YILMAZ HUN (Iğdır) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Karanlığa karşı aydınlığın, şiddete karşı eşit ve birlikte yaşam kararlılığının ilanı olan dünya Kobani ile dayanışma gününü kutluyorum.

Sayın Başkan, Sayın Bakan, Değerli Komisyon üyeleri; Türkiye'nin mevcut ekonomik yapısı ihracata dönük üretim olmakla birlikte bu üretimin gerçekleşmesi ise büyük ölçüde ithalata bağımlıdır. Bu noktada, ihracatın ithalata bağımlılığı, ihracat arttıkça ithalatın artması durumu söz konusudur. İhracatı arttırmak amacıyla verilen teşvikler dolaylı olarak ithalatın artmasına neden olmaktadır. Kritik nokta, ithalata dayalı olmayan katma değeri yüksek malların ihracatının yapılandırılması gerekmektedir. Zorunlu ihtiyaç malzemelerinde dışa bağımlılığı azaltacak politikaların geliştirilmesi, yerli üretimin daha fazla desteklenmesi gerekmektedir. Temel ihtiyaç ürünlerinde fahiş fiyat artışlarını engellemek adına denetim merkezleri oluşturup bu denetimlerin sıkılaştırılması gerekmektedir. Temel ihtiyaç malzemeleri elektrik, doğal gaz, ekmek, süt ve çocuk maması fiyatları dondurulmalıdır. Zorunlu ihtiyaç malzemelerinde dışa bağımlı azaltacak politikalar geliştirilmelidir.

Malumunuz olduğu üzere ülkede çok ağır bir ekonomik kriz yaşanıyor. İşsizlik, enflasyon ve faiz rakamları çift haneli ve sürekli artmaya devam ediyor. Ticaret Bakanlığının görev alanında olan esnaflar, tüccarlar ve tüketicilerin hakları sistematik bir şekilde ihlal ediliyor. Yeni açılan esnafa teşvik amaçlı ilk ay tam kira, takriben de üç ay yüzde 50 kira desteği verilmelidir. Kısmi vergi muafiyetiyle beraber vergi indirimi yapılmalıdır. Esnafın zincir marketlere karşı korunması için zincir marketlerin şehir dışına taşınması gerekmektedir. Depremzede esnaf ve işletmelerin tüm kamu borçları, prim borçları ve banka borçları silinmeli, kamu borcu olarak kaydedilmelidir. Depremden etkilenen bölgenin yeniden inşası amacıyla burada önceden kayıtlı olan esnafa yönelik kapsamlı bir destek paketi sunulmalı, esnaflara ihtiyaçlarını karşılayabilecek ve yeniden işini kurabilecekleri miktarda hibe kredi desteği sağlamalıdır.

Ardahan, Iğdır, Ağrı, Van ve Hakkâri gibi sınır illerimiz sahip oldukları jeopolitik özelliğe rağmen yanlış politikaların kurbanı durumundadır. Bölge halkının ekonomik refah düzeyi maalesef, yanlış dış politikalar yüzünden istenen seviyede değildir.

Sayın Başkan ve Komisyon üyeleri; vekili olduğum Iğdır ilinde 3 adet kapı bulunmaktadır. Sınır kenti olmasına rağmen Iğdır büyük bir ambargo altındadır. 3 sınır kapısından sadece Nahçıvan'a açılan Dilucu Sınır Kapısı sınırlı bir şekilde hizmet vermektedir. Iğdır'da Borualan, Alican ve Dilucu kapılarının ticaret ve turizme açılması bölge halkı açısından kültürel alışveriş ve ekonomik gelir kaynağı sağlayacaktır. Türkiye'nin 3 ülkeye sınırı olan tek kenti Iğdır'ın hem turizmden hem de ticaretten daha fazla pay alması için sınır kapısı politikalarının değişmesi gerekmektedir. Iğdır başta olmak üzere, bölgeye yönelik kapsamlı bir destek ve teşvik politikası uygulanmaması durumunda bölgesel göç ve nüfus azalışı hızlanacaktır. İşsizlikle yüz yüze olan gençlerimiz için istihdam odaklı bir politikanın yürürlüğe girmesi elzemdir.

Bir diğer önemli sınır kapımız olan Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesinden İran'a açılan Gürbulak Sınır Kapısı uygulanan yanlış politikalardan kaynaklı neredeyse durma noktasına geldi. Şu anda kentte herhangi bir ticari canlılık ve hareketlik yok. Görevli sayısının ve kontrol peronlarının az sayıda olması sebebiyle her gün sınır kapısında izdiham yaşanmaktadır. Bir tek polis noktası açık olduğu için işler uzun sürmekte ve vatandaşlar saatlerce beklemek zorunda kalmaktadırlar.

Sayın Bakan sunumunda 23 bin personelin çalışmasından bahsetti ancak Gürbulak Sınır Kapısı'nda pasaport kontrol noktasında bir iki personelin daha görevlendirilmesi için çeşitli yazışmalar ve aramalar yapılmasına rağmen bu sorun giderilememiştir. Öte yandan, Sayın Bakan sunumunda Gürbulak Sınırı Kapısı'nda modernleşme çalışmalarının devam ettiğinden bahsetti, daha önce ise "yenileme çalışmaları" deniliyordu, aslında olan ise sadece inşaat çalışmalarıdır. 2019 yılı itibarıyla yapılan yap-işlet-devret kapsamında başlatılan inşaat çalışmaları bir türlü bitirilemedi.

Şu anda Komisyon Başkanı olan Sayın Mehmet Muş, Ticaret Bakanı olarak 2022 tarihinde Doğubayazıt'a gitti ve orada kimi temaslarda bulundu, yaşanan sorunları yerinden inceleme ve görme şansı oldu, sıkıntılar ve öneriler kendisine iletildi ama sorunlar olduğu gibi maalesef devam ediyor. Sınır kapılarının mevcut sahası ve personel kapasitesi talebi karşılanamıyor, inşaat çalışmaları düzeyinde devam ediyor.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Toparlayın lütfen.

YILMAZ HUN (Iğdır) - Saygılarımla, teşekkür ederim.