama işleriyle ilgili olarak ne kadar kira bedeli ödediniz? Tasarruf tedbirlerine riayet ediyor musunuz, tutarlar aşağı çekildi mi? Bunu da bizimle paylaşırsanız mutlu olurum.

Bir de bir şey dikkatimi çekti, onu ifade edeceğim. Hazine yardımları kaleminiz var sizin. Bu sene için 2025'te 11 milyon 278 bin lira ayırmışsınız. Hâlbuki geçen yıl 17 milyar 900 milyon haziran itibarıyla, 2023'te de 42 milyar 106 milyon harcama olmuş. 2026'da 180 milyar ayırmışsınız, tahmin ediyorsunuz, planlama, 2027'de de 195 milyar. Niye bu yıl sadece 11 milyon 278 bin? Hazine yardımı gelmeyecek mi? Bir basım hatası mı var, merak ediyorum.

Teşekkür ederim.