MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Şimdi ben iki hocamıza da soru sormak istiyorum, Sayın Celalettin Hocam'a, hidrojeoloji hocamıza.

Şimdi, normalde havzaların bir koruma altında olması gerekiyor. Biliyorsunuz, ilk 750 metrede, işte balıkçılıkla ilgili yani göl kenarındaki özellikle havzaların korunması gerekiyor, 750 metrede alınması, 1.000 metrede alınması gereken önlemler ve en son havzanın tamamında alınması gereken yer altı suyu açısından önlemler var.

Şimdi, ÇED raporlarına da baktım ve buna bağlı olarak da size soruyorum Sayın Hocam. Baktığımız zaman, örneğin burada Sabırlı deresinin olduğu ve orada da sulama amaçlı bir gölün bulunduğu İliç maden havzasında, mesela Devlet Su İşleri böyle bir havza korumayla ilgili hiçbir olumsuz karar belirtmemiş ÇED'de. Yine, MTA burası aktif bir fay zonu üzerinde olmasına rağmen ÇED'de olumsuz herhangi bir karar vermemiş. Yani bizde açıkçası şu kuşkuyu yaratıyor: Az önce değerli vekilim de ifade etti, işte, 500'e yakın ÇED raporundan sadece 1 tanesi reddedilmiş. O zaman niye bu kazalar oluyor bu madenlerde; bir yani sadece iş güvenliği olarak bakmamak gerekiyor. Yani, burada yer altı suyuna bir alyans kadar altını çıkarabilmek için 10 milyon ton cevheri öğütüyorsunuz -cevher demeyim, cevher yanlış olur belki- o alandaki malzemeyi öğütüyorsunuz siyanür veya sülfürik asitle liçliyorsunuz ve bundan işte bir alyans kadar altını çıkarıyorsunuz. Bu kadar yoğun kimyasalın kullanıldığı bir ortamda, yer altı suyunun kirlenmemesi, yağmur sularıyla bunların derelere karışmaması, göle karışmaması olası değil. Bu nedenle, ben ironik olarak sordum, hiç o kuyularda olumsuz çıkan sonuç var mı diye. Bu bir. Bir de bu ÇED'lere ne kadar güveneceğiz? Yani bana göre, şu anda ülkede ekosistemi tahrip eden bir vahşi madencilik yapılıyor ve alabildiğine ÇED veriliyor ülkede. Bu vatandaşta olumsuz bir şey yaratıyor yani sadece İliç olarak bakmamalıyız. Bugün yirmi iki yıl içerisinde daha önce hiç izin verilmeyen yani siyanürlü altın işletmesine izin verilmeyen ortamda alabildiğine şu anda altın madenciliğine izin veriliyor ve nedense ÇED'le ilgili hiç olumsuz bir şey yok bu altın madenciliğinde. Bunlara ne kadar güveneceğiz? Siz de havza bakımından bu kontrollerin... Bize DSİ şunu söyledi yanıt olarak: "Buralar havza olarak ilan edilmemiş." İlan edilmesine gerek var mı Hocam? Yani bir drenaj ağı var ve besleyen aşağıda göl var, aşağıda Sabırlı Deresi'nin beslediği göl var ve onun altında hem sulamayı sağlayan hem yer altı suyunu besleyen hem sulamayı da yüzeysel sulamayla sağlayan ve Fırat Nehri'ne bağlanan bir büyük havzadan bahsediyoruz. Dolayısıyla ÇED'lerin bu konudaki güvenilirliği konusunda kuşkumuz var açıkçası.

Teşekkür ediyorum.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Şöyle söyleyebilirim: Ben ÇED raporuna buraya gelmeden önce şöyle bir baktım. Muhtemelen o göl, baraj daha doğrusu, sulama barajı işletme başladıktan sonra hayata geçirilmiş ve göllerin, özellikle içme suyu barajlarının koruma alanı ilan edilmesi gerekiyor. Orası bir sulama olduğu için DSİ genellikle yapmıyor onu, koruma alanlarını ama orada şu istenilebilir.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Biliyorsunuz, orada tarımsal ilaçlama yapılamaz, balıkçılık yapılamaz, belli bir havza koruma şeyleri vardır, yönetmelikte öyledir yani.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Orada tabii, büyük bir malzeme şimdi Sabırlı Deresi'ne kaydı, aktı. Dolayısıyla -tabii yapılıyor mu bilmiyorum- orada mesela belki baraja yakın olan birkaç yere sondaj kuyuları açıp yer altı suyunu izlemesi gerekir, kirlilik alttan gidiyor mu veya gitmiyor mu diye. Ona ben hızlıca bakılması gerektiğini düşünüyorum Vekilim şu anda.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Sonrası için yani kazadan sonra...

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Tabii, şu anda, kaydıktan sonra da takip edilmesi gerekiyor.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Ama daimî yapılması lazım aslında yani sürekli olması lazım o tetkiklerin. Kazadan sonra değil de başından itibaren yapılması gereken bir şey.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Yani şimdi, orası tabii, biraz sıkıntılı bir yer, hem topoğrafik olarak yüksek hem de altta nehre yakın bir yer. Tabii ki bu riskler olur. Dolayısıyla bunlara çok sıkı önlemler alınması gerekir yani mesele bu olmaması gerekirdi çünkü bir su havzası orası. Fırat Nehri'ne akabilir de yani.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Sabırlı orayı besliyor zaten, Fırat'ı besliyor.

PROF. DR. CELALETTİN ŞİMŞEK - Akabilirdi ve daha ciddi problem olabilirdi.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Evet.

OTURUM BAŞKANI YÜKSEL COŞKUNYÜREK - Teşekkür ederiz.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - ÇED'le ilgili...

PROF. DR. GÖRKEM AKINCI - ÇED'le ilgili olarak önerilerimizi ben biraz önce söyledim aslında Sayın Vekilim. Yani belki hızlı bir şekilde de sunmak isteriz onları yazılı olarak.

MÜZEYYEN ŞEVKİN (Adana) - Tamam, çok memnun oluruz.