ORHAN ERDEM (Konya) - Teşekkür ediyorum.

Sayın Başkanım, çok Değerli Bakanım, Komisyonumuzun üyeleri, değerli milletvekilleri, Bakan Yardımcıları, değerli bürokratlar; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesi üzerinde AK PARTİ Grubu adına söz aldım.

Öncelikle, artık kanıksadığımız, gündemden düşmeye başlayan ama acının, soykırımın hızla devam ettiği Gazze'de yaşananları tekrar hatırlatmak; en azından gelecekte bu tutanakları okuyanların bu zulmün ne kadar sürdüğünü hatırlaması adına dikkat çekmek istiyorum. Bugün de biraz önce Şifa Hastanesinde elektrik olmayışından 6'sı bebek 20 kişi daha hayatını kaybetti. Soykırım İsrail tarafından, Amerika destekli, AB desteğiyle son hızıyla devam ediyor. Allah'a havale ediyoruz, vicdanlarına havale ediyoruz.

Değerli Başkanım, değerli üyeler; Türkiye Yüzyılı başlıklarından en önemlisini "üretimin yüzyılı" diye Cumhurbaşkanımız açıkladı. "Üretimin yüzyılı"nda ne var? Yatırım var, istihdam var, üretim var, ihracat var, cari fazlalık var. Bu aynı şekilde Tarım Bakanlığının da hedeflerinde yer almakta ve yirmi bir yıldır yapılanların üzerine daha fazlasını katmaya çalışılacağı görülüyor. Toprak asıl hayat kaynağımızdır, toprağı ihmal eden geleceğini ihmal eder; bunun hepimiz için de aynı şekilde hassas bir konu olduğunu biliyoruz.

Değerli Başkan, değerli vekiller; dünya nüfusunun 2050 yılında 10 milyar, ülkemizin ise 100 milyonun üzerinde olacağı tahmin ediliyor. Nüfusun artmasıyla birlikte tarımsal üretim ve sulama suyuna ihtiyaç orantılı olarak artacak. Uzmanlara göre, 2050'de yüzde 67 daha fazla tarımsal üretime ve bu üretimi gerçekleştirmek için ise yüzde 65 daha fazla sulama suyuna ihtiyaç duyulacak. Bu süreç çevrenin, teknolojinin ve doğal kaynakların iyi bir biçimde kullanılması gerektiğini ve en zorlu şartlarda bile üretimden vazgeçilmemesi gerektiğini göstermektedir. Buradan sürekli ifade ediyoruz, tekrar iletmek istiyorum: İsrafın da önüne geçilmesi gerekmekte. Dünyada her 9 insandan 1'i açlıkla karşı karşıya.

2022 yılında, dünya genelinde gıda fiyatlarında hızlı artışların ve gıda arzında da aksaklıkların olduğu bir dönemi yaşadık. Dünyanın farklı bölgelerinde kötüleşen ekonomik kriz, jeopolitik ve yaşanan savaşlar, Covid-19 salgını sırasındaki gıda güvenliğindeki dengesizlikler, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve iklime bağlı değişikliklere bağlı olarak da bu fiyat artışları astronomik bir şekilde dünyada ve ülkemizde ortalamaların üzerinde oldu.

2022 yılında Rusya'nın işgal ettiği Ukrayna tabii ki gıda ve tarım konusunda çok daha farklı gelişmelere sebep oldu. Buğday, mısır, yağlı tohumlar gibi temel emtiada kısıtlamalar ve arz sıkıntısı, fiyatları anormal artırdı ama Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın girişimleri ve ortaya koymuş olduğu çabalar neticesinde Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler arasında tahıl, yiyecek ve limanlarda emniyetli sevkin sağlanmasıyla, çok şükür, en azından bu küresel gıda krizi hafifletildi ve çok daha ilerilere gidecek enflasyon da bu noktada tutulmuş oldu. 29 Ekim itibarıyla bu koridordan 9,3 milyon ton tahıl taşınmış; bunun yüzde 61'i Avrupa'ya, yüzde 26'sı Asya'ya, yüzde 13'ü Afrika ülkelerine taşınmıştır.

Değerli Başkanım, sayın milletvekilleri; Tarım Bakanlığı köklü değişikliklere, tabii, bu dönemde imza attı; üretimde sürdürülebilirlik için planlama ve teknoloji ön plana alınarak tarımı geliştirme ve teknolojiyi en uygun şekilde kullanma politikası doğrultusunda ilerlemeler kaydetti. Bakanım da bazı verileri verdi, belki tekrar olacak ama çok anlaşılmadığını gördüm konuşmalarda.

