BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Ben de bütün katılımcıları saygıyla selamlıyorum, Bakanı da öyle. Bu zemini de çok kıymetli buluyorum öncelikle.

Bakan konuşmasında samimi bir konuşma yaptığını söyledi, ben de olabildiğince samimi bir konuşma yapmaya çalışacağım ve özellikle de eksik bulduğumuz, sahadayken, çalışırken gözlemlediğimiz şeyleri doğrudan aktarmaya çalışacağım.

Şimdi, KADES uygulamasından bahsettiniz. KADES uygulaması gerçekten önemli ve güzel bir uygulama fakat KADES uygulamasından yararlanamayan kadınlar var. Onu da hemen şöyle izah edeyim: Ben psikoloğum; psikolog olarak çalışırken şiddet gören Afgan bir kadınla çalıştığımda kendisine KADES uygulamasından bahsetmiştim fakat kendisi KADES uygulamasını kullanamadığını söylemişti. Şu sebeple: Kendisi sınırından gelmişti ve burada henüz bir geçici koruma kimlik kartı almamıştı. Bu sebeple bir T.C. kimlik numarası ya da 99'la başlayan bir kimlik numarası olmadığı için uygulamaya kayıt olamıyordu. Dolayısıyla, uygulama dışı kalmış ama bir yandan da ciddi şiddet riskleri olan bir kadındı. Dolayısıyla önerim, KADES uygulamasını sadece T.C. kimlik numarası olanların değil, ilgili numaraların dışında kimlik sahibi olmayan kadınların da kullanabileceği bir hâle getirilmesi; birinci konum bu.

Şimdi, annelikten bahsettiniz, iyi hoş bahsettiniz. Tabii, annelik bir meselesiyle tartışılan bir mesele. Kadını anne olarak ele almak doğru değil ama madem anne olarak ele alıyorsunuz, böyle bir öneride de bulunalım: Doğum izni meselesi Türkiye'de dünyanın en geride kaldığı meselelerden bir tanesi. Doğum yapan kadınların iş hayatındaki fırsat eşitsizliklerinden yararlanamadığı ve doğrudan sistemin dışında kaldığı ya da sistemin içerisinde ezildiği, hor görüldüğü, hem çocuğu hem ailesi hem iş hayatı arasında kaldığı ve bu noktada da kendi haklarını kullanırken dahi sorunlar yaşadığı bir zemin var. Dolayısıyla, madem anneliği bu kadar kutsuyoruz, o zaman hem özel sektörde hem memuriyette doğum iznine dair en azından Avrupa standartlarına yakın ya da daha iyi süreçlerin uygulanmasını da buradan belirtelim. Şimdi, bu ikisi önemli bir mesele, başka bir konuya geleceğim, bu 3 mesele birbiriyle ilintili bir mesele.

Şimdi, Fatma Altınmakas'tan bahsedeceğim, belki siz bilmezsiniz. Fatma Altınmakas şiddet gördüğünü, ölüm riski olduğunu söylemek için kolluğa başvurmuş biri fakat kendisi Türkçe bilmediği için kolluk tarafından eve gönderiliyor ve eve gönderildikten sonra öldürülüyor. Neden? Çünkü Kürtçe konuşuyor, Türkçe bilmiyor. Bu ciddi bir sıkıntı değil mi Sayın Bakan? Bu çok ciddi bir sıkıntı.

İÇİŞLERİ BAKANI ALİ YERLİKAYA - KADES'te Kürtçe var.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Hayır, KADES değil, gidiyor, bire bir başvuruyor; geçmiş bir meseleden bahsediyorum.

Dolayısıyla, bu ülkede bir Kürt sorunu var.

İÇİŞLERİ BAKANI ALİ YERLİKAYA - Tarih ne zaman?

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Onu paylaşırız biz sizinle.

Dolayısıyla, bu ülkede bir Kürt sorunu var. Biz "Kürt illeri" dediğimizde zıplamanıza ya da tepki vermenize gerek yok. Kürtlerin yoğunlukta yaşadığı tarihsel bir gerçeklik var. Eğer "Kürt illeri yok." diyorsanız, neden bölgesel eşitsizlik Kürt illeri en geride kalıyor?

(Gürültüler)

TUBA VURAL ÇOKAL (Antalya) - Sayın Vekilim, Kürt illeri yok, Türkiye Cumhuriyeti var.

ÇİĞDEM KONCAGÜL (Tekirdağ) - "Kürt illeri" diye bir şey yok.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Neden bütün yatırımlarda bu Kürt illeri haritasını ortaya çıkaranlardan birileri de sizlersiniz? Bütün bölgesel eşitsizlikleri yaparsınız.

ÇİĞDEM KONCAGÜL (Tekirdağ) - Nankörlük ediyorsunuz bu konuda.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Uyuşturucudan bahsettiniz mesela Sayın Bakan, dediniz ki: "Uyuşturucuda Türkiye çok gerilerde..."

