MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Sayın Başkan, siz gelmeden ben zaten o soruyu yöneltmiştim. Hani, bize şu söylendi: "Aktif fay var, Erzincan İliç'in ortasından aktif fay geçiyor." dediğimizde, şirketti zannediyorum, yanlış hatırlamıyorsam, bize açıklama getirirken "Zaten altın madeni fay zonları üzerinde oluşur, zorunlu olarak aktif fayın üzerinde yapılır." gibi bir açıklamaları oldu. Bununla ilgili düşüncenizi sormuştum, ona bağlı olarak onu da...

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Evet, ben de tam bu soruyu... İki üç tane sorunuz vardı Sayın Vekilim.

BAŞKAN ATAY USLU - Ama Başkanımız farklı bir şey söyledi, dedi ki: "Maden alınabilir, proses başka yerde yapılabilir." Yani, bu şey yapılabilir tabii.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Şimdi, şöyle Sayın Vekilim, tabii ki siz de hem jeoloji mühendisisiniz; burada, tabii, şey yok.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Özellikle soruyorum, kayıtlara girsin diye.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI YÖNETİM KURULU BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Mervan Bey yok ama o da meslektaşım, kendisini de otuz yıldır tanırım.

Sonuç itibarıyla, yani, aktif faylar veya fayların bulunduğu alanlar jeolojik açıdan uygun alanlar sağlar. Bu, sadece madencilik açısından değil çünkü niye? Magmayla eğer bağlantılıysa orada gelen solüsyonlarla o kontak zonlarında mineralizasyon zenginliği söz konusu oluyor. Buralarda doğal olarak maden yataklarının bulunması, termal suların bulunması, efendim, bugün "soğuyan termal sular" olarak bildiğimiz minarelli suların oluşması gayet normal; doğa bunu zaten veriyor. Fay zonlarının aktif hareketi nedeniyle buralar su açısından zengin olur; buralar, efendim, ayrışma fazla olduğu için yani kırılıp parçalandığı için kaya birimleri uygun morfolojik yapılar oluşturur; tarımsal alanlar buradadır, efendim, sıcak sularımız buradadır, mineralli sularımız buralardadır. Bazı kaynak alanlarımız yani madencilik açısından uygun ortamlar sunarlar ama hani, bu uygun ortamlar sundu diye götürüp işletme tesislerinin tamamını bunun üzerine kurmak mümkün mü? Yani, bunun bir stantardı olması lazım. Burada yer dar; aktif fay zonları üzerine gidip tesisi inşa ediyorsun, bunun için tasarım parametrelerin düşük. Belki 0.7 G değerlerine göre tasarım parametrelerini alsalar bu işletme tesisi ekonomik çıkmayacak, maliyetler çok yüksek olacak. Bunun için yapılmadığına, ÇED raporunun bunun için düzenlenmediğine nasıl inandırabilirler bizi? "120 kilometre." diyor yani böyle 1 kilometre, 2 kilometre, 5 kilometre demiyor. Buna ilişkin...

Başkanım, birkaç tane daha soru vardı Odamıza yönelik, müsaade ederseniz onlara da cevap vermek isterim.

BAŞKAN ATAY USLU - Hızlıca alalım.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN -

Uluslararası normlara göre bir sistematik oluşturulması gerektiğini ifade ettik. UMREK kodunu geçtiğimiz günlerde Maden Kanununda yapılan bazı düzenlemelerde maddenin ortadan kaldırıldığını ifade ettik. Yani ben şunu soruyorum: Maden İşleri Genel Müdürü Ulusal Maden Rezerv Komisyonunun da aynı zamanda başkanı. Kendi düzenlediği koda göre rapor bu ülkede niye istenmez? Niye bazı yani dördüncü grup madenler dışında bunun dışına çıkarılır.

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Her maden için değil.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Dördüncü grup dışında kalanlar.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Dördüncü grup madenler dışında zaten ifade etmiştim sunumumda onu biliyorsunuz Sayın Vekilim. Niye buna uygun rapor istenmez?