2021 yılında 402 milyar TL'den 2022 yılında yüzde 142 artarak tarımsal hasıla 972 milyar TL'ye ulaşmış. Yine tarımsal hasılaya dolar bazında bakarsak -diyoruz ya hiçbir şey olmadı, hani TL olarak konuşsak tamam da- 2002 yılında 25,1 milyar dolar olan tarımsal hasıla 2022 yılında bir yıl öncesine göre yüzde 133 artarak -toplamda yüzde 133, bir yıl öncesine göre de yüzde 31 artışla- 58,6 milyar dolar olmuş yani 25,1 milyar dolarla almışsınız Hükûmet olarak; 58,6 milyar dolar tarımsal hasılaya ulaşmışsınız.

Yine ihracatımız 3,8 milyar dolardan 2022'de neredeyse 8 kat artarak 30 milyar dolara ulaşmış. Hani, konuşmacılar hep cari açıktan bahsediyor, bunlar uluslararası ve ülkemizin resmî verileri. 3,3 milyar dolar dış ticaret fazlamız bu yıl oluşmuş, toplamda da son yirmi bir yılda da 95 milyar dış ticaret fazlası vermişiz tarımda.

Nüfusumuza ve ülkemize gelen ziyaretçi sayılarına baktığımızda, dile getirildi, 2021'de 64 milyondan bugün 86 milyona; 52 milyon turiste ulaşmış bir ülkeyiz. Buna göre de bir gıda planlamamız gerekiyor. Bunun için de AR-GE faaliyetleri, mekanizasyon, akıllı sulama sistemleri gibi birçok yeni karar ve organizasyon devreye sokulmuş ve başarılı sonuçlar alınmıştır.

Bunlardan en önemlisi tohumculukta görünüyor. 1.027 yerli ve millî tohumluk çeşidi geliştirilmiş, bugün itibarıyla ülkemizde üretilen sertifikalı tohumluk çeşidinin yüzde 40'ı bu yerli ve millî tohumlardan oluşmakta, Ata Tohumu Projesi kapsamında farklı türlerde 37 yerel çeşit araştırma enstitüleri adına tescil edilmiş ve koruma altına alınmış ve gelinen noktada, son yirmi yılda sertifikalı tohum üretimi neredeyse 10 kat artışla 1,4 milyon tona, ihracatımız da 13,7 kat artışla 233 milyon dolara çıkmıştır. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 31'den yüzde 137'ye yükselmiş, sertifikalı tohum ihraç değeri 2022 yılı itibarıyla ilk defa ithalat değerini geçmiş ve ilk dokuz ayda sertifikalı tohum ihracatı 235 milyon dolar, ithalatı 212 milyon dolar olmuştur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; tabii, birçok konuya da arkadaşlarımız değindi. Hani, tarımda üretim fazlalığı olmasa 20 milyon nüfusu artmış, 52 milyon turist geliyor, yine sadece Türk Hava Yolları 182 milyon yolcu taşımış; verdiği gıda, yemek, hizmet belki küçük bir ülkenin ihtiyacı kadar. Bunları, bu dönemde sağlamış ve artı duruma çıkmış bir ülkeden bahsediyoruz.

Tarımda hiçbir zaman yüzde yüz memnuniyeti yakalamamız mümkün değil. Ben de çiftçilik yapıyorum, Konya Milletvekiliyim; bizim bölge pancarı, mısırı, buğdayı, arpayı bilir, bir başka bölge çay, bir başka bölge fındık, her bölgenin ayrı sorunu vardır. Büyük bir Bakanlık ve bu kadar alanda çiftçimizle hemhâl olan bir Bakanlık. Evet, bu yıl TMO'da sıkıntılar oldu. Nasıl olmasın? Yıllık birkaç milyon ton mahsul alan TMO -biraz önce de bahsettiğimiz- dünyadaki gelişmeler, piyasalardaki farklılıklar, tüccarın bu işi TMO'nun üzerinden almaya dönük beklentileri... 1938'de kurulan TMO, tarihinde bir rekor kırarak 13 milyon ton mahsul aldı. Keşke, biraz önce denildiği gibi alım sınırlarını taşımayan, iklim değişikliklerinin, fazla yağışın neden olduğu ürünleri de alabilseydi ama biz de içindeydik, koyacak yer bulamazdı. Çiftçimizi mağdur etmemek üzere geçmiş dönemlerin sistemleriyle tarlalara naylonlu brandayla buğday stokladı. Ben, Bakanımıza, tüm ekibe teşekkür ediyorum. Aksaklıklar oldu, düşünün, 21-22 milyon üretimin hepsi tek alıcıya geliyor ve siz bunları planlayacaksınız, alacaksınız. Yine de en iyi şekilde yapmaya çalıştılar.

