Komisyon Adı | : | PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU |
Konu | : | 2024 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi (1/276) ve 2022 Yılı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanunu Teklifi (1/274) ile Sayıştay tezkereleri a)Kültür ve Turizm Bakanlığı b)Radyo ve Televizyon Üst Kurulu c)Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü ç)Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü d)Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı e)Vakıflar Genel Müdürlüğü f)Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı g)Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ğ)Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu h)Atatürk Araştırma Merkezi ı)Atatürk Kültür Merkezi i)Türk Dil Kurumu j)Türk Tarih Kurumu k)Kapadokya Alan Başkanlığı l)Uludağ Alan Başkanlığı m)Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı |
Dönemi | : | 28 |
Yasama Yılı | : | 2 |
Tarih | : | 15 .11.2023 |
CEVDET AKAY (Karabük) - Teşekkür ederim Başkanım.
Sayın Başkanım, değerli Komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, çok kıymetli bürokratlar, değerli basın mensupları; ben de hepinizi sevgi ve saygıyla selamlıyorum. Bakanlık bütçemizin hayırlı olmasını diliyorum.
Gerçekten çok önemli bakanlıklarda baktığımız zaman -ben girişime genelde bütçedeki büyüklük açısından başlıyorum- Kültür ve Turizm Bakanlığının genel bütçe içerisinde düşük bir pay aldığı muhakkak. Genel olarak baktığımız zaman 11 trilyon 90 milyarlık bir bütçenin binde 3,5 civarında bir rakamı. Tabii ki, bizim bütçemizin en önemli sorunlarından biri zaten faiz giderleri; 1 trilyon 254 milyarlık bir faiz giderinin bulunduğu ortamda ilgili bakanlıklara da yeterli bütçe ayrılması çok zor. Bu faiz giderleri bütçenin yüzde 10'una, vergi gelirlerinin yüzde 14-15'ine tekabül ediyor. Maalesef, faiz giderlerinin yüzde 3,10'u Kültür ve Turizm Bakanlığının bütçesi; bu çok düşük bir bütçe, bunu artırmamız gerekiyor. 13 milyar 505 milyonu cari transferlere, 9 milyar 990 milyonu sermaye giderlerine ayrılmış; sırasıyla oranları da yüzde 34 ve yüzde 25, Bakanlık bütçesi içerisindeki payı.
Burada sıkıntı şu: Tabii ki, bütçe içindeki kaynakların etkin dağılımı çok çok önemli, diğer bakanlıklarda da sık sık rastladığımız program dışı giderler... Yani eskiden sık sık bir uygulama vardı; bütçe içi fonlar, bütçe dışı fonlar. Şimdi, kendi bütçemiz içerisinde de program içi ve program dışı gibi, gider kalemlerinin ayrımı söz konusu olmuş. Program dışı giderler, sizin bütçenizin yüzde 28'ine tekabül ediyor yani 10 milyar 900 milyonluk bir rakam aşağı yukarı. Biz bunların nerelere, nasıl kullanıldığını çok sağlıklı bir şekilde izleyemiyoruz, takip edemiyoruz. Genelde alt detaylara baktığımızda da hazine yardımı olarak geçmiş kabaca. Bu hazine yardımlarının ilgili ve önemli yerlere aktarımı söz konusudur umarım, bunu da takip etmek önemli. Cari transferler içerisinde de işte hazine yardımlarının kaleminin yüzde 85 oranında olduğu belli. Yine, burada da kâr amacı gütmeyen kurumlara 1 milyar 585 milyonluk bir rakam ayrılmış, bu da yüzde 11'ine tekabül ediyor. Bu kâr amacı gütmeyen kuruluşlar -biz tüm bakanlıklara sorduk- hangi kuruluşlar? Bunların bizlerle paylaşılması iyi olacak. Bunu da buradan özellikle ifade etmiş olalım.
