CEVDET AKAY (Karabük) - Teşekkür ederim Sayın Başkanım.

Sayın Başkanım, değerli komisyon üyeleri, Sayın Bakanım, çok kıymetli bürokratlar, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Söz konusu Ticaret Bakanlığının bütçesini üç açıdan değerlendirmek lazım; kayıt dışı ekonomiyle mücadele açısından, ticaretin düzenlenmesi ve geliştirilmesi konusunda, bir de tüketicinin korunmasıyla ilgili. Tabii ki kayıt dışı ekonomiyle mücadele çok çok önemli.

Değerli milletvekilleri, kayıt dışıyla ilgili olarak dünya sıralamasında nerede olduğumuza baktığımız zaman, kayıt dışılıkta geri kalmış ülkeler arasındayız; Malezya, Mozambik ve Yemen'le aynı ligdeyiz. Bu durum asla kabul edilebilecek bir durum değil. Ben Ticaret Bakanlığının bütçesini çok düşük buldum genel bütçe içerisinde, 38,5 milyar. Hakikaten Ticaret Bakanlığı gibi geniş halk kesimlerine etki yapan, esnaftan tutun da KOBİ'lere kadar, gümrük kısmıyla ilgili de, EXIMBANK kısmıyla ilgili de, diğer birimleriyle de bağdaştırdığınızda ülkemizin çok geniş kesimlerine hitap eden bir Bakanlık, dolayısıyla bütçeden de çok çok daha fazla pay almasını biz arzu ederiz. Önümüzdeki dönemlerde de bu mutlaka gerçekleştirilmeli diye düşünüyorum. Çünkü hakikaten yerine getirmek zorunda olduğu çok önemli görevleri var bu Bakanlığın ve bu görevlerin de yerine getirilmesinin ülke ekonomimize ve ihracatımıza, genel istikrara çok büyük katkıları var.

Bu yüzden, bu bütçenin artırılması gerektiğini öncelikle vurguladıktan sonra kayıt dışı mücadeleyle ilgili ayrılan kısma da baktığımız zaman, bu kısmın 3 trilyon 829 milyar olduğunu görüyoruz. Yani bu kadarlık bir tutarla nasıl kayıt dışıyla mücadele edilecek? Bu bütçenin de, bu rakamın da artırılması lazım. orana baktığımız zaman, hakikaten çok düşük bir oran. Buradaki denetim elemanlarının sayısının artırılması ve diğer kayıt dışıyla ilgili mücadeledeki fonksiyonel yapının gelişmesi açısından bu rakamın da artması için anlıyorum ki genel bütçeden alınan payın da artması gerekecek.

Bir de kayıt dışı mücadele kısmında da esnafların ve KOBİ'lerin desteklenmesi önem arz ediyor biliyorsunuz, ihracatın desteklenmesi önem arz ediyor. Küresel ihracattaki -az önce Sayın Bakan da konuşmasında ifade etti- ülkemizin aldığı pay yüzde 1,03. Bu pay gerçekten çok düşük. Bu payı bizim artırmamız gerekiyor. Bunun için de ihraçlarımıza finansmana erişim kolaylığını sağlamamız gerekiyor. Yani ne kadar ihracatçı finansmana o kadar kolay erişirse, o kadar desteklenirse hem düşük faizli kredilerle hem de ödemesiz dönemi içeren orta vadeli kredilerle desteklenirse ihracatçının da önü açılır ve genişler. Bu konuya baktığımız zaman, yine sizin hinterlandınızda bulunan, alan itibarıyla da EXIMBANK kredileri ve reeskont kredileri önem arz ediyor. Reeskont kredileri oranlarında en son bir düşüş yapıldı, yüzde 23-24'ler civarında ama bunun da artma eğiliminde olduğu söyleniyor, inşallah artmaz. Fakat bir taraftan da kotalar artırılmasına rağmen günlük limitle ilgili 3 milyarlık bir sınırlama var. Bir de bunların üçte 1'lik kısmı da bankalara tahsis ediliyor. Bu rakam artırılmasına rağmen bu rakamı düşük buluyoruz Sayın Bakanım. Bu rakamın daha da yukarılara çıkması gerekir.

EXIMBANKın öz kaynak yapısının da daha da güçlendirilmesi gerekir. Biliyorsunuz, EXIMBANK da bankalar aracılığıyla ihracatçılara finansmanı sağlıyor. Fakat uygulamada gördüğümüz zaman bir bakıyoruz ki bazı bankalar bu tür kullanılan kredilerinin belirli bir yüzdesini mevduat olarak bloke şartını koyuyor. Yıllardır bu uygulama devam ediyor. Yani bu şartla ilgili bankalar üstünde de gerekli yaptırımların yapılması gerektiğine inanıyorum. Zaten bu krediler ihracatı geliştirmek için kullandırılan krediler. Siz aldığınız 10 milyonun 5 milyonunu yüzde 50 mevduat olarak bloke edip kullanamazsanız nasıl finansman ihtiyacınızı gidereceksiniz? Bu konuyla ilgili denetleme mekanizmasının da gerekirse BDDK aracılığıyla olur -yani bunun yöntemleri vardır- gerekirse sizin aracılığınızla olur bu konuyla ilgili tedbirlerin artırılması gerektiğini ifade ediyorum. Çünkü bu kredileri kullanan ihracatçı firmalar, anonim şirketler tarafından bize özellikle iletilen bir konu. Bizim katma değerli ihracatı artırmamız; ihracata erişilirliği, finansmana erişilirliği kolaylaştırmamız lazım.

