ÜMİT ÖZLALE (İzmir) - İlk önce, anlayışınız için çok teşekkür ederim.

Herkesi saygıyla selamlıyorum.

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, her zamanki gibi en iyi sunumlardan bir tanesini yaptı, kitapçığa baktığımızda da bunu gördük; ben eksik bıraktığını düşündüğüm birkaç yeri burada tamamlamak istiyorum.

İlk önce, Türkiye'nin global pazar rekabetindeki durumu. Buraya baktığınız zaman, bizler maalesef o kadar fazla AR-GE yatırımına rağmen -ki bu dönem AR-GE yatırımına daha fazla ağırlık verildi- küresel rekabetçilikte geriye gitmişiz; 2014'ten 2024'e kadar, on yılda 44'üncü sıradan 50'nci sıraya gerilemişiz. Demek ki bir şeyleri yanlış yapıyoruz. Neyi yanlış yapıyoruz da küresel rekabetçilikte geriye gidiyoruz? İşte, sonuç burada.

Kamu yönetimi verimliliği. Bakın, bu önemli. Neden? Dün, mesela, Trump ABD Başkanı seçildiği zaman dünyanın en zengin kişisi ve bir teknoloji girişimcisi Elon Musk hangi rolü istediğini söyledi ve dedi ki: "Ben kamu yönetimi verimliliğinden sorumlu bakan olmak istiyorum." Bunun bir sebebi var. Yani, Türkiye'nin son on sene içerisinde küresel rekabetçilikte geriye gitmesinin en önemli sebeplerinden bir tanesi kamu yönetimi verimliliğinde bir geriye gidiş ve bununla beraber iş dünyası-kamu ilişkilerinde istediğiniz ilişkileri geliştiremediğiniz için iş dünyası verimliliğinde bir geriye gidiş. Dolayısıyla, ben bunu oldukça önemli görüyorum. İdari yapıda bir problem var çünkü burada, mesela sizler sanayinin ve teknolojinin geliştirilmesinden sorumlusunuz ama ihracat Ticaret Bakanlığında. Şimdi, dünyada sanayileşmeyle beraber ihracatını artırabilen bütün ülkelere baktığınız zaman bakanlıklar beraber çalışır; onlar beraber, aynıdır orada. Mesela Japonya'daki Ministry of International Trade and Industry böyledir çünkü sanayiyi ihracattan, ihracatı sanayiden bağımsız düşünemezsiniz. O bakımdan, bence idari yapıda mutlaka bir iyileşmeye gidilmesi gerekiyor.

Bir başka önemli konu da şu: Yıkılan şirketlerin yerine gelen şirketlerin daha yaratıcı olmasını beklersiniz, daha verimli olmasını beklersiniz. Koç Üniversitesinin bir raporu var, çok önemli bir rapor bu. Bu rapora göre, Türkiye'de artık faaliyetine son veren şirketlerin yerine gelen şirketler daha verimli değiller. Şimdi, bu önemli bence. Neden? Çünkü biz şunu beklerdik Schumpeter'in Yaratıcı Yıkım teorisine göre: Eğer bir şirket yıkılıyorsa onun yerine geçen şirket daha verimli olmalı, daha fazla istihdam yaratmalı, daha fazla yatırım yaratmalı ki Türkiye bir verimlilik kazancı yaratsın ama 2023 yılında mesela Koç Üniversitesi raporunda tam tersi bir durum var. O yüzden, ben şirketlerin faaliyetlerinin sona ermesine çok karşı değilim çünkü bir şirket faaliyeti sona erdiği zaman yeni bir iş modeliyle yeni bir şirket faaliyetine başlayacaktır. Dolayısıyla, bu bir deri değiştirme gibi görünür. Mesele Asya krizinde, şirketler iflas ettikten sonra yerine gelen şirketler çok daha verimli, çok daha ihracat odaklı, çok daha teknoloji odaklı oldu. Biz şirketlerin iflas etmesinden daha ziyade şunu düşünmeliyiz: Yerine yeni şirket geliyor mu? Yerine gelen yeni şirket yatırım, istihdam, teknoloji alanında bir ilerleme kaydediyor mu? Bu konuda bence önemli bir problem var.

Sebeplerinden bir tanesi de bu: Şirketlere biz hangi teknolojiyi kullanması gerektiğini söyleyemiyoruz. Burada ben değerli milletvekillerinin konuşmalarını dinlediğim zaman hep şunu gördüm: Teknolojiyi üretmek, siz de kitapçıkta bahsetmişsiniz. Bence teknolojiyi üretmek kadar belki daha önemli olan şey şu: Üretilen teknolojiyi kullanmak çünkü dünyada Japonya bile kendi kullandığı teknolojinin üçte 2'sini Amerika'dan ithal ediyor. Yani, mesela "Chip War" diye bir kitap vardı, oraya bakarsanız Çin'de de aynı şey geçerli. Bunlar çok büyük teknoloji üretmiyor ama bunlar dışarıda üretilen bir teknolojiyi hem iş gücünde hem de üretimde alıp "Ben bunu nasıl kullanırım?" diye buna kafa yoran bir zihniyete sahipler.

O yüzden, bence, Sayın Bakanım, mutlaka Bakanlık bünyesinde bizim şunu önermemiz lazım: Özellikle küçük-orta ölçekli işletmelere bir teknoloji danışmanlığı verelim. Hangi teknolojiyi neden kullanıyorlar, nasıl kullanıyorlar? Çünkü birçok şirket teknoloji yatırımı yaparken o yatırımı neden yaptığını bilmiyor ve boşuna bir maddi kaynak harcıyor.

O yüzden, benim size naçizane tavsiyem, mutlaka -KOSGEB bünyesinde ya da başka bir Bakanlık bünyesinde- şirketlere hangi teknolojiyi neden kullanması gerektiğini anlatacak bir danışmanlık mekanizmasını geliştirmeniz lazım.

Bakın, bir örnek vereyim size: 3 tane grafik göstereceğim; iş gücü verimliliği, toplam faktör verimliliği -Sayın Usta gayet detaylı bahsetti- Küresel Rekabet Endeksi'nde yıllar içerisindeki yerimiz ve bunun sebepleri. Bunu ben ChatGPT'de üç dakikada oluşturdum buraya gelmeden önce. Bu, eskiden, iki sene önce 3 asistanın üç gününü alıyordu. Burada demek istediğim şey şu: Bizler dışarıda geliştirilen teknolojileri hem iş gücünde hem de şirketlerde...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Hocam, teşekkür ediyoruz.