CEVDET AKAY (Karabük) - Teşekkürler Başkanım.

Sayın Başkanım, Değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, çok kıymetli bürokratlar; ben de hepinizi sevgiyle saygıyla selamlıyorum. Bakanlık bütçesinin ve tüm bütçemizin ülkemiz için hayırlı olmasını temenni ediyorum.

Bakanlığın genel bütçe büyüklüğü içerisindeki aldığı pay 219 milyar 294 milyon yani yüzde 1,48 civarında. Hâlbuki, geçen yıl 271 milyar ayrılmış, 52 milyarlık bir düşüş var, yüzde 19,30 civarında bir düşüş olmuş, geçen yıl yüzde 2,44'müş. Tahmin ediyorum, depremle ilgili harcamalar o dönemde daha fazla olduğu için şimdilik bir düşüş var ama en azından Bakanlığın geçen yılki bütçesini korumasını beklerdik.

Yine, bakanlık alt bütçe rakamlarına, alt tutarlara baktığımız zaman program dışı giderler burada da diğer bakanlıklarda olduğu gibi, çok yüksek, yüzde 62'si 136 milyar 553 milyon, hazine yardımı şeklinde görülüyor. Genel bütçe olarak baktığımız zaman, bu program dışı giderleri bir türlü aşağı çekemiyoruz, programa bağlayıp bunun aşağı çekilmesi bütçe disiplininin sağlanması açısından önem arz ediyor.

2023 yılı başlangıç ödeneğine baktığımız zaman, 24 milyarken yıl sonunda harcanan rakam 66 milyar, yine, burada da 41 milyarlık bir aşım var. Aynı şekliyle program giderlerinin 2024 yılına baktığımız zaman, başlangıç ödeneği 52 milyar olduğu hâlde sadece 2024 Haziran sonu itibarıyla yani yarıyılda bile 64 milyarı bulmuş, 12 milyarlık bir aşım olmuş, bunun sebebini de incelediğimizde şehircilik ve risk odaklı afet yönetiminden kaynaklı olduğunu görüyoruz ama bütçe hedeflerinin düzgün tespit edilmesi önemli çünkü hep ödenek aşımıyla gidilmesi uygun değil.

Yine, baktığımız zaman, yoksullukla mücadele ve sosyal yardımlara ne ayrıldı diye baktım -özellikle, deprem, biliyorsunuz, 6 Şubat depremiyle beraber daha çok ihtiyaç olunan bir kalem bu- 22 milyar ayrılmış, yüzde 10'a tekabül ediyor. Şehircilik ve risk odaklı afet yönetimine 24 milyar ayrılmış, yüzde 11 civarında bir rakam. Burada önemli olan bir şey var, sürdürülebilir çevre ve iklim değişikliğiyle ilgili tüm bakanlıkların bu konuya önem vermesi gerektiğine inanıyorum ben. Buraya ne kadar pay ayrıldığına baktık, 14 milyar 682 milyon, yüzde 6'lık bir rakam ve bu rakamı da düşük buluyoruz.

Yine, kalemlerde, sermaye giderlerinde, sermaye transferlerinde, cari transferlerde 2023 yılında hep aşım olmuş başlangıç ödeneğine göre. Sermaye transferlerinde 2024 Haziran itibarıyla bile sadece 29 milyarlık aşım var, yıl sonu bittiğinde bunun 2 katı kadar bir rakama ulaşacak diye düşünüyorum.

Yine, 2024 Haziran ayı itibarıyla gayrimenkul üretim giderlerine baktık, 41 milyar 858 milyon, başlangıç ödeneği 9 milyarmış, burada da çok ciddi bir aşım var. Buradaki tutarın ne ile ilgili olduğunu da bize açıklarsanız memnun olurum. Çünkü bir gayrimenkul üretim gideri, burada bir sermaye gideri olarak baktığımız zaman, rakamın nerelere kullanıldığıyla ilgili 2024 yılı itibarıyla bir açıklama olursa memnun olacağız.