Tarımda Konya çiftçisini dolaşıyoruz, köyleri; yirmi yıl önce de dolaşıyordum, bugün de dolaşıyorum. Dediğim gibi, her zaman sorunları olabilecek konjonktürel bir alan. Şimdi, barınma ihtiyaçlarında kullandıkları evlerin gelişiminden traktörlerine, ekipmanlarına, altındaki araçlarına baktığımızda, bu alanda da Türkiye'de çok büyük gelişmelerin olduğunu görüyoruz. Şimdi, siz 2002'de 970 bin traktörü olan bir ülkeye iktidar olacaksınız. Bugün, traktör sayısı 2 milyon 85 bin. Bu kadar kötü giden bir tarım politikasında, cumhuriyet tarihi boyunca 900 bin traktör satılmış, yirmi yılda siz onun üzerine 1 milyon 100 bin daha koyacaksınız. O traktörlerin gücüyle hesap etseniz inanın ki bu, 3 milyon demektir. Geçmişte 40, 50, 60 beygir gücündeki traktörlerden, 90, 100, 110, 140 beygir traktörleri her yerde görür olduk.

Hani, biraz önce, sanırım İYİ Parti sözcüsü söyledi, eski Bakanımız "400 kat" mı dedi, tam hatırlayamadım.

ORHAN SARIBAL (Bursa) - 200 kat, borçlar...

ORHAN ERDEM (Konya) - "200 kat borçlar arttı." dedi.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - 2,4 milyar dolarla başladı.

ORHAN ERDEM (Konya) - Şimdi, hani istatistikler yalan söylemez ama konuşmacılar bunu saptırabilir.

ORHAN SARIBAL (Bursa) - Traktörle takla attırdılar, arazi büyümedi, arazi çoğalmadı.

ORHAN ERDEM (Konya) - Siz, 2002'de Türkiye'de kullanılan kredinin miktarını biliyor musunuz?

ORHAN SARIBAL (Bursa) - Çiftçi güçlüydü, ondan kullandı; şimdi battılar hepsi.

ORHAN ERDEM (Konya) - Sayın Vekilim, siz çiftçilik yaptınız mı?

CAVİT ARI (Antalya) - Orhan Bey, siz de 2002'lere gitmeye başlamışsınız, Bakanlar neyse de size hiç yakışmıyor.

ORHAN ERDEM (Konya) - Sayın Vekilim, bir dakika! Ben, şimdi, şunu rica edeceğim: Ben, hiç kimseye laf atmadım, lütfen dinleyin, sonra da söyleyin.

ORHAN SARIBAL (Bursa) - Soruyorsun, sorma o zaman.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Sarıbal, değerli milletvekilleri; her sorulana cevap vermek zorunda değilsiniz canım, böyle bir zorunluluğumuz yok.

CAVİT ARI (Antalya) - O da sormak zorunda değil yani.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Öğrenmek istiyoruz, sayın milletvekilimizden bekliyoruz rakamları.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Aygun...

ORHAN ERDEM (Konya) - Başkanım, şimdi madem öyle...

BAŞKAN MEHMET MUŞ - ...sabırsızlıkla bekliyorum konuşmanızı.

ORHAN ERDEM (Konya) - ...şu anda verilen kredi miktarını da sorayım. Hani hep kötü tarafından bakıyorsunuz ya.

CAVİT ARI (Antalya) - Orhan Bey, yirmi iki sene olmuş iktidara geleli. Bırakın şu 2002 hastalığını!

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Arı, Antalya nereden nereye geldi serada, onu söyleyin.

CAVİT ARI (Antalya) - Evet, batırıyorsunuz Antalya çiftçisini.

ORHAN ERDEM (Konya) - Değerli kardeşlerim, hepimiz bu ülkenin vatandaşıyız. Tarımda yükseldik mi aynı geminin içinde hepimiz mutlu oluruz.

CAVİT ARI (Antalya) - Biz de onu söylüyoruz zaten, çiftçiyi öldürmeyin, büyütelim diyoruz.

ORHAN ERDEM (Konya) - Şimdi, birbirimize siyaset yapma adına laf atmaya kalkmayalım. Türkiye'de AK PARTİ en çok oyunu tarım bölgelerinden alıyor. Bu, size bir şeyi fark ettirmiyor mu hâlâ?