Tabii ki, bütçeyle ilgili, turizmle ilgili, kültürle ilgili konuşacak çok konu var; vekillerimizin bir kısmı konuştu. En son çıkan bir kanun var, biliyorsunuz 7464 sayılı Konutların Turizm Amaçlı Kiralanmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, buradaki bu kanun neticesinde kısa süreli kiralamalarla ilgili izin belgesi alınırken ihtiyari davranışlar var. Bu levhalar konutlara asılacak biliyorsunuz. Bunların nasıl asılacağı, kimlere verileceği somut bir şekilde aşamalı belirtilmemiş, inisiyatif idareye bırakılmış, suistimallere açık bir ortam, bunun daha somut hâle getirilmesi gerekirdi. Bu bizim için kronik bir problem, bu problemin ortadan kalkması gerekir. Yine kat malikleriyle ilgili, ittifakla alakalı kararla ilgili alınacak şeyler, lüks konut ve rezidans konutlarından bahsediyorum, normal konutlar arasında farklılıklar var. Yine, Kapadokya Alan Kanunu'yla ilgili peribacalarıyla alakalı bazı tahribatlarda ve kaya oluşumlarıyla ilgili durumlarda para cezaları çok düşük; 608 bin lira. Bunlar caydırıcı olmuyor Sayın Bakanım. Yani bu doğal güzelliklerimizi koruma açısından bunlar çok önemli, büyük sıkıntılar. Bu konuların ortadan kaldırılması gerekir. Yine, turizm tanıtımı ve geliştirilmesiyle ilgili ajansın kurulması, Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansından bahsediyorum; güzel, olumlu bir karar. Az önce vekilim belirtti, gerçekten denetime tabi olması önemliydi. Burada da baktığımız zaman işe alımlarla ilgili genel müdür ve genel müdür yardımcısı dışında 200'e yakın alımdan bahsediliyor, Cumhurbaşkanımıza da 3 kata kadar arttırma yetkisi verilmiş fakat mülakat olayı var yine burada, hani mülakatın kaldırılmasıyla ilgili sözümüz vardı, buradaki mülakat olayının kaldırılması lazım.
Buradaki bir önemli konu da yine yıllara sâri inşaat ve onarım işi programıyla ilgili olarak teminat mektupları alınması inisiyatifi gene ajansın takdirine bırakılmış, yetkililerin takdirinde bırakılmış; almayabilir de alabilir de hatta yüzde 50'ye kadar avans verme yetkiniz var fakat avans, teminat mektubu da isterseniz almayabilirsiniz. Zaten Sayıştay denetiminde Bakanlığınızın teminat mektuplarının kayda alınmadığı da ayrıca tespit edilmiş.
Bu tip sorunları sayabiliriz ama ben şimdi siyasi kimliğimi de bir tarafa bırakarak -Görsel Sanatlar Vakfı (GÖRSAV) Başkanıyım ben aynı zamanda- buradaki, kültür ve sanat camiasındaki arkadaşlarımızın önerilerini, iç bünyeden gelen önerileri sizinle paylaşacağım Sayın Bakanım. Cam Müzesi'yle ilgili; bizde 19'uncu yüzyıl sonuna kadar süreci anlatan müzeyi Kültür Bakanlığı Beykoz'da yaptı ama 20'nci yüzyıl ve sonrasına ait Çağdaş Cam Sanatları Müzemiz yok. Kendini kanıtlamış başarılı genç ressam ve heykeltıraşlara atölye desteği sunulmalı. Kiraların yüksekliğinden genç sanatçılar atölyelerini terk etmek zorunda kalıyorlar. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde oto sanayi sitesi gibi yerler yapıp sunarak genç sanatçıları üretmeye teşvik etmek gerekmektedir. Bu sürede hiç kira ödemeden yani belirli bir süre hiç kira ödemeden, bir süre sonra da ödeyebilecekleri cüzi miktarlarla buraları teşvik edip desteklememiz lazım. Ülkemizde plastik sanatların gelişmesine büyük katkı sağlayacağını ifade ediyorlar.
Bu yıl yapılan Kültür Yolu etkinlikleri çok olumlu olmuştur, teşekkür ediyoruz bu konuyla alakalı olarak. Yine bazı öneriler: Sanatı Anadolu'ya taşıyacak kent bienalleri teşvik edilmeli. Her ilimizin kültür ve sanatla buluşması organize edilmeli. Gezici sergiler için sanat tırları oluşturulmalı. Kıymetli sanatçılar ile halk buluşmalarını sağlayacaktır bu tip etkinlikler. Anadolu'da önemli noktalarda, açık alan, kale, amfiteatr gibi noktalarda klasik konserler verilebilir, ülkenin kıymetli sanatçıları halkımızla buluşturulabilir. Yine İstanbul'da bir ayakkabı müzesi kurulabilir. Ayakkabı, toplumun ayak izlerinin sosyal ve kültürel gelişimini en iyi anlatan zanaat ögesidir.
