YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Çok teşekkür ediyorum Başkanım.

Tabii, öncelikle geneliyle ilgili, bu genelgenin hani tasarruf tedbirleriyle ilgili madde sayısının az olduğuyla ilgili düşünceler ifade edildi. Evet, 17 Mayıs 2024 tarihinde yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Tasarruf Genelgesi'ne ek olarak yasal düzenleme gerektiren hususlarla bugün bu teklifte bunu sunuyoruz yani birleştiriyoruz. Bu tekliften amacımız, kamuda tasarruf ve verimliliği sağlamak, tasarruf bilincini geliştirmek, yaptığımız bu düzenlemelerin disiplinini sağlamak adına izleme, denetleme ve raporlama yaparak kanunun ve kararnamenin amacına ulaşmasını sağlamak. Tabii, burada yine konuşmamızda daha önce ifade etmiştik; mali disiplini güçlendirmek amacıyla uygulamaya konulan maliye politikası çerçevesinde kamuda tasarrufların artırılması, tasarruf kültürünün ve bilincinin yaygınlaştırılması hedefleniyor. Bu doğrultuda kamuda tasarruf anlayışına riayet edilmesi ve kaynakların da rasyonel bir şekilde kullanılması. Yine, bu kapsamda teklifle öncelikle kamu kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasının üzerinde hemen hemen bütün maddelerde duruyoruz.

Başkanım, özellikle iç borçlanma senedi ikrazıyla ilgili çok fazla soru gelmişti, değerlendirme yapılmıştı. Ben müsaade ederseniz ilk önce bununla ilgili cevap vermek istiyorum. Türkiye Varlık Fonu kuruluşu öncesinde, bankaların mali bünyelerini güçlendirme ve gerektiğinde yeniden yapılandırmayla görevli kılınan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu yani TMSF aracılığıyla benzer ihraçlar geçmişte yapılıyordu. 2007 ve 2008 yıllarında yine önerilen maddeye benzer şekilde 4749 sayılı Kanun'a eklenen geçici madde 14 ve geçici madde 17'yle Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihracı yapmıştı.

Sonra, başka bir soru da "Bankaların mali durumlarında bir sıkıntı mı var, bir problem mi var?" diye soran arkadaşlarımız olmuştu. Bilindiği üzere değerli arkadaşlar, Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesi tarafından krizlere karşı bankaların dayanıklılığını artırmak üzere banka sermayesinin risk ağırlıklı varlıklara oranını ifade eden sermaye yeterlilik rasyosunun asgari yüzde 8 olması standart bir ilke olarak sunulmuş ve bu tavsiye uluslararası bankacılık faaliyeti gerçekleştiren tüm ülkelerin ulusal denetim otoritelerince de kabul edilerek uluslararası bir standart hâline gelmişti. Ayrıca, Türk bankalarının sermaye yeterlilik rasyolarının izlenmesi için Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ihtiyatlı bir yaklaşımla bu hedef oranını Basel Kriterlerinin de üzerinde yüzde 12 olarak belirlemiştir. Türk bankacılık sektörü sermaye yeterliliği bakımından güçlü görünümünü bugün itibarıyla sürdürmektedir. 2024 yılı Mayıs ayı itibarıyla bankacılık sektörünün sermaye yeterlilik oranı ortalama yüzde 17, Mayıs 2023'te 17,1; kamu bankalarının sermaye yeterlilik oranı ise 15,7; yine, 2023 Mayıs ayı itibarıyla 15,2 seviyesindedir. Bu anlamda kamu bankalarının sermaye pozisyonlarının gerek duyulduğunda daha da güçlendirilebilmesi için kanuni yetkinin alınması hedefleniyor. BDDK verilerine göre sektörün dönem net kârı mayıs ayında yıllık bazda yüzde 22,5 oranında artış göstererek 233,6 milyar TL seviyesinde gerçekleşmiştir. Diğer yandan, sektörün yıllıklandırılmış öz kaynak ve aktif kârlılığı sırasıyla yüzde 32,2 ve 3,3 seviyelerindedir.