ORHAN SARIBAL (Bursa) - Din-iman siyaseti yapıyorsunuz.

ORHAN ERDEM (Konya) - Daha beş altı ay önce geldik, kırsalda ve AK PARTİ'nin oyları yüksek. Burada sizin ifadelerinizle birlikte bir çelişki yok mu? Çünkü siz bu gerçekleri...

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Sayın Vekilim, sen de biliyorsun montaj videoyu.

ORHAN ERDEM (Konya) - Lütfen, hani bu karşılıklı laflara bizim de laflarımız çok.

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Evet, vardır, vardır.

ORHAN ERDEM (Konya) - Necip Fazıl ne güzel demiş: Eğer malın ucuzsa bağırırsın. Sen hiç pahalı bir ürünü satanı bağırırken gördün mü?

İLHAMİ ÖZCAN AYGUN (Tekirdağ) - Bizim malımızın kalitesi belli.

ORHAN ERDEM (Konya) - Bağırmayın kardeşim, bağırmayın. Şurada vaktinde konuşalım, birbirimize güzelce hitap edelim. Ben tarımın içinden geliyorum, tarım bölgesindeyim. Sorunlarımız var, bunları da bu Bakanlığın, Cumhurbaşkanımızın çözmek adına gayret edeceğini biliyorum.

İki üç dakika süremiz kaldı. Şu anda Ziraat Bankası 450 milyar kredi veriyor, bu kredilerin dönmeme oranı yüzde 1'in altında. Hiçbir dönemde böyle bir oran yok. Şu an Tarım Kredi Kooperatifleri Başkanımız da burada, o da yıllarca Ziraat Bankasına hizmet etti, sağ olsun.

ORHAN SARIBAL (Bursa) - Depremde gübre satan Tarım Kredi Kooperatifi!

ORHAN ERDEM (Konya) - Ya, hemşehrim, Değerli Vekilim; böyle laf atarak bir yere varamayız. Birazcık dinlemeyi öğrenelim, saygı duyalım birbirimize.

Gelinen noktada hepimiz, Türkiye'de ekonomik büyüklüğün tarıma da yansıdığının farkındayız ama eksiklerimiz de var, yapacaklarımız da var. Ben de şimdi onları Bakanımdan rica edeceğim. Hani sulamayı, Tarım Krediyi, ormanda yapılanları konuşamadık ama vakit az.

Mesela, Artvin'de çok önemli bir şey yaptınız; orayı hazırlarken sanırım 800 bin metreküp toprağı aldınız ve verimsiz noktaya taşıdınız. Sayın Bakanım, bunu inşaatlarda da yapalım. Gerekiyorsa bir kanun çıkaralım, binlerce yılda oluşan bu toprağın 40-50 santimini inşaat başlamadan alıp bir noktaya taşınmasını sağlayalım. Çünkü erozyon gibi farklı nedenlerle bu kıymetli topraklarımız korunmaya muhtaç.

Yine, sizler çok gayret ediyorsunuz. Buğdayı da bütün imkânlarla aldınız. Ama örneğin, biz bu yıl kanola da ekmiştik. Geçen yıl 15 liraya verdik, bu yıl ne olduysa -sizin desteklemeniz var ama alımınız yok- tüccar 11,5'a aldı. Şimdi, ben, bu tüccarın 11,5'a aldığı mahsulü, geçen yıldan yüzde 30 düşük satıp satmadığını merak ediyorum. Bu konulara da el atmamız gerekiyor çünkü çiftçi, bir alanda kazandığını bir başka alanda kaybettiğinde bunun dengelenmesi zor oluyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Erdem, toparlayın.

Buyurun.

ORHAN ERDEM (Konya) - Çok işiniz var, çok sorun var ama bunları da belirtmek istiyorum.

Bir de tarımda yabancı elemanlarla, çobanlarla, çalışanlarla ne yazık ki çalışmak durumundayız. İş bekleyen çok ama tarıma yönelttiğinde gitmiyorlar. İstihdamı da oradaki kişileri memnun edecek düzene sokmamız gerekiyor. Çalışma Bakanlığıyla sizlerin bu noktada bir çalışmasının gerektiğini düşünüyorum.

2024 yılı bütçeniz hayırlı olsun, ekibinize, sizlere kolaylıklar diliyorum. İnşallah hayırlı hizmetlere vesile olur diyor, hepinizi saygıyla selamlıyorum.