OĞUZHAN KAYA (Çorum) - Sayın Başkanım, değerli milletvekilleri, bürokrasiden katılan değerli katılımcılar ve değerli sektör temsilleri; ben de hepinizi öncelikle saygıyla selamlıyorum. (2/1669) esas numaralı Konutların Turizm Amaçlı Kiralanmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'miz üzerine söz almış bulunuyorum.

Turizm, millî gelirin artırılmasına, yeni istihdam olanakları yaratılmasına, ödemeler dengesinin sağlanmasına, ülkenin döviz gelirlerinin artırılmasına ve doğal olarak ülkenin ekonomisinin büyümesine katkı sağlayan önemli sektörlerden bir tanesidir. Bu nedenle ülkemiz gibi turistik açıdan güçlü potansiyele sahip ülkelerin iktisadi kalkınmasında başvurdukları en önemli sektörlerden bir tanesi de turizmdir. Ülkemizde 50'den fazla iş koluyla doğrudan ilişkisi bulunan ve "bacasız fabrika" olarak adlandırılan turizm sektörü sürekli istihdam yaratan ve teknolojinin istihdam üzerinde olumsuz etkisinin en az olduğu sektördür. Bunun yanı sıra, orta vadeli programda da turizm gelirlerinin cari açığın azalmasında önemli özellikleri vurgulanmıştır. Ayrıca On Birinci Kalkınma Planı'nda turizmin imalat, tarım ve savunma sanayisiyle birlikte öncelikli gelişme alanı olarak belirlenmiş olması büyük önem taşımaktadır.

Ülkemiz 2018 yılından bu yana turizmde başarısını artırmaya devam etmektedir. 2018 yılında 46 milyon, 2019 yılında 52 milyon ziyaretçi ülkemizde ağırlanmıştır. 2020 yılında ise toplam 58 milyon misafir ağırlamayı hedeflemekteyken pandemi nedeniyle tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de turizm hareketlerinde bir daralma yaşanmış, pandemi koşullarına ve ülkeler arası seyahat kısıtlamalarına rağmen 2021 yılında gelen ziyaretçi sayısı bir önceki yıla göre yüzde 88,08 artış göstererek 30 milyon kişi olmuştur. 2022 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 71,1 artış göstererek 51,4 milyon kişi olmuştur. 2023 yılının Ocak ve Ağustos döneminde ülkemize gelen yabancı ziyaretçi sayısı ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 13,95 artışla 33,4 milyon kişi olarak gerçekleşmiştir. Buna göre Birleşmiş Milletler Dünya Turizm Örgütünün verilerine göre, en çok ziyaretçi ağırlayan ülkeler arasında ülkemiz 4'üncü sırada yer almaktadır. Turizm gelirlerimiz ise 2023 yılı Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 27,05 oranında artarak 21,7 milyar doları aşmıştır. 2023 yılı sonu itibarıyla 56,7 milyon ziyaretçiyle 55,6 milyar dolar turizm geliri hedeflenmektedir.

Diğer taraftan, ülkemiz uluslararası alanda turizm açısından önemli bir prestij olan Mavi Bayrak Programı kapsamında 2023 yılında 551 adet mavi bayraklı plajıyla dünyada 3'üncü sıradadır. Ayrıca, ülkemiz, sahip olduğu doğal güzellikleri, tarihî ve kültürel değerleriyle turizmde dünya sıralamasında daha üst sıralara taşınmayı da fazlasıyla hak etmektedir. Turizmde ülkemizin rekabetçiliği ulusal ve uluslararası ziyaretçiler için çekiciliğini artırma yeteneğine, kaliteli ve yenilikçi cazip turizm ürün hizmetlerini sunabilmesi, uluslararası pazardan ve iç turizmden aldığı payı artırabilmesine, bunları yaparken turizmi besleyen kaynakların etkin ve sürdürülebilir kullanılmasını sağlamasına bağlıdır. Bu bağlamda, dünyadaki yeni turizm trendlerini göz önünde bulunduran ve uygulanabilirliği konusunda dinamik bir işleyişe kavuşturmak, tedbirlerin alınması ve yeni turizm gelişimi senaryolarının hayata geçirilmesi önem kazanmaktadır.

Bildiğimiz üzere, son yıllarda günübirlik, elektronik ortamda hizmet sunan aracı şirketler başta olmak üzere, çeşitli aracılık yöntemleriyle konutların kısa süreli kiralanması oldukça yaygınlaşmış ve konutlar âdeta turizm sektörünün bir alt kolu hâline gelmiştir. Kiralama Borçlar Kanunu'muzda da düzenlenmiştir ancak bu kısa süreli kiralamalara ilişkin orada yeterli düzenlemeler olmadığı için bu kanunda düzenleme yoluna gidilmiştir.