Başka bir soru "Şu anki mali durumları ve hacimleriyle ilgili de bir bilgi verir misiniz?" diye. Bununla ilgili de tabii BDDK verilerine göre kamu bankalarının aktif büyüklüğü bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 57,9 artışla 11 trilyon 606 milyar. Mevduatları bir önceki yılın aynı dönemine göre baktığımızda yüzde 53,9 artarak 7 trilyon 62 milyar TL. Yine, kredilere baktığımızda bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 45 artışla 6 trilyon 41 milyar TL olmuştur. Takipteki alacakların toplam kredilere oranı ise yüzde 1,03 iken bu oran bir önceki yılın aynı döneminde yüzde 1,19 olarak gerçekleşmiştir.

"Bu maddeye neden ihtiyaç duyduk?" diye soran arkadaşlarımız vardı yine. Tabii, makroekonomik dengelenme sürecinde finansal piyasalarda istikrar ve derinliği sağlamak adına bankacılık sektörü ve kamu bankalarının mali yapılarını koruyucu ve güçlendirici adımlar atılmaktadır. Bu çerçevede, bankacılık sektörünün güçlü sermaye görünümünün korunması ve kamu bankalarının sermaye yapılarının güçlendirilmesi amacıyla kullanılmak üzere 2024 mali yılı içerisinde ikrazen özel tertip devlet iç borçlanma senedi ihraç edilmesine yönelik düzenleme yapılması bu maksatla amaçlanıyor.

Bu süreçte, yine, finansal piyasalarda iyileşme ve derinleşme, destekleme misyonu doğrultusunda 10 Nisan 2017'de kurulmuş olan diğer İstikrar ve Denge Fonu aracı rolü de, bu anlamda rol üstlenmiştir dolayısıyla devlet iç borçlanma senedi ikrazının bu minvalde değerlendirilmesinde fayda olduğunu ifade etmek istiyorum.

Şimdi, diğer bir soruya baktığımızda, kamu idarelerinin müfettişleri var, iç denetçileri var, ayrıca Sayıştay var. Bu tasarruf tedbirlerinin denetlenmesi için elemanlar her yıl kamu idarelerinde denetim yapıyorlar. Bu maddede ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığının denetimi öngörülüyor. "Buna neden ihtiyaç duydunuz?" diye bir soru geldi. Kamu idarelerinin müfettişleri ve iç denetçileri idare adına denetim yapıyorlar ve sonuçlarını idare için raporluyorlar. Yine, Sayıştay denetimi ise yasama organı adına denetim yapmaktadır. Bu maddeyle muradımız, yürütme organı adına denetim yapılarak sonuçlarının Cumhurbaşkanlığına sunulması öngörülüyor.

Yine, başka bir soru, "5018 sayılı Kanun'da denetim yok mu, neden ayrıca bir denetime ihtiyaç..." diye bir soru soruluyor. Burada, yine 5018 sayılı Kanun'da idare içinde iç denetim ve idare dışında dış denetim öngörülmüş olup bu denetimler her yıl rutin bir şekilde yapılmaktadır. Bilindiği üzere, ülkemizde ekonomik sorunları aşmak üzere kapsamlı bir ekonomik program uygulanmaktadır. Bu programın etkili bir şekilde uygulanmasını sağlamak üzere Hazine ve Maliye Bakanlığınca izleme ve denetim yapılmaktadır.

Diğer bir soru, "Araç satışlarında hurda araçlar kanun teklifi kapsamında mıdır? Bugün itibarıyla kaç araç satışa konu edilecektir?" Değerli arkadaşlar, ihtiyaç fazlası ve ekonomik ömrünü doldurmuş tüm araçlar bu madde kapsamındadır. Bugün itibarıyla 706 araç satışa konu edilmektedir. Ayrıca, kamu kurumlarınca mevcut taşıtlar ihtiyaç analizleri ve tasarruf anlayışı çerçevesinde gözden geçirilmekte; bu kanun teklifi yasallaştıktan sonra da bu oranlar netleşecektir.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Hurda araçlar dâhil mi buna?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, dâhil.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - O zaman, Makine Kimya Endüstrisine satılmasıyla ilgili kanun var ya.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Taşıtların yerli ve elektrikli taşıtlara dönüşümü de yürütülmektedir. Bu kapsamda satışı yapılacak taşıt sayısı artarak devam edecektir. Şimdi, tabii, bu satış modeliyle ilgili Özelleştirme İdaresi...