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Mühendisiz ya hepimiz.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Yani bu soruları sormak tabii ki bizim hakkımız olduğu gibi sizlerin de bu ülke adına, bu insanlar adına hakkınız olduğunu düşünüyorum. Özellikle bazı madenlerimizin ham olarak satıldığını, uç ürüne dönüştürülmediğini, ülkenin bundan kaynaklı olarak arzu edilen ekonomik gelişmeyi sağlayamadığını yani katkıyı alamadığını ifade etmiştim ve mermercilik sektöründen de örnek vermiştim. Benzer niteliklerde taşa sahip olan... Mesela Burdur bej mermeriyle İtalya'da üretilen mermerlerin bir kısmı aynı niteliklere sahip. Biz tonunu 200 dolara satıyoruz, İtalya 5 bin dolara satıyor. Neden? Çünkü her önüne gelene ruhsat vermiyor. Üretim sınırlaması getiriyor, kota sınırlaması getirilmiş, bir alandaki kaynaklar verimli olarak işletilmeden yeni ruhsat alımına olanak tanımıyor. O ülkenin taşları değerli, bizim taşlarımız değersiz. Siz Endonezya'dan örnek gösterdiniz "Türkiye 5 dolara Çin'e satıyor, Çin Endonezya'ya 36 dolara satıyor." dediniz.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - 6 katı.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Doğru. Çin şu an Türkiye'den taş almıyor. O yüzden, 2024 yılında mermercilik sektörü krize girmiş şekilde, deprem bölgelerindeki afet konutları da olması satacak alan bulamıyorlar. Neden? Çin dahi bile Türkiye'ye diyor ki: "Sizin üreticileriniz regülasyonu bozuyor, sizden taş almayacağım. Ben sizden aldığım taşı piyasaya arzu ettiğim fiyatla satamıyorum." diye yakınmaları söz konusu, bunu da işte mermerciler açık açık ifade ediyorlar.

Reşat Vekilimin bir sorusu vardı, kendi düşüncelerini ifade ettikten sonra meslek örgütlerimizin Maden ve Jeoloji Mühendisleri Odasının eğitim faaliyetleri düzenleyip düzenlemediğiyle ilgili. Tabii ki düzenliyoruz yani bu konuda yoğun eğitimler veriyoruz, dileyen üyelerimiz de bu alana gelip katılıyor.

Yine, Müzeyyen Vekilimin özellikle jeoteknik parametreler kapsamında özellikle bu şevler de beton enjeksiyonu veya önlem alınması mümkün mü? Bu liç sahalarındaki şeylerde. Şimdi, bu tür palyatif çözümler geçici şevler de belki sorunu çözebilir ama siz liç sahası gibi uzun yıllar hizmet vermesini, servis vermesini beklediğiniz şevlerde siz böyle palyatif çözümlerle sorunu çözemezsiniz. Bu alanda o açıdan alınan tedbirin yetersiz olduğunu düşünüyorum.

Oğuz Vekilim üç sorusuna yanıt... Hani biz madencilik faaliyetine karşıymışız gibi bir cümle ifade ettiniz. Hani "Siz madencilik faaliyetine karşı olun ama ben de yapılması gerektiğini düşünüyorum." gibi bir cümle, ilk şeyiniz buydu; hiçbir sunumumuzda bunu ifade etmedik. Benim yani Jeoloji Mühendisleri Odasına üye 5000'e yakın...

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Hangisinde?

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Bizim sunumumuzda yoktu.

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - "Bizim" derken kimya mı?

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Jeoloji Mühendisleri Odası.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN -

Meslektaşım madencilik faaliyetinde çeşitli işlemlerde çalışıyor.

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Kendi sunumunuzu mu diyorsunuz?

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Benim sunumumda da diğer arkadaşların sunumunda da...