Burada, sigortacılık müessesesinin de geliştirilmesi gerektiğine inanıyoruz; EXIMBANK'ın alanlarından biri de bu. Dün Hazine ve Maliye Bakanlığının bütçesinde de görüştük; bu konuyla ilgili, ticari alacaklarla ilgili garanti mekanizması var. Özellikle ihracatçının yurt dışı ihracatlarıyla ilgili ön finansmana erişmesinin sağlanması lazım; bu konuyla ilgili öz kaynakların güçlendirilip EXIMBANK dışında da bazı bankaların ve sigorta şirketlerinin bu alana dâhil olması lazım. Sadece yurt dışındaki Coface, Hermes gibi firmalarla değil kendi öz sigorta şirketlerimizle de garanti mekanizmasının çalıştırılması; bu sigorta poliçelerinin tanzimiyle, belirli bir tutarda olan ihracat bedellerinin, limit oluşturarak garanti kapsamında ön finansmanının sağlanması sisteminin geliştirilmesi gerekir. Bu konuda da çalışmaların yapıldığını biliyorum, inşallah daha hızlı ve etkin bir şekliyle devam etmesini de temenni ediyoruz çünkü ihracat artacak ki hem bütçe açığımız hem ödemeler dengemiz hem cari açığımızla ilgili pozisyonlarımız olumlu yönde değişsin. Ağustos sonu itibarıyla 57 milyar dolar cari açığımız öngörülüyor, yıl sonunda da 42 milyara düşürüleceğini tahmin etmişsiniz; bunun biraz zor olduğunu görüyoruz; buradan bunu ifada etmek isterim.

Yine, bir diğer konu da şu: En son 2023 yılının Temmuz ortasında bir torba yasa geldi Sayın Bakanım, bu torba yasada ihracat gelirleriyle ilgili, biliyorsunuz, kurumlar vergisi olayında yüzde 20'den 25'e çıkma olayı oldu, oradan da yüzde 5 iskonto olayı oldu ama eski, değişmeden önceki oranda yüzde 19'luk bir maliyet vardı, bu maliyet yüzde 19'dan yüzde 20'ye çıkmış oldu. Bu niçin yapıldı? Hem ihracatı desteklemek istiyoruz hem de onun vergi yükünü artırıyoruz. Burada, yüzde 1 deyip geçmeyelim; yüzde 1 oran ciro büyüklüğü içerisinde hakikaten, ihracatçıyı çok rahatlatabilecek, birtakım maliyet avantajlarını sağlayacak bir oran. Önümüzdeki dönem bütçesinde -yani bu dönemde de yapabiliriz bunu- torba yasayla gelen bu tutarın en azından eski orana, yüzde 19'a indirilmesi gerektiğinin önemli olduğunu buradan ifade etmek istiyorum.

Bir de denetleme mekanizmalarıyla ilgili olarak ciddi idari para cezaları kesildiği söylendi; işte, otomotiv, emlak ve diğer sektörlerle ilgili olarak 400 milyon TL civarında ceza kesildiğini ifade ettiniz yanlış hatırlamıyorsam. Bu tahakkuk eden idari cezalardan ne kadarının tahsil edildiğini merak ediyoruz; tahsilat oranı nasıl, tahsilat kabiliyeti var mı? Sadece ceza keserek yaptırımların uygulanması da çok mümkün olmuyor. Bir de buradaki tespitlerin ve denetlemelerin de doğru yapılması gerekir, bunun için de denetim elemanlarıyla ilgili de gerekli bütçelerin ayrılması ve sayısının da artırılması gerekir. Tabii ki personel giderleri ciddi bir rakama tekabül ediyor ama bu denetleme olayının ben her zaman çok önemli olduğunu buradan ifade etmek istiyorum.

Esnafın, KOBİ'lerin finansmana erişimi çok çok sıkıntılı; esnafımız sıkıntılı. Baktığımız zaman, 2022 ve 2023 yılına göre dükkânına, iş yerine kilit vuran esnaf sayısı arttı yani yüzde 20 artış var, 70 binlerin üstüne çıktı bu rakam. Esnafımız borç batağında, esnafımızı rahatlatmak için girdi maliyetlerini düşürmemiz lazım; bu konuda gerekli önlemleri mutlaka almamız lazım. Aksi takdirde ticaret hayatındaki bu sıkıntılar artarak devam edecek.

Yine, bazı tespitlerle ilgili, denetlemelerle ilgili... Akaryakıt kaçakçılığıyla ilgili olarak aşağı yukarı 47 dağıtım firmasının denetlendiğini ifade ettiniz; burada da 3,2 milyarlık bir sahte fatura olayı ve tahakkuk eden aşağı yukarı 1,4 milyarlık bir zarardan bahsettiniz vergisel açıdan. Ben biliyorum ki bu rakamlar çok çok daha üstte. Tabii ki bunun üstüne bütün gücümüzle gidilmesi ve buradaki kaçakçılığın önlenmesi işini düzgün yapan firmalar açısından da önemli. Bu konuyla ilgili de yine denetim mekanizmasının geliştirilmesi gerekir, buradan ifade etmiş olayım.

Yine, önemli bir konuyu gündeme getirmek istiyorum...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Sayın Akay, ilave bir dakika süre veriyorum.

Buyurun lütfen.

CEVDET AKAY (Karabük) - O zaman Sayın Başkanım, bu biraz da soru oluyor esasında, soru hakkımız olacak mı?

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Olacak, on beş dakika olacak.

CEVDET AKAY (Karabük) - Ama ben orada bir 3-4 soru hakkı rica edeceğim sizden konuşmayı verimli kullanma açısından.

BAŞKAN MEHMET MUŞ - Şimdi sorarsanız biraz geride kalabilir, o yüzden soru-cevapta vereyim.

CEVDET AKAY (Karabük) - O zaman öyle yapalım.