BURAK DALGIN (Balıkesir) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkan.

Sayın Bakan, değerli milletvekilleri, kıymetli bürokratlar; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Şimdi, tabii, bu bilgi çağını yakalamak için de dünyayla rekabet etmek için de internet altyapısı çok önemli. Burada bizim 5 tane iç içe geçen problemimiz var, hepsini de aynı anda çözmek zorundayız. Bir tanesi, internetimiz yavaş; ikincisi, erişilemez; üçüncüsü, pahalı; dördüncüsü, hizmet kalitesi çok düşük ve beşincisi, yasaklarla dolu.

Yavaşlıkla başlayalım, diğer arkadaşlarımız da değindiler. Nisan ayı verilerine göre mobil internet hızında 144 ülke arasında Fas'ın gerisindeyiz, Gürcistan'ın gerisindeyiz, Kosova'nın gerisindeyiz; 71'inci sıradayız. Sabit internette 181 ülke arasında Burkina Faso'nun gerisindeyiz, Seyşeller'in gerisindeyiz.

BAŞKAN HÜSEYİN YAYMAN - Sayın Vekilim, kaynak nedir, hangi veriye dayanarak?

BURAK DALGIN (Balıkesir) - Bu Speedtest -sayın vekilimizin de kaynakladığı- geleneksel olarak kullanılan kaynak.

Burkina Faso'nun gerisindeyiz, Seyşeller'in gerisindeyiz, Kongo'nun gerisindeyiz; 113'üncü sıradayız. Zaten bunlar aydan aya çok kısmen değişir ama kabaca, biz mobil internette 65-70 civarında oynarız, sabit hızlı internette de 100 küsurlarda oynarız; bu pek değişen bir şey değil ama daha önemlisi, her iki kriterde de dünya ortalamasının gerisinde bulunuyoruz. Şimdi, yapay zekâ diyoruz, bilgi çağı diyoruz, "Millî Teknoloji Hamlesi" diyoruz; dünyada ilk 100'e giremeyen bir internet hızıyla bunları konuşamayız. Nesnelerin interneti diyoruz, 5G diyoruz; bunları kaldıracak altyapımız yoksa bunlara da varamayız. Sayın Bakanımız "Vatandaş talep etmiyor." diyor, kusura bakmasın, böyle bir bahane olamaz; bu altyapıyı düzeltmemiz şart. Altyapı demişken de Çinli Huawei'nin ülkemizin altyapısındaki payı 3'te 2'yi geçti, muhtemelen 4'te 3 mertebelerinde; bu konuyla ilgili de Sayın Bakandan bir değerlendirme almayı ben çok isterim yani birinci büyük maddemiz bu hız.

İkincisi, erişilebilirlik. Depremden iki gün sonra ben Hatay'daydım, Antakya'daydım; sizin de memleketiniz Sayın Başkanım. Oradaki faciayı hep beraber yaşadık, bant daraltmanın etkisini depremzedelerle beraber yaşadık; bu kararınızı orada da kınadım, burada da kınıyorum, böyle bir karar asla kabul edilemez. Onun ötesinde konu sadece bant daraltma değildi, cep telefonu şebekesi de doğru düzgün bir şekilde çalışmıyordu, enkaz başında bekleyen arkadaşlarımızla haberleşemedik; insanlar dağlara, tepelere çıktılar telefonda konuşabilmek için. Biz bir deprem ülkesiyiz, Allah korusun, yeni bir facia yaşadığımızda bizim TELEKOM altyapımız bunu kaldıracak durumda mı değil mi, bunu bilmek hepimizin hakkı. Zira, bugün herhangi bir büyükçe şehrimizin merkezine gidin, orada fiber altyapı doğru düzgün bir şekilde çalışmıyor, her vize döneminde KYK yurtlarından şikâyetler yağıyor, eminim, diğer vekillerimize de geliyordur arkadaşlarımızın doğru düzgün internetleri çalışmadığı için.

Otoyollar da Sayın Bakanımıza bağlı, şöyle bir İstanbul'dan Ankara'ya ya da İstanbul'dan İzmir'e gidin, bilhassa yeni yapılan yerlere bakın, oralarda da internetin çekmediğini, WhatsApp konuşmalarınızın kesildiğini, bağlandığınız Zoom'ların kesildiğini göreceksiniz. Bunu çözmek için 560 bin kilometre olduğu söylenen altyapımızın acilen 1 milyon kilometreye çıkması lazım. Bu konuda da bilhassa şehir merkezlerinde yerel yönetimlerle, büyükşehir belediyeleriyle beraber çalışmak şart. Merkezî yönetimin böyle bir planı var mı? İkinci büyük sorum bu.

Üçüncü sorumuz: Fiyatlar... Şimdi, tabii, Türkiye'de her şey pahalı, internet mi söylüyorsun diyebilirsiniz yani çünkü o kadar her şey pahalı ki internet fiyatları belki sürpriz de gelmiyor ama artık mobil internet faturaları 250-300 liralara, fiber internet faturaları 500 liralara geldi. Bu konularda maliyetleri indirmek lazım çünkü biliyorsunuz ki talimatla fiyat düşmez, maliyetleri indirerek fiyat düşer. Kamunun burada aldığı harçları, vergileri indirmek bir yöntem olabilir diye düşünüyorum.

Dördüncüsü, bu hizmet meselesi... Vatandaşların operatörlerden ciddi şikâyetleri var; faturalardaki şişme, kotalardaki hızlı bitme konuları ciddi şekilde, yaygın şekilde dile getiriliyor fakat burada esas mesele rekabet. 3 tane büyük operatörden 2 tanesi kamunun doğrudan ya da dolaylı etkisi ya da kontrolü altında, Sayın Bakan Yardımcıları da bu şirketlerin yönetim kurullarında oturuyorlar. Sorum şu: Şirket yönetim kurullarında oturan Bakan Yardımcılarının önceliği nedir? Kamu görevleri mi yoksa şirketlere karşı olan sorumlulukları mı? Çünkü bir yönetim kurulu üyesinin Türk Ticaret Kanunu'na göre o şirkete bir sorumluluğu var, şirketin refahını düşünmek zorunda. Bir Bakan Yardımcısının da doğal olarak kamuya sorumluluğu var, kamuyu öncelemek zorunda; burada bir çıkar çatışması olduğu aşikâr.

Beşincisi de hürriyetler... İnternet hürriyetlerine baktığımızda Freedom House Raporu'na göre Türkiye de internet özgür değil ülkeler arasında; Zimbabve'yle, Sudan'la, Bangladeş'le aynı seviyede. Tabii, ben bunu asla kabul etmiyorum, hiçbirimiz için de kabul edilebilir bulmuyorum; Türkiye'nin meselesi hürriyetleri, özgürlükleri genişletmektir. Bütün bu meseleyi entegre bir şekilde çözmemiz lazım, bu konuyla ilgili benim önerim de 5H. 5H nedir? Hızlı, her yerde, hesaplı, hizmet odaklı ve hür internet. Tabii, bunun için en önemli şey bir öncelik meselesi, bu önceliğin Hükûmetiniz tarafından da benimseneceğini ümit ediyorum.

Saygılar sunuyorum.