HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Teşekkür ederim.

Sayın Bakanım, Sayın Başkanım, Komisyonumuzun değerli üyeleri, kıymetli bürokratlar; Adalet Bakanlığı bütçesinin öncelikle hayırlara vesile olmasını temenni ediyor, oluşturulan bu bütçeye destek vereceğimizi sözlerime başlarken belirtmek istiyorum.

Demokratik bir toplumun temel dayanaklarından biri olan adalet sistemi, hukukun üstünlüğü ve birey haklarının korunması ilkeleri üzerine inşa edilmiştir. Bu bağlamda, Anayasa'mızın başlangıç bölümü kuvvetler ayrılığı prensibini açıkça vurgulamakta ve yasama, yürütme ile yargının denge ve denetim içerisinde faaliyet göstermesi gerektiğini ifade etmektedir. 2017 Anayasa değişiklikleriyle güçlendirilen Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemi kuvvetler ayrılığı ilkesine yeni bir ivme kazandırmıştır.

(Uğultular)

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Başkanım, bu ne ya? İçeride bir tam şey var...

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Buyurun.

Arkadaşlar, lütfen...

MAHMUT TANAL (Şanlıurfa) - Gerçekten, Anayasa'yı bulamadık, "100 madde" dedi ya...

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Arkadaşlar, iyi aramamışsınız; ben temin edip size vereyim.

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Sayın Öztürk, devam edelim.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - İşte, bu değişiklik, yargının bağımsızlığını ve tarafsızlığını daha da pekiştirerek güçlü ve eksiksiz bir demokrasi için hayati bir unsur olmuştur. Adalet sistemimiz, toplumsal güvenin inşası ve bireylerin hak arama özgürlüğünün teminat altına alınması bakımından kritik bir öneme sahiptir. Bu çerçevede, adil yargılanma hakkı, anayasal ve evrensel bir güvence olarak sistemimizin merkezindedir. Bu hakkın kapsamının mahkemeye erişimden masumiyet karinesine, makul sürede yargılanma hakkından gerekçeli karar alma hakkına kadar geniş bir yelpazeyi içerdiği unutulmamalıdır. Hukuki dinlenilme hakkı, yargılamaların adil ve şeffaf bir şekilde yürütülmesinin temel koşuludur ancak mahkemelerimizin karşı karşıya kaldığı ağır dosya yükü, bu hakkın tam anlamıyla uygulanmasını zaman zaman zorlaştırmaktadır. Bu noktada, etkin bir çözüm için yargısal süreçlerin sadeleştirilmesi ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinin yaygınlaştırılması gerekmektedir Sayın Bakanım.

Adalete erişimin kolaylaştırılması ise bir diğer önceliklerimiz arasında yer almaktadır. Bu doğrultuda adli yardım sisteminin güçlendirilmesi, kırılgan gruplara duyarlı bir yaklaşım benimsenmesi ve dijitalleşme gibi yenilikçi çözümlerle süreçlerin hızlandırılması büyük bir önem taşımaktadır. Ekonomik hayatın güvence altına alınması bakımından yargının oynadığı rolü de unutmamalıyız. Sonuçları öngörülebilir, şeffaf ve daha hızlı işleyen adalet sistemi, yatırımların teşviki ve toplumsal refahın artışı için de hayati bir unsurdur. Adalet sistemi, bir toplumun hukuka olan güvenini, bireylerin haklarını ve ekonomik düzenin sürdürülebilirliğini sağlamada kilit bir role sahiptir.

Adalet sistemimizdeki en temel hedeflerimizden bir tanesi de adil yargılanma hakkının korunması olmalıdır. Bu hak, mahkemeye erişim, bağımsız ve tarafsız bir yargı yerinde yargılanma, masumiyet karinesi ve makul sürede yargılanma gibi unsurları kapsar. Ayrıca, bireylerin savunma hakkı, kararların gerekçelendirilmesi ve yargılamaların aleni yapılması gibi unsurlar sistemimizin temel taşlarını oluşturmaktadır. Adaletin işleyişini iyileştirmek adına yargılama süreçlerini sadeleştirmek ve alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri geliştirmek büyük bir önem taşımaktadır. Bu kapsamda, cezasızlık algısının önlenmesi de önceliklerimiz arasında yer almalıdır. Ceza ve hukuk yargılamalarının basitleştirilmiş usullerinin geliştirilmesi, şikâyete tabi suçların kapsamının genişletilmesi ve kovuşturma öncesi eleme araçlarının güçlendirilmesi için gerekli çalışmaların derhâl yapılması elzemdir. Adaletin sağlanması, yalnızca bireylerin haklarını korumakla sınırlı değildir, aynı zamanda toplumsal refahı ve ekonomik hayatı destekleyen de bir unsurdur. Ekonomik faaliyetlerin güven içinde sürdürülebilmesi için şeffaf ve hızlı öngörülür bir yargı sistemine ihtiyaç vardır.

Yine, Sayın Bakanım, ihtisas mahkemelerinin yaygınlaştırılması ve hâkimlerin uzmanlaşması bu alandaki en önemli adımlardan biridir. Ayrıca, yatırım ortamının iyileştirilmesi adına hukuki süreçlerin basitleştirilmesi ve hukukun kolaylaştırıcı bir araç olarak kullanılması da büyük önem taşımaktadır. Adalet sistemimize teknolojiyi ve modern uygulamaları entegre etmek de önceliklerimiz arasında olmalıdır. Bu bağlamda, kişisel verilerin korunması, özel hayatın gizliliğinin temini ve veri mahremiyetinin sağlanması için Kişisel Verilerin Korunması Kanunu önemli bir adım olarak karşımızdadır.