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Yani kamunun tüm hurdaları yalnızca Makine Kimya Endüstrisine verilir, o sayede ayakta duruyor. Şimdi, onu mu değiştiriyorsunuz, orayı mı tasfiye edeceksiniz? Çünkü hurda gelirleriyle ayakta duruyor Makine Kimya.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, Başkanım, devam edeyim mi?

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Sayın Kırkpınar, arkadaşımızın soruları önemli, netleşsin çünkü üzerinde konuşuyoruz, maddeye de geleceğiz yani bilginizi lütfen... Şu anda bir bilginiz yoksa da bürokrasiden arkadaşlar o bilgiyi versinler.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Onu netleştirelim.

Sayın Kırkpınar, buyurun.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Cevap verin, onun için yoksa bunu konuşacağız tek tek, maddede gene gelecek yani cevap istiyoruz.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Cevap veriyorum şu an. Cevaplarımı bitirdikten sonra da yine...

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Hayır, arada da söyleyin varsa bilgi. Yoksa ben tekrar yeniden sorayım.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Türeli, ben bekliyorum, ben söyledim, bilgi verilsin.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Ben de hatırlatıyorum yeniden.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Var, bilgimiz var Sayın Türeli, ona da cevap vereceğiz.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Tamam.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Diğer bir soru: Terkin neden bütçeyle ilişkilendirilmektedir? Kamu iktisadi teşebbüslerinin bütçeden alacakları ve borçları arasındaki mahsuplaşmayı düzenleyen 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin 36'ncı maddesinin 7'nci fıkrasında benzer bir uygulama düzenlenmiştir. Söz konusu fıkra kapsamında kamu iktisadi teşebbüslerinin ödeyecekleri temettü tutarlarını ödenmemiş sermayelerine veya görevlendirme alacaklarına karşılık mahsup edilebilme imkânı sağlamakta olup söz konusu mahsup işlemi bütçenin gelir ve gider hesaplarıyla ilişkilendirilmeksizin yapılabilmektedir. Bu uygulama kalıcı bir uygulama olup BOTAŞ'ın görevlendirme alacağına karşılık vergi borcunun mahsup edilmesinde de 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de yer alan usul uygulanmaktadır.

Diğer bir soru: Devlet desteklerinin tek nokta olarak operasyonel yönü, taşra teşkilatı olmayan Strateji ve Bütçe Başkanlığında toplanması doğru mudur? Değerli arkadaşlar, burada teklifle devlet desteklerinin tek nokta olarak Strateji ve Bütçe Başkanlığında toplanması ve desteklerin Başkanlık tarafından uygulanması öngörülmektedir. Devlet destekleriyle ilgili 6015 sayılı Kanun'da daha önce belirlenmiş olan koordinasyon rolünün Hazine ve Maliye Bakanlığından Strateji ve Bütçe Başkanlığına devredilmesi öngörülmektedir. Bu değişikliğin başlıca amacı, 2022 yılında devlet yardımlarıyla ilgili 102 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle izleme, değerlendirme ve koordinasyon rolünün Strateji ve Bütçe Başkanlığına verilmesi nedeniyle her iki mevzuatla ilgili koordinasyonun tek bir kurum tarafından yapılmasının sağlanarak etkinliğinin artırılması amaçlanıyor.

Diğer bir soru: Kurul üyeliği ücretlerine sınırlandırma getiren maddenin kapsamına Cumhurbaşkanlığı politika kurul üyeleri, Bakan Yardımcıları olarak atananlar ve Varlık Fonu bağlı şirketi atananları da dâhil midir? Maddenin kapsamı Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar, bağlı, ilgili ve ilişkili kuruluşlar, KİT'ler, sermayesinin yarısından fazlası hazineye ait olan şirketler, belediyeler ve belediyelere bağlı şirketler dâhil olmak üzere oldukça geniş tutulmuş olup sayılarının... Bu kurum ve kuruluşlarda istihdam edilen her statüden personel bu madde kapsamındadır dolayısıyla Cumhurbaşkanlığı politika kurul üyeleri, bakan yardımcıları, belediye başkanları dâhil tüm personel madde kapsamında yer almaktadır. Madde kapsamında yer alan kişiler, TÜRKSAT, TÜRK TELEKOM ve benzeri Varlık Fonu şirketleri de dâhil, özel ve kamu her türlü kuruluş bu kapsamda görev alması durumunda maddi sınırlar içerisine tabidir.