Yine, ormanların ve doğanın korunmasıyla ilgili ayrılan pay 1 milyar 913 milyon, ormanlarımızın korunmasıyla ilgili. Yani ben hesaplayamadım ama binde 8'ler civarında çok düşük bir rakam. Büyük gayrimenkul onarım giderleri gördük, 9 milyar 758 milyon bir proje kredisi kullanarak bu gayrimenkul bakım onarım giderleri kullanılıyor, geçen yıla göre de yüzde 185 artım var. Yani buradaki onarım giderlerinin ne ile ilgili olduğu, mahiyeti nedir, hangi firmalara yaptırılıyor, tamamlanma oranları nedir? Bu konuyla da bizimle bilgi paylaşırsanız memnun olacağız.

Evet, Sayın Bakanım, ben seçim bölgem Karabük'le ilgili birkaç konu açıklayacağım sizlere. Karabük, gerçekten sanayinin, ağır sanayi hamlesinin yapıldığı bir bölge, Kardemir'le ilgili, biliyorsunuz, fabrikanın kurulmasıyla ilgili, bu bölgede bazı sıkıntılarımız, sorunlarımız var. Örneğin, Safranbolu’da başlanan bir millet bahçesi var. Safranbolulu hemşehrilerimiz millet bahçesinin bitmesini bekliyor Sayın Bakanım.

Yine, Yenice’de bir belediye bir alan tahsisi yapıyor, TOKİ projesinin hayata geçmesi bekleniyor. Yenice, ormanlarıyla meşhur bir ilçemiz ve Türkiye’nin en büyük blok ormanlarına sahip; siz de gayet iyi biliyorsunuz, ziyaretlerde bulundunuz.

Yine -Eskipazar Milletvekilimiz Ali Keskinkılıç da burada, şu anda karşımda- Eskipazar’da da bir TOKİ ihalesi olacak; ne zaman yapılacağını biz de merak ediyoruz, o TOKİ ihalesinin bir an önce hayata geçmesini istiyoruz.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bünyesinde Türkiye diri fay hatlarının paleosismolojik yapısının incelenmesiyle ilgili bir platform kurulmuştu. Karabük’te de 35 kilometrelik yeni bir fay hattı tespit edildi Sayın Bakanım, Kuzey Anadolu Fay Hattı’nın haricinde. Ben, Sanayi Bakanından geçen yıl da bu yıl da rica etmiştim, oraya bir ödenek ayrılıp o fay hattının incelenmesi… Çünkü Karabük nüfusunun yüzde 93’ü deprem bölgesinde, bir de Karabük fay hattı çıkınca… Ve konut stokunun büyük bir bölümü de aşağı yukarı 1970’lerde yapılmış, kentsel dönüşüme de ihtiyacı var yani Karabük’ün sizin özel ilginize, Bakanlığınızın özel ilgisine ihtiyacı var. Buradan da bu konuyu özellikle sizlerden istirham ediyoruz.

Bir de çevreyle ilgili en son bir olay yaşandı. “Marzinc” diye bir firmamız var, atık malzemelerden çinko üretiyor. Orada en son Nükleer Düzenleme Kurumu bir ölçüm yaptı, radyasyon ölçümü; normalde 22’ler civarında olması gerekirken 180 ölçüldü ve eylül ayında fabrika geçici olarak kapatıldı, işçiler de ücretsiz izne gönderildi. Bu, bölgemiz için büyük bir sorun ve hemşehrilerimiz de buradaki tehlikenin nasıl sonuçlandırılacağını merak ediyorlar. Yetkilileri bu açıdan göreve davet ediyoruz, siz de dâhil bütün yetkilileri göreve davet ediyoruz Sayın Bakanım.