Sayın Bakanım, Sayın Başkanım, değerli üyeler; adalet sisteminin etkin ve erişilebilir olması, toplumsal güvenin inşası, bireylerin hak arama özgürlüğünü kullanabilmesi için kritik önemdedir. Bu bağlamda, yargı reformları kapsamında önemli adımların atıldığını görmekteyiz. Alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri bu alanda en dikkat çekici gelişmelerden bir tanesidir. Hukuk uyuşmazlıklarında ara buluculuk müessesi 2017 yılında iş uyuşmazlıkları, 2018 yılında ise ticari uyuşmazlıklar için dava şartı hâline getirilmiştir. Bu uygulamalar hem zorunlu hem de ihtiyari ara buluculuk yoluyla çözüm sağlanması açısından başarıyla hayata geçirilmiş ve çözümlenen uyuşmazlık sayısında belirgin bir artış yaşanmıştır. Yine, ceza yargılamasında ise uzlaşma kurumu sistemin etkinliğini artıran bir diğer önemli adımdır. Yapılan düzenlemeler sayesinde uzlaştırmayla sonuçlandırılan dosya sayısı giderek artmış, bu da yargı sistemindeki yükü önemli ölçüde hafifletmiştir.

Hukuk yargılamalarında karşılaşılan önemli sorunlarından biri, süreçlerin karmaşıklığı ve uzayan sürelerdir. Bu nedenle, özellikle ön inceleme ve tahkikat aşamalarında aşamaların tek duruşmada tamamlanması, SEGBİS sisteminin yaygınlaştırılması ve küçük miktarda taleplerin basitleştirilmiş usullerle çözümlenmesi gibi hedeflerin yargı sistemimize kazandırılması gerekmektedir. Hukuk mahkemelerinde açılan dava sayılarında son yıllarda görülen düşüşe rağmen davaların ortalama görülme sürelerinde artış yaşanmaktadır. Zira Sayın Bakanım, biz de avukatlık yaptık, hepimiz avukatlıktan geliyoruz; özellikle, üç ayda bir, altı ayda bir, sekiz ayda bir duruşma verildiği dikkate alındığında yani "Geciken adalet de adalet değildir." noktasında bu durum kişilerin haklı olarak veryansın etmesine sebebiyet vermektedir. Bu bakımdan, yargısal süreçlerin basitleştirilip hızlandırılması da çok önemlidir. Yine, bazı mahkemelerde karar veriliyor, kararların altı ayda yazıldığını görüyoruz. Bütün bunlara tedbir geliştirmek, sizin Bakanlık olarak, bizim Adalet Komisyonu, Meclis olarak görevimizdir. Yine, adalet sistemimizin güçlendirilmesi, yalnız hukukçuların değil, toplumun her kesiminin faydasına olan bir süreçtir.

Sayın Bakanım, değerli komisyon üyeleri; diğer taraftan, Yargıtay ve Danıştay üyelerinin görev sürelerinin on iki yıl olması yani Yargıtay ve Danıştayın temyiz mahkemesi, daha sonra içtihat mahkemesi olması sebebiyle görev sürelerinin on iki yılla sınırlandırılması kanaatimce yeterli değildir. Bunun ya 65 yaş sınırı veyahut da daha uzun bir süreyle, on beş, on yedi yıl gibi bir süreyle sınırlandırılmasının daha yerinde olacağı kanaatindeyim, zira orası içtihat mahkemesi. Bir de erken yaşta Yargıtay üyesi seçilen üyelerin, işte, 52, 53, 54, 55 yaşında emekli olması durumu veya kürsüye dönmesi durumu söz konusu; bu da esasında bir başka sıkıntıyı doğuracaktır. Ya Yargıtay üyesi seçilirken biraz ileri yaşların tercih edilmesi veya onların görev sürelerinin uzatılmasının -Danıştay süreleri için de geçerli- bir gereklilik olduğu kanaatindeyim.

Yine, hukuk fakültelerindeki eğitim ve öğrenimin yeterli olmadığı kanaatindeyim ki hukuk mesleklerine giriş sınavlarının sonuçları da bunu çok açık bir şekilde ortaya koymuştur. Bunu da derhâl düzenleyip daha nitelikli öğretim üyeleri ve daha nitelikli öğrenci yetiştirme konusunda da yine tedbir alınması gerektiğini dile getirmek istemekteyim.

Sayın Bakanım, Değerli Başkanım, değerli Komisyon üyeleri; Türkiye Cumhuriyeti bir hukuk devletidir ve hukukun üstünlüğü ilkesini herkes için yaşatmakla mükelleftir. Hukuk sistemimizin bugün de yarın da hiçbir zümrenin, grubun tekeline bırakılmayacak bir üst çatı olduğunu hepimizin bilmesi lazımdır. Bu çatı altında kendini imtiyazlı gören sınıflara karşı da yargı net ve tavizsiz durmalıdır. Bu hususta gösterilen irade, Türkiye Cumhuriyeti'ni yaşatma iradesidir ve dolayısıyla hukuk alanında gösterilen gayretlerin, planların, çalışmaların, ortaya konulan hedeflerin mahiyeti de hayati bir öneme sahiptir.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

OTURUM BAŞKANI ORHAN ERDEM - Buyurun.

HALİL ÖZTÜRK (Kırıkkale) - Ben burada sözlerime son verirken bütçenin tekrar hayırlı olmasını temenni ediyorum. Özverili çalışmaları sebebiyle Sayın Bakanımıza, Saygıdeğer Bakan Yardımcılarımıza ve kıymetli bürokratlarımıza teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.