CEVDET AKAY (Karabük) - Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, çok kıymetli bürokratlar, değerli basın mensupları; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, milletvekillerinin denetim yetkisiyle ilgili bakanlıklara sorduğu soru önergesiyle ilgili bir açıklama yaparak gideceğim. Toplam 18.350 adet soru önergesi sormuş milletvekillerimiz, bunun 2.718 adedi İçişleri Bakanlığına sorulmuş. İçişleri Bakanlığı süresi içerisinde 169 adet soru önergesine cevap vermiş. Süre geçtikten sonra cevaplanan 1.383 adet, cevaplanmayan 649, cevaplama süresi devam eden 517 adet. 25/10/2024 tarihî itibarıyla Meclis Başkanlığının tarafıma yazdığı resmî yazıdan oluşan rakamlar.

Bu soru önergelerinin cevaplanması çok çok önemli. Bu konuda hassasiyet ve titizlik bekliyoruz. Bir de cevaplanan konularla alakalı da tatmin edici cevaplar bekliyoruz. Ben Bakanlığınıza bir soru önergesi sormuştum 2'nci ayda, 11'inci ayda cevabı geldi. Konu şuydu: Gayrimenkul alımıyla vatandaşlık alan kişilerle ilgili, ekspertiz şirketleriyle ilgili usulsüzlükler olduğuyla alakalı bir soru sormuştum. SPK lisanslı gayrimenkul değerleme şirketleri olduğundan daha yüksek değerle gayrimenkulleri değerleyip, örneğin, 150 bin dolar değeri varken 400 bin dolar gösterip gayrimenkulle alakalı işlemleri tamamlayıp vatandaşlık verilen bir çete olayı, basına da yansıdı bir kısmı. Bu konuyla ilgili de inceleme ve soruşturmalar da vardı "Tespit edilmesi hâlinde adli ve idari soruşturmalar yürütülmektedir." diye bir cevap gelmiş Sayın Bakanım. Şimdi, burayla ilgili biraz detay bilgi rica edeceğiz sizden. Olay biraz daha farklılaştı, gelişti, son durum nedir? Burada bir çete var mı? Usulsüzlük ne boyutta? Buradan kim rant sağlamış? Bunların tespit edilmesi gerekir, 3 taraflı bir yapı var burada, bu konuyla ilgili bir cevap rica edeceğiz.

Yine, gri listeyle alakalı 2 kere gri listeye girildi ve çıkıldı. Bu süreçte de FATF'ın 40 kriterinin tamamlanmasıyla ilgili bir kriterin noksan olduğundan bahsedilmişti ve onunla ilgili de kripto para piyasalarıyla ilgili düzenlemeye gidildi ama bir taraftan da bu uyuşturucu çeteleri, baronlar, uyuşturucu baronları, kırmızı bültenle aranan kişiler, suç örgütü liderleriyle ilgili Bakanlığınıza başladığınız tarihten itibaren yoğun faaliyetler oldu. Ben paylaşmıştım, şöyle bir liste var Sayın Bakan: Bu liste 4,5 metreydi, 20,5 metreye çıktı şu anda 30 metrelerde. Bunlar, Bakanlık, polis teşkilatı, Emniyet teşkilatı tarafından yakalanan suç örgütü liderleri fakat yakala yakala bitmiyor, problem bitmiyor, hakikaten kronik bir sorun. Yine, muhtelif yerlerde cirit atmaya devam ediyorlar ve ülkemiz de Avrupa Birliği Polis Teşkilatı Europol'ün raporuna göre uyuşturucu ticaretinde merkez olmaya ve Avrupa'daki bazı ülkelerde de buradaki suç örgütlerinin, baronların, işte bu liderlerin oradaki yönetiminde etkili olduğuyla ilgili raporda açıklamalar var. Özellikle Afganistan üstünden gelen ve Avrupa'ya giden uyuşturucuyla alakalı limanlarımızın kullanıldığı ve bu konuda da ciddi rantlar oluştuğu... 31 milyar euroluk bir rakamdan bahsediyorum perakende piyasalarında.