Sayın Bakanım, tasarruf tedbirleriyle ilgili açıklamadan sonra, 17 Mayıstan sonra millet bahçelerinin bir kısmı yazıyla durduruldu biliyorsunuz -TOKİ Başkanımız da burada- yazıları, belli yerlere, müteahhitlere gitti. Ben bir araştırma yapmıştım; 30 ilde 39 millet bahçesinin tamamlanma oranı yüzde 75’in altındaydı, bunların bir kısmına şu anda devam edildiğini görüyoruz çünkü oraya yapılan bir harcama var ve ihale rakamlarının da 5 milyar üstünde olduğunu tespit etmiştim, şimdi fiyat farklarıyla daha da artmıştır fakat bir taraftan da 17 Mayıs ile 21 Eylül 2024 tarihleri arasında yeni millet bahçesi projeleri işine de girilmiş, 600 milyonun üzerinde bir harcama yapılmış. Şimdi, bir taraftan yarım kalan projeler var orada, o projelerin tamamlanması önemli çünkü devam edilmediği zaman harcamalar da boşa gidecek, orada yıpranmalar olacak yani çöpe gitmiş gibi olacak. Ben şunu düşünüyorum: Yeni projelerden ziyade, bu projelerin, yarım kalan projelerin tamamlanması daha iyi olur. Bir de mesela -Urfa Vekilimiz burada, Mahmut Bey ayrıldı mı; şimdi ayrılmış- Urfa’nın millet bahçesinin tamamlanma oranı yüzde 74’tü, bu proje bile durdurulmuştu. Şimdi devam ediyor mu Sayın Bakanım?

ÇEVRE, ŞEHİRCİLİK VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ BAKANI MURAT KURUM - Hepsi ediyor.

CEVDET AKAY (Karabük) - Güzel, sevindim ona da çünkü yüzde 1’lik bir uygulamayla böyle bir hata olması da yanlış olurdu diye düşünüyorum. Buradan, özellikle bu konunun da dikkatinize sunulmasına ihtiyaç duydum.

Yine, Sayın Bakanım, bütün milletvekillerimizin en önemli sorunlarından biri de soru önergelerimize bakanlıklar tarafından zamanında ve yeterli cevaplar verilmemesi. Bununla ilgili ben Meclis Başkanlığına da bir yazı yazmıştım “Soru önergelerine ne kadar cevap veriliyor?” diye. Soru önergelerine cevap vermeyen bakanlıklarda 1’inci sırada Çevre, Şehircilik Bakanlığı yer alıyor Sayın Bakanım; rakamları da verebilirim size, detayları da sonra verebilirim. Bu konuyla ilgili de biraz hassasiyet gösterilirse çok memnun oluruz çünkü biz soru önergelerimizi yörelerimizdeki sıkıntıların, ülkemizdeki sıkıntıların durumunu öğrenmek ve onların giderilmesi için de hep beraber çaba sarf etmek üzere veriyoruz. Bu konuda da hassasiyet rica edeceğiz.

Yine, çevre kirliliğiyle ilgili, hava kirliliğiyle ilgili bir tablodan… Bu “Kara Rapor 2024” diye geçiyor, Temiz Hava Platformunun 2024 yılı için yaptığı bir çalışma, “İller bazında 30 yaş üstü doğal nedenlerle olan ölümler içinde hava kirliliğine affedilen ölümler” diye bir liste. Burada, gerçekten, rakamların vahim olduğu bir sürü il var, bunu da özellikle incelemenizi isteyeceğiz.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Akay, buyurun.

CEVDET AKAY (Karabük) - Karabük'e baktığımız zaman da yüzde 11,69'luk atfedilen bir oran var yani 229 kişi tespit edilmiş. Ama burada 3.155 olan var, 1.858 olan var yani inanın, oranların yüzde 40,11 olduğu, 41 olduğu Gaziantep, İstanbul, İzmir, Hatay gibi, Ankara gibi bir sürü şehir var. Burayla ilgili, çevrenin temiz tutulması, hava kirliliğinin önlenmesiyle ilgili, özellikle de sanayi kuruluşlarıyla ilgili bir çalışma yapılmasının faydalı olacağını düşünüyorum.

Saygıyla selamlıyorum.

Sağ olun.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Teşekkür ediyorum.