RUKEN KİLERCİ (Ağrı) - Ya, niye sesini yükseltiyorsun?

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Çünkü duyamıyorum, saldırı oluyor; neyse.

Uyuşturucudan bahsettiniz, dediniz ki: "Uyuşturucu kullanımında Türkiye çok gerilerde." Öyle değil Sayın Bakan, uyuşturucu kullanımında kullanım yaşı 9'a düşmüş durumda ve Türkiye hiç öyle iyi durumda falan da değil.

Başka bir şey söyleyeyim: İnsanlar Kürt illerinde -tekrar söyleyeceğim- "Biz kolluğa arıyoruz, biz polisi arıyoruz..."

(Gürültüler)

TUBA VURAL ÇOKAL (Antalya) - "Kürt illeri" diyemezsiniz Sayın Vekil! "Kürt illeri" diye bir şey yok, Türkiye Cumhuriyeti var.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Siz bu kadar karşı çıkmasaydınız ben söylemeyecektim.

TUBA VURAL ÇOKAL (Antalya) - "Kürt illeri" diyemezsin sen! Sen böyle ayrıştırıcı dil kullanamazsın Türkiye Büyük Millet Meclisinde.

SÜMEYYE BOZ ÇAKI (Muş) - "Demokratik bir ortam" diyordunuz, müdahale edin lütfen.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - "Biz kolluğa arıyoruz fakat kolluk tarafından uyuşturucu satan insanlara müdahale edilmiyor." diyorlar Sayın Bakan. Mesela, bir örnek vereyim: Karakoçan'da muhtar kolluğu arıyor, uyuşturucu satan insanların mahalleliyi rahatsız ettiğini söylüyor fakat kolluk gelmiyor, muhtar müdahale ediyor ve muhtar yaralanıyor; böyle bir sürü vakadan bahsedebiliriz. Dolayısıyla, uyuşturucuyla mücadele konusunda çok ciddi eksiklikler var, bölgede daha fazla eksiklikler var.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Toparlayalım.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Aynı zamanda, kolluğun, korucuların eliyle bölgede taciz ve tecavüz vakaları yükselmiş durumda.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Toparlayalım Sayın Vekilim.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Bu, ilk defa Türkiye'de uygulanan bir uygulama da değil. Dünyanın pek çok yerinde, belli bölgelerde, özel bölgelerde bu yöntemlerle birlikte bazı sorunların yaşandığını biz biliyoruz.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Toparlayalım.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Şunu da asla kabul etmiyoruz: Bakın, biz bir meseleyi konuşuyorsak eğer ve bu, demokratik bir zeminse siz buna katılsanız da katılmasanız da dinlemek zorundasınız.

RUKEN KİLERCİ (Ağrı) - Sen Meclisin çatısı altında böyle konuşamazsın, "Kürt ili" mürt ili!

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Biz "LGBTİ+" dediğimizde siz tepki veremezsiniz; biz "Kürt illeri" dediğimizde siz tepki veremezseniz.

RUKEN KİLERCİ (Ağrı) - Orası vatan toprağı Hanımefendi, hop!

ÖZGÜL SAKİ (İstanbul) - Ne oluyor ya? Ne yapıyorsun? O bıçağı bırak yerine.

DİLAN KUNT AYAN (Şanlıurfa) - Ayıp ya! Ne kadar ayıp ya!

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Siz seçilmişseniz biz de seçilmişiz ve bizi dinlemek zorundasınız; bu, bu kadar açık.

DİLAN KUNT AYAN (Şanlıurfa) - Doğu Kürt ili değil, kürdistan coğrafyası.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Ben Türkiye Cumhuriyeti devletinde olmadığımı mı söylüyorum? Bulunduğum bölgenin Kürt illeri olduğunu söylemem sizi niye rahatsız ediyor?

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Sayın Vekilim, Komisyon...

Arkadaşlar, arkadaşlar, lütfen...

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Neyse... Bu antidemokratik zeminde konuşmayı ben reddediyorum. Hayret bir şey!

ŞENOL SUNAT (Manisa) - Ayıptır be! Propagandaya giriyor.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Komisyon düzenini bu şekilde bozma hakkınız yok. Israrla üst üste aynı kelimeyi tekrar ediyorsunuz.

RUKEN KİLERCİ (Ağrı) - Hayır, danışıklı dövüş ya, başka bir şey yok.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Komisyonun düzenini bu şekilde bozmaya hakkınız yok.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Ben Komisyonun düzenini bozmuyorum, siz tahammül etmiyorsunuz, mesele bu.

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - Biz burada her birinize söz hakkını zaten veriyoruz...

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Hayır, mesele bu. Bütün vekillerimiz...

BAŞKAN ÇİĞDEM ERDOĞAN - ...fakat siz ısrarla aynı noktaya basarak bunun üzerinden siyaset yapıyorsunuz, size burada buna müsaade etmiyoruz.

BERİTAN GÜNEŞ ALTIN (Mardin) - Siyaset yapmıyoruz, siyaset yapmıyoruz.