Özellikle, yurt dışında konutların turizm amaçlı kullanımlarına ilişkin mevzuat düzenlemeleri olduğu görülmektedir. İspanya, İtalya, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri örnekleri incelendiğinde, genel olarak bu ülkelerde turistik amaçlı kiralanan konutların ve turistlerin bilgilerinin kamu düzenini koruma amacıyla kayıt altına alındığı, vergi potansiyelini artırmaya yönelik düzenlemelerin olduğu, yükümlülüklere uyulmadığında yaptırımlar öngörüldüğü tespit edilmiştir. Ülkemizde ise fiilî durumda net rakamlar bilinmemekle birlikte, resmî verilere göre yaklaşık 30 bin civarında turizm amaçlı kiralanan konut olduğu tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra, çok sayıda kayıt dışı konut kiralaması yapıldığı da dikkate alındığında; yasal düzenleme yapılarak mevzuattaki eksikliğin giderilmesi, kayıt dışılığın önlenmesi, kuralsız şekilde faaliyet gösteren bu sektörün ülke turizmine verdiği zararların giderilerek turizm hedefine ulaşmamıza katkı sağlayacak şekilde düzenleme zarureti hasıl olmuştur. Bu açıdan, 2028 yılı hedefimiz olan 100 milyar dolar turizm gelirine ulaşabilmek amacı doğrultusunda, ülkemizin turizm sektöründe gösterdiği büyük ilerlemeye turistik konutların da dâhil olduğu bir sistemle artarak devam etmesi için turizm politikasını belirleyici ve uygulayıcı olan Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından konutların turizm amaçlı kiralanmasına ilişkin düzenleme yapılarak ülkemizin dünya turizm sektöründeki değişmekte olan turizm trendlerine uyum sağlaması hedeflenmektedir.

Bugün görüşülecek olan kanun teklifimiz yürürlük ve yürütme maddesi ile geçici madde dâhil olmak üzere 31 maddeden oluşmakta olup bunlardan 9 adedi konutların turizm amaçlı kiralanmasına, 4 adedi 2252 sayılı Kültür Bakanlığı Döner Sermaye Kanunu'na, 6 adedi 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'na, 4 adedi 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun'a, 6 adedi ise 7183 sayılı Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Hakkında Kanun'a ilişkin düzenlemeler içermektedir.

Bu kapsamda, Konutların Turizm Amaçlı Kısa Süreli Kiralanması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi ile bir; Kültür ve Turizm Bakanlığının kontrol ve denetimi dışında turizm kullanımları oluşmasının önlenmesi, turizm sektörünün tek elden ve kapsayıcı stratejiyle geliştirilmesi yönündeki öncelikli hedefiyle uyumlu olarak turizm amaçlı kiralanan konutların belgelendirilmesi ve kiralamayla elde edilen gelirlerin kayıt altına alınması ve bu alandaki kayıt dışılığın önlenmesi öngörülmektedir. Turizm amaçlı kiralanan konutlarda konaklayacak kişilerin 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu uyarınca, düzenli olarak kolluk kuvvetlerine bildirilerek suç işlenmesinin önüne geçilmesi, belge sahiplerine gerekli durumlarda idari para cezalarının uygulanması gibi kamu yararı yönünden yapılacak düzenlemelerde kamu düzeninin sağlanması amaçlanmaktadır. Yine, eşit rekabet ortamı sağlanarak turizm sektöründe hizmet veren tüm paydaşlara güvenilir yatırım ortamı oluşması öngörülmektedir.

1/1/2024 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmesi hedeflenen kanunda yer alan geçiş düzenlemeleriyle de hâlihazırda turizm amaçlı kiralama faaliyetinde bulunanların bir ay içinde Bakanlığa başvurması ve başvuru tarihinden itibaren üç ay içerisinde Bakanlıkça işlemlerin sonuçlandırılması sağlanmaktadır. Böylece, fiilen faaliyette bulunan turizm amaçlı kiralanan mevcut konutların toplam dört ay içerisinde belgelendirilme sürecinin tamamlanması ve bu konuda mağduriyet oluşmaması öngörülmektedir.