Şimdi, birkaç örnek vereceğim: İspanya ve Fransa güvenlik güçlerince Atlas Okyanusu Kanarya Adaları yakınlarında Türkiye'den hareket eden ve Tanzanya bayrağı taşıyan Ras isimli gemiye düzenlenen operasyonda piyasa değeri yaklaşık 400 milyon euro olan 4 ton kokain maddesi ele geçirildi. Yine, Mersin Limanı'nda Güney Amerika ülkelerinden getirilen muz yüklü konteynerlerde piyasa değeri 120 milyon lira olan 77 kilogram uyuşturucu bulundu. Örnekler devam ediyor, çok vaktim olmadığı için hızlı geçiyorum. Bir de yola çıkmadan yakalananlar var ama adresi aynı, sevkiyatların yerleri aynı. Yine, işte, Güney Afrika ülkelerinden Türkiye'ye, Mersin Limanı'na göndermek için muz konteynerlerinde saklanan kokainler zaman zaman kendi ülkelerinden çıkmaya hazırken yakalanıyorlar. Demek ki bu kronik bir sorun yani daha ciddi bir hareket, planlama ve çok yönlü bir çalışma gerekiyor, tamamen bir bakanlığa da yüklemek mümkün değil tabii ki. Özellikle gümrük muhafaza müdürlükleri olsun, diğer bakanlıklar olsun daha koordineli bir çalışma yapmak lazım. Bir de teknolojik ürünlerin geliştirilmesi ve satın alınmasıyla ilgili de Bakanlık bütçenizden bir pay ayrılması gerektiğini düşünüyorum.

Şimdi, yakalanan rakamlarla alakalı bir şey vereceğim, sizin de açıkladığınız rakamlar. Türk Ceza Kanunu'nun 188'inci ve 191'inci maddeleri kapsamında Bakanlığınızın yaptığı operasyonlarla... 2022 7'nci ayı veriyorum: Yapılan operasyon adeti 130.916, gözaltına alınan 169.328, tutuklanan kişi sayısı 15.556. 2023'te 7 ayda 121 bin operasyon var, 154 bin gözaltına alınan var, 16 bin tutuklanan var. 2024'te 7 ayda 174 bin operasyon, 210 bin gözaltına alınan, 19 bin tutuklanan var. Operasyonu yapıyorsunuz, gözaltına alıyorsunuz ama bir taraftan da tutuklanan sayısı oldukça az. Burada noksanlık, hata nerede? Siz alıp adliyeye sevk ediyorsunuz acaba maddi delil yetersizliğinden mi bırakılıyor yoksa başka nedenler mi var? Bu konuyla ilgili görüşünüzü bize belirtirseniz mutlu olacağız, bunu da ayrıca ifade etmek istedim.

Rakamlarınızla ilgili birkaç konuya, detaya girmek istiyorum. Şimdi, merkez birimi olarak 96 milyar 401 milyonluk bir bütçe var yani genel size bağlı kuruluşlarla beraber 1 trilyon 93 milyarlık bir rakam -yüzde 8- ama merkez bütçeniz binde 6,54'lük bir rakam. Toplum güvenliğine yüzde 25 pay ayırmışsınız, yerel yönetimlerin güçlendirilmesine yüzde 18, yine vatandaşlık ve sivil topluma yüzde 16 pay ayrılmış. Burada, diğer bakanlıklarda da olduğu gibi, özellikle 2023 yılında kesin hesap incelendiğinde, Bakanlığın başlangıç bütçesi ile harcama arasında aşımlar var. 2023 başlangıç ödeneğiniz 32 milyarken 51 milyar harcama yapmışsınız, 18 milyar aşım var. Bir de dış politika kaleminiz var. 2023 ve 2024'te hiç ödenek yokken 2023'te 433 milyon, 2024 Haziranında da 138 milyon harcanmış, ödenek yok, harcama yapılmış. Eğer buna gereksinim duyuluyorsa, devam edecekse, 2025'te ödenek konulması beklenir, 2025 bütçe teklifinde de yine bir rakam burada göremedik, yok. Şehit yakınları ve gazilerine ayrılan pay 107 milyon civarında 2025 yılı için, geçmiş dönemde ayrılan paylar da düşük; bunların artırılması gerektiğine, şehit yakını ve gazilerine gerekli desteği hepimizin vermesi gerektiğine inanıyorum.

