ABDURRAHMAN BAŞKAN (Antalya) - Sayın Hocam, çok teşekkür ediyoruz.

Aslında bu anlatımlarımız bize şunu gösteriyor: Yani mimari tasarım yani bina tasarımı ile liç tasarımı arasında da pek bir fark yok. Yani dere yatağına bina yaparsanız ya da yeteri kadar temel yapmazsanız bina yıkılır; sonuçta liç de geometrik yapılan bir alan. Sunumlarınızda çok önemli bir şey söylediniz; daha ilk toplantımızda bu benim de önerimdi. Jeoradar bilgisi kasım ayından itibaren yüksekliği, hareketliliği bildiriyor ve bu aralıkta devam ediyor, ocakta devam ediyor, şubat ayında da ivmelenmesi çok yükselerek devam ediyor. Hani şu 1800'den sonra insan nüfusunun artışı gibi birden son iki yüzyılda nasıl dünya nüfusu artıyorsa jeoradar bilgisinin de aynen öyle arttığını görüyoruz.

Şimdi, bizim önerimiz şuydu: Tüm madenler jeoradarla izlenerek bir rasathane mantığıyla bir merkezde toplansın. Bu jeoradar bilgilerini büyük ihtimalle izlemediler, bakmadılar, bakmadıkları için de bu geldi. Yani bu madendeki birinin inisiyatifine bırakılamaz. O yüzden de biz diyoruz ki bu tüm madenlerde... Hani bazen derler ya "Şerden hayır doğar." diye, bu, bir şer, evet, kabul ediyoruz, inşallah bundan sonra madenlerde de bu tür şeyler olmaz. Bu jeoradar bilgilerinin toplandığı bir rasathaneyle ilgili biz Meclis olarak bir hazırlık yapalım. Yani bir kurumda bu izlenirse en azından bir sorumlusu çıkar. Şimdi "O bende değil..." İşte, biraz önce bakanlar, Rıdvan kardeşim söyledi; o bakanlık "Benim sorumluluğum değil." öbürü "Benim değil." öbürü "Benim değil." demelerinin de önüne... Bunun da bir yasal altyapısının... Biz Meclisiz, zaten bunun için varız, kanun yapmak için varız; bunun altyapısını oluşturalım ve bu jeoradar bilgileri bizim için elimizdeki en önemli enstrüman. Yani bu aynı zamanda hem meydandakini, alandakini veriyor hem de aslında yer altı faaliyetlerinin, depremlerin de bir nevi şeyini de alabiliyorsunuz buradan da bir kısım olarak.

Bence bu özellikle verdiğiniz... Hani dediniz ya "Lazım olduğunda ancak bir olay olduğunda, yenildiğinde biz aranıyoruz." Deprem uzmanları gibi, bir deprem olduğunda televizyona çağırıldığı gibi... Haklısınız, biz bu önlemleri önceden almazsak bu tür olaylarla maalesef karşılaşacağız. Biz de bir Komisyon olarak gelecek nesiller için bir şey yapmış olalım. Yani bu maden kazalarının önlenmesi adına sizin de önerileriniz varsa yasal dayanağını biz oluşturalım; biz de bu konuda destek olalım.

Çok teşekkür ediyorum.

PROF. DR. CANDAN GÖKÇEOĞLU - Sayın Vekilim, çok teşekkür ediyorum, duygularıma tercüman oldunuz.

Benzer şeyi zaten ben de ısrarla söylüyorum yani ikinci bir göz, bağımsız bir göz, uzak bir göz... Çünkü bakın, madencilik zor iştir yani madenlerde çalışan arkadaşlarımızın gerek mühendis gerek işçi gerek formen, ne bileyim, işte çavuş statüsünde çalışan arkadaşlarımızın... Hiç girdiniz mi bilmiyorum yer altı galerilerine. Yeri geliyor, 1 kilometre yerin altına giriyorsunuz, 1 kilometre; tepenizde 1 kilometre kaya var, onun altına giriyorsunuz yani ve bunu her gün yapıyorsunuz; dolayısıyla dağ başında çalışıyorsunuz ve o insanlarda hangi işi yaparsa yapsın, birkaç şey gelişiyor. Birincisi, meslek körlüğü gelişiyor yani aynı şeyi yapa yapa artık görmemeye başlıyor. İkincisi, bazen böyle ufak tefek riskli işler yapıyor, bir şey olmuyor; biraz daha riskli yapıyor, bir şey olmuyor çünkü o bir güvenlik katsayısı var ya, onu zorluyor, zorluyor ve bir gün de küt diye oluyor. Allah korusun, olunca da işte başımıza bunlar geliyor. Dolayısıyla bunların ikinci bir göz veya üçüncü bir göz -adını ne koyarsanız koyun- tarafından uzaktan takip edilmesi, efendim, "riskli" dediğimiz ya da "yüksek tehlikeli" dediğimiz yerlerin altı ayda bir veya üç ayda bir gözle muayene edilmesi gerek. Çünkü bir baraj yıkılmadan önce, bir liç yığını göçmeden önce, bir yer altı işletmesi göçmeden önce mutlaka size birtakım sinyaller verir. Sinyal vermeden, hiçbir şey yoktu, bir anda göçtü; mümkün değil. Ancak her gün o sahada çalışan kişi bunu göremeyebilir. Yani, şöyle düşünün -ne olur şey yapmayın- her gün birlikte yaşadığınız kişi 3 gram, 5 gram kilo alırsa bunu fark edemezsiniz ancak o kişiyi üç yıl sonra gören biri 15 kilo aldığını fark eder "Ya, sen niye bu kadar kilo aldın?" der ama yanındaki kişi onu göremez çünkü her gün onu görüyordur zaten. O yüzden de dediğim gibi, oradaki arkadaşlarımıza da haksızlık etmeyelim; çok zor şartlarda çalışıyorlar, gerçekten cansiparane çalışıyorlar ve hayatını kaybeden çok sayıda mühendis arkadaşımız, işçi arkadaşımız oldu, benim öğrencilerim buralarda hayatını kaybetti. Onun için mutlaka ve mutlaka bunun farklı bir göz tarafından kontrol edilmesinde fayda var. O yüzden merkezî bir denetleme de çok faydalı olacaktır. Yani çağımızda artık verilerin merkeze gelmesi mümkündür, kolaylıkla gelir ve kolaylıkla da bunlar değerlendirilip ilgili kişilere hızlıca bilgi verilebilir. Onun için bu görüşünüzü şiddetle destekliyorum.

Teşekkür ediyorum.