MUSTAFA ERDEM (Antalya) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, Sayın Bakanım, Bakan Yardımcılarım, kıymetli bürokratlar, basınımızın değerli temsilcileri; ben de hepinizi saygıyla selamlıyorum. Görüşmekte olduğumuz bütçenin ülkemize hayırlı olmasını diliyorum.

Değerli milletvekilleri, tüm dünya enerjiyi kamusal bir hak olarak görmektedir. Tüm yurttaşlarımızın bu haktan eşit biçimde yararlanabilmesi için enerjinin erişilebilir ve nitelikli bir kamusal hizmet olarak sunulması gerekmekte. Bildiğiniz gibi, enerji sektöründe üretim, iletim, dağıtım ve tüketim faaliyetleri birbiriyle organik olarak bağlıdır. Dolayısıyla, üretimden tüketime kadar her aşaması bütüncül olarak kamusal planlamayla yönetilmelidir. Bu enerji piyasasının politikasının temelinde ise rant değil, kamusal fayda olmalıdır.

Peki, bizde böyle mi? Tabii ki değil. Enerji alanında yapılması gerekenler ile hâlihazırda yapılanlar arasında derin bir uçurum bulunuyor. AKP iktidara geldikten sonra 2004'te başlayan özelleştirme furyası sonrası bugün elektrik dağıtım sektöründe özel sektör payı maalesef yüzde 100'e ulaşmıştır. Sayın Bakanım, bu süreç böyle giderse, inanın, Bakanlığınızın içi maalesef boşalacak; tanıştığım çok değerli Bakan Yardımcılarımız var, onların yerine koltuklara korkarım Cengizin, Limakın, Kolinin patronları oturacak.

Neden diyorum? Bakın, arkadaşlar, geçenlerde buraya Maliye Bakanımız geldi, yurt dışında kaynak bulmaya gitti; sanırım, kaynak bulamayınca pazar bulmuş ki döner dönmez kamu mallarını satışa çıkardı. Bakanımız Türkiye Elektrik İletim AŞ dâhil olmak üzere Elektrik Üretim AŞ'ye ait bazı hidroelektrik santrallerinin özelleştirileceğini açıkladı. Özelleştirme kapsamında olan ve ihale hazırlık çalışmaları devam eden diğer varlıklar: Bazı periyodik muayene hizmetleri, Türkiye Elektrik İletim AŞ, Çayırhan Termik Santrali ve maden sahası, Esenyurt Doğalgaz Kombine Çevrim Santrali, Aliağa Kombine Çevrim ve Gaz Türbinleri Santrali, Aliağa Sosyal Tesisleri. Hatırlarsınız, kamunun elinde kalan son tekellerden biri olan TEİAŞ 2021 yılında özelleştirme kapsamına alınmıştı. TEİAŞ ülkedeki yüksek gerilim seviyesindeki iletim sistemi işletmeciliğini yapan ve tekel konumundaki kamu iktisadi teşekkülü. Üretim, iletim, dağıtım halkasının kilit noktası olan TEİAŞ'ın özelleştirilmesiyle kamu, özel sektörden tamamen çekilmiş olacak. AKP dönenimde maalesef, 8 termik santral, 9 hidroelektrik santrali satıldı.

Sayın Bakanım, yaptığınız özelleştirmeler sonrası yaratılan tahribatın bedelini hatırlatmak isterim ki maalesef halk ödüyor. Şirketlere her türlü kolaylığı sağlıyorsunuz. Şirketler kamuya hizmet mantığıyla değil "En yüksek kârı nasıl elde ederim?" diye çalışıyor. Bunun da yükünü maalesef yine vatandaş çekiyor. 1 Ocak 2019 ila 1 Nisan 2023 tarihleri arasında TÜİK'in açıkladığı fiyat artış oranı yüzde 224 iken değişik abone grupları için elektrik fiyatlarının yüzde 516'lara varan oranda arttığını görüyoruz. Allah'tan bu yıl seçim yılı oldu da vatandaş biraz nefes aldı, fazla zam yapamadınız.