Bu arada tabii ki bölgemle de bağdaştırarak -Karabük seçim bölgem benim- burada Safranbolu'da kâğıt üstünde kurulmuş bir müze var fakat bu müzenin teşhir tanzim ihalesi yapılmadığı için müze faaliyete geçirilemiyor. Buraya, bu ihaleye gerekli ödenek ayrılmasını, programa dâhil edilmesini de buradan ifade edelim.
Yine özel tiyatroların güçlenmesi ve daha fazla ulaşılabilir olması için bütçe ayrılmalı. Her şehirde insanla buluşması kültürel bütünleşmeye değer katacaktır. Sunumunuzda ifade ettiniz Sayın Bakanım, 476 adet özel tiyatroya 55 milyon bir ödenekten bahsettiniz. Bu ödenek gerçekten yetersiz, bu ödeneğin aktarılması gerekiyor. Hazine yardımlarının bir kısmını da buraya aktaralım, tiyatromuzu destekleyelim.
Millî Eğitim Bakanlığıyla bütçe oluşturulup Türkiye'nin her bölgesinde ilköğretim öğrencilerine müze gezileri ve tarihçeleriyle kültür haftası oluşturulmalı. Bu söylediklerimizin bir kısmı zaten Bakanlıkta yapılıyor Sayın Bakanım, yapılmayanlar var, geliştirilmesi gerekenler var. Bu saydıklarımızın hiçbiri yapılmıyor diye de addedilmesin, bunu özellikle de ifade edeyim.
Yine, Kültür Bakanlığının uzun zamandır "geleneksel taşınabilir kültür varlıkları" denince tezhip, minyatür, hat gibi Osmanlı saray ve şehir sanatlarına öncelik verdiğini görüyoruz. Halk sanatları da önemsenmelidir, bence halk sanatı araştırmalarına da bütçe ayrılmalı. Az önce sunumunuzda duyduk -çok da memnun olduk- Harika Çocuk Yasası'nın canlandırılması olayını. Daha net olarak uluslararası alanda kültürel etkinin üst noktalarda olabilmesi, Harika Çocuk Yasası'nın canlandırılması ve Kültür Bakanlığı tarafından bütçelendirilmesiyle daha iyi başarılara sebep teşkil edecektir yani 6660 sayılı Kanun'un canlandırılmasını ifade ettiniz.
Yine eğitim sistemimizde ortaöğretim döneminde muhakkak sanat tarihi dersi yer almalı, var olan derslere ilave seçmeli dersler olabilmeli, Millî Eğitim Bakanlığının 1991 ST müfredatı yenilenmeli diye buradan ifade ediyoruz. Müzeler eğitim hayatının içerisinde daha çok konumlanmalı. Müze-okul iş birliğine imkân verilmeli. Müzecilik mezunu gençlere istihdam sağlanabilmeli.
Bu arada, kütüphanelerle ilgili, özellikle, atama bekleyen BBY mezunları var. Hakikaten mağdur durumdalar, atama bekliyorlar; onların da atamalarının bir an önce yapılmasını buradan ifade ediyoruz.
Yine, önemli bir etkinlik olarak da yöresel bezler ve dokumalarla ilgili etkinliklerimiz önemli. Bu konuyla ilgili olarak, yöresel bezlerin ve dokumaların sergilenmesiyle ilgili, geçtiğimiz günlerde Ankara'da bir etkinlik yapıldı.
(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)
BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Akay, buyurun, toparlayın lütfen.
CEVDET AKAY (Karabük) - Teknolojinin gelişmesiyle beraber bu alana da önem verilmesi gerekir.
Son bir dakikamı da bölgemle ilgili kullanıyorum, Karabük bölgesiyle ilgili olarak. Gerçekten, Safranbolu dünya miras şehri, Yenice, blok ormanlarıyla meşhur; Eflani'nin göletleri, Ovacık'ın yaylaları var. Buradaki turizmin geliştirilmesi açısından bölgemiz yatırım bekliyor. Yine, Eskipazar'ın Hadrianapolis Antik Kenti, burada bir müze ihtiyacı var. Buradaki konaklama sayılarının artırılması açısından, istihdamın geliştirilmesine ve kültür ve turizme yönelik yatırımları bölgemiz bekliyor.
Bütçeden bölgemize de gerekli yatırımların ayrılmasını buradan ifade ediyor, teşekkür ediyorum.