Yine, bu kanun teklifi kapsamında, 2252 sayılı Kültür Bakanlığı Döner Sermaye Kanunu'nda yapılan değişiklikle sermaye ayrımının artırım miktarı limitinin güncellenmesi ve işletmenin görevlerinin güncel mevzuata ve fiilî duruma uyarlanması sağlanmaktadır. Böylece, döner sermaye kullanım alanları gözetilerek Kültür ve Turizm Bakanlığının ekonomik, mali ihtiyaçlarının finansmanını karşılamaya yönelik daha sürdürülebilir ve etkin bir mali yapının oluşması amaçlanmaktadır. 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanunu'nda yapılan değişiklikle ise 2019 yılında kanuna eklenen "personel lojman alanı" tanımı ile tahsisi şekline ilişkin maddeler özel mülkiyet üzerinde bulunan turizm tesislerinin personel lojmanı ihtiyacını gidermeye yönelik olarak yeniden düzenlenmektedir. Yani burada, daha öncesinde, Turizm Bakanlığının tahsis ettiklerinde lojman alanı tahsis edilebilirken özel mülkiyet üzerinde kurulu olanlarla lojman olarak tahsis edilemiyordu; bunun için bir düzenleme yapıyoruz. Tahsisli kamu taşınmazları üzerinde yer alan tesislerin yanı sıra, Bakanlıktan turizm yatırım ya da işletmesi belgeli diğer konaklama tesislerinin de çalışanlarının nitelikli konaklama ihtiyacının karşılanması amaçlanmıştır. Böylece, esasen, tahsise konu toplam alan miktarında herhangi bir değişiklik olmamakla birlikte, Bakanlıkça açık artırma usulüyle yapılacak personel lojman alanı tahsislerinde tüm konaklama tesislerine eşit hak tanınmaktadır.

Yine, 2021 yılında Meclisimizde kabul edilerek yasalaşan kanunla konaklama tesislerine, iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatı düzenlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde Bakanlıktan turizm işletme belgesi alınması zorunluluğu getirilmişti. Bugün görüşülecek kanun teklifimizle de uygulamada bir yıllık geçiş sürecinden kaynaklı sorunların giderilmesi için ilgili yerel idareler tarafından iş yeri açma, çalıştırma ruhsatı düzenlenen konaklama tesislerinin Bakanlıktan belge alma süresinin altı aya indirilmesi amaçlanmaktadır.

2634 sayılı Kanun'da 2021 yılında yapılan düzenlemeyle belirli bölgelerde kalan Millî Parklar Kanunu gereğince tespit ve ilan edilen yerlerde ilgili Bakanlıkça belirlenen ve üzerinde konaklama tesisi bulunan veya konaklama tesisi yapılmasına uygun görülen alanları yatırımcılara tahsis etmeye sadece Bakanlık yetkili kılınmıştı. Ancak, lüks çadır ve karavan alanı yapılması ve işletilmesi konusunda ve yine belirli bölgelerde bungalov ve kırevi de içeren konaklama tesisleri konusunda istisna bulunmaktaydı. Ancak, 2634 sayılı Kanun'da turizm amaçlı kiralama yetkisinin bölgesel ve tesis bazlı olmak üzere farklı kurumlara tanınmış olması turizm sektörünün tek elden bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirilmesi ve konaklama tesislerinin standart birliğinin sağlanması açısından sorun teşkil etmektedir. Bugün görüştüğümüz kanun teklifiyle 2873 sayılı Millî Parklar Kanunu gereğince tespit ve ilan edilen yerlerde ormanlık alanlar üzerinde sadece çadır ve karavan alanından oluşan kamp alanları hariç tüm konaklama amaçlı tesisleri tahsis etme konusunda Kültür ve Turizm Bakanlığı tek yetkili kılınmaktadır. Bu yerlerin tahsisinden elde edilen gelirler ilgili kuruma ait olacak şekilde düzenleme yapılmaktadır.

Yine, diğer kamu kurumlarının daha önce düzenledikleri turizm amaçlı konaklama içeren sözleşmelerin Bakanlığa devri için verilen başvuru süresi 2'nci kez 30 Nisan 2024 tarihine kadar uzatılmakta, böylece süresi içerisinde başvuruda bulunmayan yatırımcıların yeniden başvuruda bulunması imkânı sağlanmaktadır.

Yine, Anayasa Mahkemesi, 7174 sayılı Kapadokya Alanı Hakkında Kanun'la ilgili, Kapadokya Alan Başkanlığı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile 7183 sayılı Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı Hakkında Kanun'un bazı hükümlerini iptal etmiştir. Buna ilişkin, Anayasa Mahkemesinin iptaline uygun olarak düzenlemeleri kanun teklifimizde öngörmekteyiz.

Saygıyla arz ederim Başkanım.