2016 yılından beri faturalar bile şeffaf değil Değerli Bakanım. Dağıtım bileşeninin içerisinde dağıtım sistemi kullanım bedeli, iletim sistemi kullanım bedeli, kayıp-kaçak bedeli ve sayaç okuma bedeli var ancak faturada bunları hiç göremiyoruz. Neye para ödüyor vatandaş, inanın bilmiyor. Milletten çatır çatır para alan bu şirketler bakıma ve altyapıya, yatırıma neredeyse para harcamıyor; yıllardır alınmayan önlemlerden dolayı her şehirde uzun süreli kesintiler yaşıyoruz. Örneğin, hatırlayın, Isparta'da geçtiğimiz kış mevsiminde üç gün boyunca elektrik kesilmiş, Bakanlık ve yetkili şirket kar yağışını bahane etmişti; ne yazık ki bu yıl da yaz aylarında memleketim olan Antalya'da da aynı sıkıntı yaşandı, neredeyse bütün ilçelerimizde yaz boyunca plansız elektrik kesintileri uygulandı. Antalya'nın yazın hava sıcaklığının 40 dereceye kadar çıktığı bir şehir olduğunu unutmayalım. Yaz aylarında artan sıcaklıklara bağlı olarak elektrik tüketimi artış gösteriyor. Kesinti ve arızalar, sıcak havalarda soğutma sistemlerinin çalışmasının durmasını etkilediği gibi evlerde birçok elektronik cihazın bozulmasına da sebep oluyor. Elektrik kesintileri, esnafın elindeki gıda ürünlerinin bozulmasına, tatilcilerin tatillerini yarıda kesmelerine bile neden oluyor. 15 milyona yakın turist ağırlayan şehrimizde bunun önceden önleminin alınması gerekiyor. Alınıyor mu? Alınmıyor. Çünkü enerjiyi özelleştirirseniz şirket, kârına bakıyor, maalesef yatırım yapmıyor ama vatandaş iki gün elektrik faturasını geciktirse elektriği hemen kesiliyor. Peki, arkadaşlar, vatandaş faturasını ödeyemeyince elektriğini kesen şirketler ne yapıyor? Sayıştay raporunda var, gerçi Bakanımız konuşmasında bunu açıkladı ama Elektrik İletim AŞ'ye olan borçlarını zamanında ödememişler. Sayıştay raporunda yazıyor: "Elektrik dağıtım şirketlerinin sistem kullanım anlaşmaları kapsamındaki iletim bedeli ödeme yükümlülüklerini zamanında yerine getirmemeleri, TEİAŞ'ın ticari borçlanma yoluyla finansman sağlamasına, dolayısıyla elektrik iletim hizmet maliyetinin artmasına yol açmaktadır." Peki, bu maliyeti kim ödüyor? Yine, tabii ki vatandaş Sayın Bakanım.

Seçimden önce, yandaş basın hep bir ağızdan "Gabar'da petrol fışkırıyor! Artezyen kuyusundan bile petrol çıktı! Artık terör değil enerji yuvası." şeklinde haber servis ediyordu hatırlarsanız. Yandaş basının yanı sıra, AKP'nin sosyal medya trolleri de Venezuela'da çekildiği ortaya çıkan bir video paylaşmıştı; sözde hemen alıp arabanın deposuna koyuyorduk, öyle de kaliteliydi. Seçim bitti, akaryakıta seçimden sonra kaç kez zam geldi; bakınız, sandığa gittiğimiz mayıs ayında motorin 19,40 liraydı, bugün 38,14 lira. Peki, o tarihte emeklinin maaşı ne? 7.500 lira. Bugün ne? Bugün yine 7.500 lira. E, ne oldu bu bizim Gabar'daki petrol, hani hemen depoya koyacaktık?