TMMOB ERZİNCAN İLİÇ KOMİSYONU ÜYESİ CEMALETTİN KÜÇÜK - Bizimkinde de yok. Siyanürle altın işletmeciliğiyle ilgili...

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - ...bir düşünceyi ifade etti, onun dışında "Madencilik yapılmasın." gibi bir düşünceyi ifade etmedi.

TMMOB ERZİNCAN İLİÇ KOMİSYONU ÜYESİ CEMALETTİN KÜÇÜK -

Madencilik değil ki o. Siyanürle altın işletmeciliği bir madencilik değildir.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN -İnsanlık tarihi kadar eski olan bir faaliyetinin yapılmamasını söylemek gibi hem de kendi uzmanlık alanımızdaki çok sayıda da meslektaşımızın çalıştığı bu alanda bir ifademiz söz konusu olmadı. Tabii ki farklı ülkelerde de maden kazaları oluyor hatta yani buraya göndereceğimiz raporda da 1970'ten günümüze kadar yaşanan kazalar, ölümler, bunları da rapor etmiştik ancak hani bu bize "Ya, dünyada da bu oluyor, bizde de olması normal." yani bunu normalleştirmemek gerektiğini düşünenlerdenim Sayın Vekilim.

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Bakın...

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN - Belki ben öyle yanlış algılamış olabilirim.

OĞUZ ÜÇÜNCÜ (İstanbul) - Uzun uzun burada tartıştık, acıları yarıştırmadığımızı -ama rica ediyorum yani neticede- ben özellikle ne maksatla söylediğimin de altını kalın kalın çizdim. Yani bu sanki sadece Türkiye'de oluyormuş, "Sömürge madenciliği olduğu için, işte, bu zihniyetle yapıldığı için..." Ben de dedim ki ya, daha 24 Haziran'da bu oldu. Acı yarıştırmadığımızı ve her kazanın bir kaza fazla olduğu söyledik yani lütfen.

TMMOB JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI BAŞKANI HÜSEYİN ALAN -Yok Sayın Vekilim, tabii ki bu tür olgular bütün dünyada yaşanıyor ama o ülkelerde de bunlar -sizler de ifade ettiniz- geniş geniş tartışılıyor, bizim ülkemizde de tartışılarak doğru yöntemlerin, doğru çözümlerin ortaya konulmasının son derece anlamlı olduğunu düşünüyorum. İşte geçtiğimiz günlerde Peru'da 7,2 büyüklüğünde deprem oldu; 10 kişinin altında insan öldü, biz 50 binin üzerinde can kaybı verdik. Şimdi, tabii ki eksikliklerimiz var, onlar da muhtemelen bu tür olguları tartışıyorlar. Madencilik açısından da bakıldığında tabii ki farklı ülkelerde bu tür olaylar yaşanıyor ama o ülkelerde de bu tür durumlar tartışılıyor ve doğru çözümlerin ortaya çıkarılması konusunda en azından bir gayretleri olduğunu tahmin ediyorum. Yine bilirkişileri yetiştiren hocalarımız da üniversite süreçlerinde birlikte en azından sizlerle de birlikte, sizleri yetiştiren insanlar olduğunu, bazı farklı düşüncelerin ortaya çıktığını ifade ettiler. Tabii ki mühendisiz birçok şeyi tasarlayabiliriz eksik gedik ama sonuçta doğa bunları test ediyor; kiminde eğer doğru yapmış, doğru inşa etmişsek sonuçlar doğru çıkıyor, yanlış parametrelere göre hesap yaptıksa da onun ceremesini de hep birlikte toplum olarak ödüyoruz. O yüzden yani her yapılan hesaplamanın mutlaka doğru sonuçlar vereceğini ve doğanın da o şekilde davranacağına ilişkin yaklaşımlara da ben hani şüpheyle bakanlardan olduğumu düşünüyorum.

En azından odamıza gelen sorular bunlardı. Ben hem soru soran vekillerime hem sizlere ayrı ayrı teşekkür ediyorum.