ERHAN USTA (Samsun) - Varlık Fonu yöneticileri var mı bunun içerisinde?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, evet.

ERHAN USTA (Samsun) - Şirketler var, TÜRKSAT var da Varlık Fonu yöneticileri var mı?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Varlık Fonu, evet, aynı kapsam içerisinde var.

CEVDET AKAY (Karabük) - Türk Hava Yolları var, Borsa İstanbul da var, öyle mi?

ERHAN USTA (Samsun) - Cümlenizde yok.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Var ama evet, Varlık Fonu da var.

Şimdi, diğer...

ERHAN USTA (Samsun) - Bürokratların size verdiği notta yok. O "var"ı siz söylüyorsunuz.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, Varlık Fonu da var burada.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Yani Sayın Kırkpınar şöyle diyor: "Kamu görevlileri Varlık Fonu şirketlerinde yönetim kurulu üyesi olsalar dahi bu uygulamaya tabiler."

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Buradaki kriter, oradaki yönetim kurulu üyesinin kamu görevlisi olup olmadığı, öyle mi anlıyoruz?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, kriter kamu görevlisi olup olmaması.

ERHAN USTA (Samsun) - Dışarıdan gelen...

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Ha, dışarıdan gelen bu kapsam dışında.

ERHAN USTA (Samsun) - Akademisyen...

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Kamu görevlisi ise akademisyen, onu da kapsıyor yani akademisyen kamu görevlisi netice itibarıyla, üniversitede...

ERHAN USTA (Samsun) - Birkaç tane...

Sayın Başkan, özür dilerim çünkü bu çok tartışılan bir şey yani haksızlık da yapmayalım.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet, tamam.

ERHAN USTA (Samsun) - Mesela, dışarıdan olsun yani özel sektörden birisi, diyelim ki hem Varlık Fonunda yönetici, ondan sonra gitti, bir de başka kamu şirketinde yönetim kurulu üyesi -yönetici değil, yönetim kurulu üyesi- 2 tane, 3 tane var; bunu kapsamıyor mu?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Kamu görevlisi dışındaysa kapsamıyor, kamu görevlisi...

ERHAN USTA (Samsun) - Yani kamu görevlisi dışında olanlar 5 yerden maaş alabiliyor.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Yani özellikle kamuda bunlar zaten yönetim kurulu üyesi olarak görevlendirilmiyorlar.

ERHAN USTA (Samsun) - Görevlendiriliyor, ona bir engel yok. Özel sektörden görevlendirebilirsin.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Belki adam oradan... Yüzde 10 hisseye sahipse mecburen mesela...

ERHAN USTA (Samsun) - Hayır, efendim, öyle demeyin.

Ya, kamu görevlisi değil, şimdi isim vermek istemiyorum. Vakıfbankın Yönetim Kurulu Başkanı kim, kamu görevlisi mi? Değil, tamam mı? Şimdi, o hem Vakıfbank Yönetim Kurulu Başkanı, aynı zamanda TÜRK TELEKOM'un yönetim kurulu üyesi olabiliyor mu veya Varlık Fonu yöneticisi olabiliyor mu? TÜRKSAT yönetim kurulu üyesi olabiliyor, olmasında mahzur yok ama tek ücrete tabi mi değil mi, bize bunu söyleyin.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Değil.

ERHAN USTA (Samsun) - Zaten problem orada.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Tek ücrete tabi değil, onları kapsamıyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Tabii değil. O zaman şu çıkıyor: Yani özel sektörden birisi kamunun değişik yönetim kurullarında 5 yerde de yönetim kurulu üyesi olursa 5 yerden de maaş alacak, öyle mi?

VELİ AĞBABA (Malatya) - Alacak.

ERHAN USTA (Samsun) - Alacak.

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Özel sektörse alır ya. Adam belki şirket ortağıdır.

ERHAN USTA (Samsun) - O zaman 5 maaş...

