SEDA KÂYA ÖSEN (İzmir) - Sayın Bakan, kıymetli milletvekilleri, Sayın Bakan, Bakan Yardımcıları, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Konuşmama başlarken... Biraz önce sayın milletvekili "Türkiye'nin konjonktürü hangi gelişmekte olan ülkede var?" dedi. Cevap vereyim: Güney Kore tam kuzeyinde bir nükleer güçle beraber yaşıyor, aynı şekilde, Tayvan Çin'in bütün gücünün altında yaşıyor, Polonya da agresif bir Rusya'yla beraber yaşıyor. Yani, evet, Türkiye konjonktürel olarak, jeopolitik olarak çok zor bir durumda ama sadece "Biz zor durumdayız." deyip bahane bulma yeri de iktidar değildir.

Türkiye gibi üreterek büyümek zorunda olan bir ülkenin reel sektörü hayati önemde ancak Hükûmetin yarattığı krizden çıkışın faturası olarak uygulanan sıkı para politikası reel sektörü, üreticiyi ciddi anlamda zorlamaktadır. İhracatçıların içerisinde olduğu durum hepimizin malumu. Dolar bazında artış yaşanmazken maliyetlerin yukarı yönlü hareketi ihracatta Türkiye gibi fiyat rekabetçiliğinden yararlanan bir ülke için mühim sorunlar yaratmaktadır.

Sayın Bakan son beş seneden örnek verdi kapanan şirket sayısında ama 2024 yılının ilk dokuz ayını 2023 yılıyla karşılaştırdığınız zaman kapanan şirket sayısının yüzde 23 arttığını görüyoruz, sanırım bu daha gerçekçi bir bakış açısı olur.

Akıl ve çağın gerçekliklerinden uzak heterodoks ekonomi politikalarının ülkeyi getirmiş olduğu nokta burası. Zaten alt program hedeflerinizde siz de bu durumu kabul etmişsiniz. 2024 yılı başında koymuş olduğunuz bir önceki yıla göre esnaf işletme sayısındaki artış oranını yüzde 4 olarak hedeflemişsiniz, bu yıl sonunda gerçekleşme tahminini yüzde 2'ye revize etmişsiniz.

Burada sivil toplumda uzun süre görev yapmış bir iş insanı olarak bir parantez de açmak istiyorum izninizle. Esnaf çoğu zaman hemen şirketini kapatmaz, Sayın Bakan, sizin de bildiğiniz gibi; ilk önce kârından vazgeçer, sonra küçülme yoluna gider, şirketini kapatmak son yapılacak iştir. Onun için korkarım ki bu sene idare eden esnaf önümüzdeki sene çok ciddi kapanma rakamlarıyla karşımıza gelecektir.

Ocak-kasım arasında takibe düşen ticari kredilerin miktarı 180 milyar Türk lirası. Bakanlığınızın 2025 yılı bütçesi ne kadar? 56 milyar Türk lirası. Şu an borcunu ödeyemeyen esnafın toplam borcu ticareti büyütmesi gereken Bakanlığınızın bütçesinin 3 katı. Yap-işlet-devret projelerine aktarılan kaynaklardan kısamıyorsunuz; esnafın, KOBİ'nin, reel sektörün finansman koşullarından kısmaya gidiyorsunuz. Sormak isterim Sayın Bakan: KOBİ'lere yüklenmek daha mı kolay geliyor?

Bir diğer meselemiz ithalat ve ihracat rakamları. Türkiye, şu an enerji ve altın ithalatını ciddi oranda düşürdü; bu da dış ticaret açığımıza olumlu olarak yansıdı. Sanayide küçülme sayesinde petrol ve kömür ithalatının kısılmasına da neden oldu.

Tabii, yapılan ihracatın hangi sektörler üzerinden gerçekleştiği de önemli bir husus olarak yerini koruyor. PMI verileri ve Sanayi Üretim Endeksi aylardır alarm veriyor. Biz 2023 yılında yaptığımız 255 milyar dolar ihracatın ne kadarını beşeri sermaye isteyen yüksek teknoloji ürünlerde yaptık? Yalnızca 9 milyar dolar, toplam ihracatın yüzde 3'ü.

Bu noktada size bir soru sormak istiyorum: Türkiye'deki yatırımcının bugüne kadar en büyük avantajı işçilik maliyetiydi, bugün bu avantaj kaybedilme noktasında. Bu durumu ülkemiz açısından bir risk olarak görüyor musunuz? Orta, uzun vadede bu tehdide karşı nasıl bir plan yapıyorsunuz?

Bizim gibi gelişmekte olan ülkelerin dış yatırımlara bağımlı olduğu bir gerçek. Türkiye'nin ülkeye çekmiş olduğu uluslararası doğrudan yatırımlara değinmek istiyorum. 2023 yılında savaş ve jeopolitik risklerin yanında dünya ülkelerinin enflasyonla mücadele kapsamında sıkı para politikaları dünyada yatırım iştahını yavaşlattı. 2024 yılının ortasından bu yana en önemli ekonomik partnerimiz olan Avrupa ve Amerika'da faiz indirimleri başladı yani likidite bolluğu ortaya çıkmışken Türkiye hâlâ istenen yatırımları çekebiliyor mu sizce? Merkez Bankasının verilerine göre 2024 Ocak-Ağustos arasında ülkemize gelen yatırım miktarı 6 milyar 410 milyon dolar, Türkiye'den yurt dışına çıkan miktar 3 milyar 793 milyon dolar yani 2024 yılında ülkemize gelen her 100 doların 60 dolarını yurt dışına kaptırdık Sayın Bakan. Bu konuda ne gibi önlemler almayı düşünüyorsunuz?

Tabii, çok konumuz, az zamanımız var. Son olarak, Avrupa Birliği tarafından kabul edilen sınırında karbon vergisi, emisyon ticaret sistemi ve yeşil dönüşüm hazırlıklarımızı size sormak isterim. Ayrıca yenilenmesi planlanan ve sizin görüşmelerine başladığınız gümrük birliğinin güncellenmesi konusunda ne durumda olduğumuzu da sormak isterim.