Yine, Sayın Bakanım, her bakanlığımız kıyaslama tarihini 2002'den başlayarak güzel şeyler anlatmaya devam ediyor. Bakın, bir de biz kıyaslama... Benzinde 2002 yılı süper benzin 1,64 liraymış, bugün 35,22 lira; 21,5 kat artış var değerli arkadaşlar. Hep kıyaslıyoruz ya 2002 ile bu dönemi...

CEVDET AKAY (Karabük) - Motorin 38 oldu.

MUSTAFA ERDEM (Antalya) - Dünkü aldığım fiyatla 35,22 lira. 21,5 kat artmış değerli arkadaşlar.

Sayın Bakanım, buradan bir soru sormak istiyorum gerçekten. Rusya'nın Ural petrolünün fiyatı Brent petrolün yarısının da altını gördü. Türkiye'nin Rusya'dan petrol ithalatı, indirimli fiyatın etkisiyle 2022'de ikiye katlandı. EPDK'nin son raporuna göre, Ekim 2021'de 1,1 milyon ton olan Türkiye'nin Rusya'dan petrol ithalatı, Ekim 2022'de 2,2 milyon tona yükselmiş; Ekim 2021'de yüzde 26,6 olan Türkiye ithalatında Rus petrolünün payı, 2022'de yüzde 51,7'ye yükselmiş; yine, 2022 yılında Türkiye'nin toplam enerji ithalatı, 2021 yılına göre yüzde 91,6 artışla 97,1 milyar dolara yükselmiş; 2022'de Türkiye'nin Rusya'dan ithalatı da yıllık yüzde 105,8 artışla 59,6 milyar dolara yükselmiş ve Türkiye'nin en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında Rusya 1'inci sırayı almış.

Sayın Bakanım, biz bu petrolü yaklaşık iki yıldan beri yarı fiyatının altında alıyoruz da vatandaşa neden bunu yansıtmıyorsunuz? Neden vatandaşa ha bire zam yüklüyorsunuz? Bu aradaki farktan ortaya çıkan kazanç kimin cebine gidiyor?

Seçim öncesinde, Cumhurbaşkanımız yine çeşitli müjdeler verdi hatırlarsınız; petrol yetmemişti, Karadeniz'de doğal gaz bulunmuştu. Artık, enerjide dışa bağımlı olmayacaktık, doğal gaz sorun olmaktan çıkacaktı, kendi kendimize yetiyorduk, say say bitmez. Tabii, bu, bu ülke için hepimizin dileği değerli arkadaşlar ama nedense bu doğal gaz, petrol hep seçim zamanları ortaya çıkıyor, sonra, sonra malumunuz. Cumhurbaşkanımız bedava doğal gaz sözü verdi bir aylık, yetmedi, bir yıl boyunca 25 metreküp altı faturalandırılmayacaktı.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Erdem, buyurun lütfen.

MUSTAFA ERDEM (Antalya) - Doğal gazı dağıtan özel şirketler hemen yurttaşlara mesaj gönderdi: "Cumhurbaşkanımızın müjdesini verdiği Karadeniz gazının devreye alınmasından dolayı 31 Mayıs 2023 tarihine kadar oluşturulacak ilk faturanız devletimiz tarafından ödenecektir." Evet, bir ay bedava verildi, şimdi "Gaz ucuz kalıyor." diyorsunuz. Sayın Bakanım, bu bir gaz müjdesi midir; gaza, doğal gaza, zam müjdesi midir, onu da merak ediyoruz.

Değerli arkadaşlar, madencilik bir facia. Çok kısa geçeceğim. 20 Şubat 2010'da Balıkesir'de, 17 Mayıs 2010'da Zonguldak'ta, 10 Şubat 2011'de Elbistan'da, 13 Mayıs 2014'te Soma'da, 28 Ekim 2014'te Ermenek'te, 17 Kasım 2016'da Siirt Şirvan'da, 14 Ekim 2022'de Amasra'da, say say bitmiyor. Bu insanlar, emeklerini karanlık dipsiz kuyularda...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)