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Ama adam şirket ortağıdır.

ERHAN USTA (Samsun) - "5 maaş var." derken size...

NİLGÜN ÖK (Denizli) - Ama maaş değil, mesela, şöyle düşünün: Ben girişimciyim, yüzde 10 hissem var...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Şöyle yapalım, değerli arkadaşlar, bir saniye...

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - Mesela Cumhurbaşkanlığı Politika Kurulu üyesi...

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Onları kapsıyor.

ERHAN USTA (Samsun) - Kamu görevlisi değil ki, hayır, olur mu?

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Onları kapsıyor.

VELİ AĞBABA (Malatya) - Turkcell'in yönetim kurulu üyesi olabilir, Halkbankın olabilir, Ziraat Bankasının olabilir, hepsiyle alakalı.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Çünkü kamu görevlisi.

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Şu maddeyi hazırlayan bürokratlar...

ERHAN USTA (Samsun) - Kamu görevlisi değil Politika Kurulu üyesi.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Hayır, kamu görevlisi.

ERHAN USTA (Samsun) - Ağabey, değil, yanlışın var.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Kamu görevlisi olarak okudum az önce, kamu görevlisi olarak değerlendiriliyor, sadece...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Değerli arkadaşlar, bir saniye, şöyle yapalım...

ERHAN USTA (Samsun) - Ağabey, nasıl?

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Maddeyi hazırlayan bürokratları bir konuşturalım.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Usta, şunu soralım...

ERHAN USTA (Samsun) - Şimdi, özel sektörden gelen mesela eski bir milletvekili var, benim tanıdığım arkadaşlar var, orada enerjiyle ilgili...

Çok affedersiniz, Sayın Başkan, araya girmek istemiyorum da, hakikaten iş vuzuha kavuşsun diye uğraşıyorum.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Doğru.

ERHAN USTA (Samsun) - Orada Politika Kurulu üyesi, bu adama "kamu görevlisi" diyemezsin ki, adamın özel sektörde işi var, kendi işlerini yapıyor, orada bu işi, sektörü bilen birisi olarak Politika Kurulunda yer almış.

Şimdi, bu arkadaşa orada görev verdik, gittik, bir de, atıyorum, Ziraat Bankası Yönetim Kurulu üyesi yaptık.

VELİ AĞBABA (Malatya) - TÜRK TELEKOM'da yaptık.

ERHAN USTA (Samsun) - TÜRK TELEKOM'da yaptık, başka bir sürü, TÜRKSAT'ta yaptık; her birinden alabilecek mi?

ÖMER FETHİ GÜRER (Niğde) - Alacak.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Kamu görevlisi üzerinden bu maddeyi yürütüyoruz biz.

ERHAN USTA (Samsun) - Kamu görevlisi olanlar alamayacak.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Evet.

ERHAN USTA (Samsun) - Dışarıdan, özel sektörden gelenler alacak.

YAŞAR KIRKPINAR (İzmir) - Özel sektörden gelenler alacak.

(Uğultular)

CEVDET AKAY (Karabük) - Vekilim, bir şey sorabilir miyim?

VELİ AĞBABA (Malatya) - Şimdi, Sayın Başkan...

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Mesela, diyelim ki özel fabrikalar var, oralarda görevli...

VELİ AĞBABA (Malatya) - Dediğimiz özel fabrika değil.

İSMAİL GÜNEŞ (Uşak) - Mesela, somut...

VELİ AĞBABA (Malatya) - Dediğimiz özel fabrika değil Sayın Güneş.

RAHMİ AŞKIN TÜRELİ (İzmir) - İsmail Bey, özel sektörde...

VELİ AĞBABA (Malatya) - Biz demiyoruz, sen kendi hastanenden al ama kendi hastanende yönetim kurulu başkanı olup da Turkcell'e olabiliyor musun, Ziraat Bankasına olabiliyor musun, Halk Bankasına olabiliyor musun, Tarım Kredi Kooperatifine olabiliyor musun; hepsine oluyor, şimdi hepsine oluyor. Zaten bizim itiraz ettiğimiz en önemli sebep bu.

Şimdi, bakın, Ziraat Bankasının Yönetim Kurulu üyelerine...