Temsil ve tanıtma giderlerinde aşım yapmışsınız, 20 milyonluk bir aşımınız var. Tasarruf tedbirleri kapsamında bunlara daha fazla dikkat edilmesi gerekir. Cari transferler kaleminin alt taraflarında hazine yardımları, kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler ve hane halkına ve işletmelere yapılan transferler var, bunların mahiyeti önemli; kimlere nasıl transferler yapıldığıyla, hangi işletmelere, hangi kurumlara yardımlar yapıldığıyla ilgili bir döküm rica edeceğiz. Yine, cari transferlerinizde de 205 milyonluk bir aşım yapmışsınız. Kara yolları, ulaşımla ilgili, 2 milyar 218 milyonluk bir bütçe ayırmışsınız, bunun tamamı hazine yardımı yani sermaye transferi niteliğinde. Geçmiş dönemde de burada bu kalemde de 500 milyon civarında bir ödenek üstü harcama yapmışsınız. Bu hazine yardımlarının hangi konuyla alakalı olduğuyla ilgili bilgi istiyorum. İller İdaresi Genel Müdürlüğünde de hane halkı ve işletmelere yapılan transferler var 1 milyar 200 milyon civarında. Geçmiş dönemde de 609 milyon ve 216 milyon yapılmış, mahiyeti önemli. Sivil toplum kuruluşlarına yapılan harcamalarda 81 milyonluk bir aşımınız var; 100 milyon ödenek varken 181 milyon harcamışsınız. Burada hangi derneklere yardım ediliyor? Hemşehri dernekleri ağırlıklı mıdır, başka yapı mıdır? Tabii ki o tip derneklerin de faydalı derneklerin de desteklenmesi lazım.

Yerel yönetimlerin güçlendirilmesiyle ilgili kalemlerinize baktım, bu rakamın daha fazla artırılması lazım, düşük yani 2025 için 2 milyar 678 milyon ayrılmış. 2023'te 1 milyar 270 milyon ve 2024 Haziranında da 701 milyon harcanmış. Bu hazine yardımlarının hangi yerel yönetimlere nasıl yapıldığıyla, dağılımının nasıl olduğuyla ilgili bir bilgi rica edeceğim. Belediyelerin, yerel yönetimlerin, valiliklerin, kaymakamlıkların desteklenmesi önemli, dağılımla ilgili bilgi isteyeceğiz. Hukuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü burada mı bilmiyorum. Sizin ödeneğinizle ilgili...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Akay, bir dakika daha ekliyorum.

Buyurun.

CEVDET AKAY (Karabük) - Toparlıyorum Başkanım.

Evet, 2023 yılında 190 milyonluk aşımınız var, o konuyla ilgili de bilgi rica edeceğiz. Taşıt alımlarıyla ilgili zaten siz izah ettiniz. Taşıtlarla ilgili, 15 adedi merkez birimiyle ilgili hibe edilecekmiş, hibeyi yapan kuruluşların kimler olduğunu... En sonunda yatırım bütçeniz 12 milyar 580 milyon, yüzde 13'e tekabül ediyor. Bütün bu bilgiler ışığında, bu bütçenin de yatırım bütçesinin de artırılması gerektiğini ifade ediyorum.

Teşekkür ediyorum.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Teşekkür ediyorum.

CEVDET AKAY (Karabük) - Başkanım, son bir şey söyleyeceğim, bir saniyenizi rica edeceğim.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buyurun.

CEVDET AKAY (Karabük) - 1. sınıf emniyet müdürlerinin yaş hadlerinin artırılmasıyla ilgili talep var Sayın Bakanım, bu konuyu da buradan ifade etmiş olayım.