BAŞKAN FUAT OKTAY - Bugün gündemimizde hem yoğun ama aynı zamanda da hızlı geçmeyi arzuladığımız 27 adet uluslararası anlaşmamız bulunmaktadır.

Bir önceki gündü zannediyorum, gruptaki siyasi parti temsilcilerimizle bir araya geldiğimizde kendi içimizdeki değerlendirmemizde de aldığımız bir karar vardı, bu 27 adet uluslararası anlaşmayla ilgili. Bu anlaşmalar, geçtiğimiz yasama döneminde Komisyonumuzda görüşülmüş, oy birliğiyle kabul edilmiş, Genel Kurul gündemine girmiş ancak seçim süreci nedeniyle de görüşülemeyerek kadük kalmış olan yasalar. Dolayısıyla Meclis gündeminin de şu anda daha hafif olması sebebiyle biz çok hızlı şekilde bu yasaların üzerinden tekrar geçelim, kadük kalan bu sözleşmeleri hızlı bir şekilde Komisyonumuzda kabul ederek Genel Kurula indirelim diye kendi içimizde tüm grup temsilcisi arkadaşlarımızla bir fikir birliğine varmıştık.

Bu anlaşmalar, ülkemizin menfaatleri anlamında onaylanması elzem olan, ikili ilişkilerimize önemli katkılar sağlayacak anlaşmalar. Dolayısıyla 28'inci Yasama Döneminde yenilenen ve tekrar gündemimize gelen bu anlaşmalar geçtiğimiz dönemde yine muhalefetteki arkadaşlarımızla birlikte de burada tartışmasız kabul edilen anlaşmalar yani herhangi bir şerh konulmamış, raporu hazırlanmış ve kabul edilmiş anlaşmalar bunlar.

Bugün de yine aynı temenniyle bu anlaşmaları görüşeceğimizi umuyor, yeni yasama döneminin ben bir kez daha hayırlara vesile olmasını diliyorum.

Gündem bilgisi ve teklif metinleri tarafınıza 20 Haziran 2023 Salı günü dağıtılmış durumdadır. Ayrıca, yine, Türkiye Büyük Millet Meclisi uzantılı e-posta adreslerimize de gönderilmiştir.

Gündeme geçmeden önce yine uygun bulma kanun tekliflerinin görüşülme usulüne ilişkin kısa bir bilgi vermek isterim.

Toplantıda önce ilgili kanun teklifinin tümü üzerinde görüşme açarak Dışişleri Bakanlığı temsilcimize -Bakan Yardımcımız buradalar, yeni atanmalarından dolayı kendilerini bugün de tekrar tebrik ediyorum- yine şayet varsa imzalayan kurum temsilcimize -ki onlar da buradalar, sorular olursa arkadaşlarımız da hazırlar- söz vereceğiz, ardından da yine sizlerin şayet varsa görüşlerini alarak tümü üzerindeki görüşmeleri tamamlamış olacağız.

Uygun bulma kanun teklifleri büyük çoğunlukla 3 maddeden oluşmaktadır, nadiren de olsa 4'üncü madde olabiliyor tabii ki ve bu maddeler üzerinde de yine ayrıca görüşme açmadan, sadece oylama yaparak görüşmemizi tamamlayacağız kendi içimizde yine hemfikir olduğumuz üzere.

Yine, bilgi vermek istediğim bir başka husus da uygun bulma kanun teklifinin eki olan anlaşma metinlerine ilişkin. 2 Mayıs 1927 tarihli Türkiye Büyük Millet Meclisi Dahilî Nizamnamesi'nin 112 ve 27 Şubat 1963 tarihli Cumhuriyet Senatosu İçtüzüğü'nün 85'inci maddesinde anlaşmaların maddelerinin oylanmayacağı ve anlaşmaların içeriği hakkında değişiklik önergesi verilemeyeceği açık bir şekilde ifade edilmiştir. Mevcut İç Tüzük'te de konuyla ilgili bir düzenleme bulunmamasına rağmen anlaşma metninde değişiklik yapılamayacağı konusunda Türkiye Büyük Millet Meclisinin teamülü bulunmakta. Ben bunu da yine bilgilerinize sunmak isterim ve hatırlatmak isterim.

Dolayısıyla anlaşma maddeleri oya sunulmamakta, anlaşma metni bir bütün olarak oylanmakta ve maddeler hakkında değişiklik önergesi verilememektedir. Bu doğrultuda Türkiye Büyük Millet Meclisi bir anlaşmayı bir bütün olarak ya reddetmekte veya kabul etmektedir. Meclise sunulan antlaşmaların metinleri üzerinde değişiklik yapılmaması milletlerarası hukuktan doğan bir gereklilik. Nitekim Anayasa Mahkemesi de vermiş olduğu bir kararında Türkiye Büyük Millet Meclisinin yabancı devletlerle ve uluslararası kuruluşlarla yapılacak anlaşmalar konusundaki yetkisinin, bu anlaşmaların onaylanmasının bir kanunla uygun bulunmasıyla sınırlı olduğunu ifade etmiştir. Bu doğrultuda, yetki ve usulde paralellik ilkesi gereği anlaşmayı yapan organ veya makamın anlaşma metni değiştirebileceğini kabul etmek gerekir.

Şimdi, bu kısa açıklamadan sonra gündemimize geçebiliriz. Biraz önce de ifade ettiğimiz gibi gündem maddeleri size dağıtılmıştı, 27 anlaşmamız yine metinlerine de erişebileceğiniz şekilde sizlere önceden bildirildi.

KÜRŞAD ZORLU (Ankara) - Sayın Başkan, bu anlaşmalardan herhangi birine şerh koymak istediğimizde acaba nasıl bir usul izlememiz gerekecek, maddelerden birine?

BAŞKAN FUAT OKTAY - Yani onunla ilgili eğer şerh konulmak istenirse şerhin konulmasıyla ilgili bir süre verebiliriz, bir süre koyarız.

KÜRŞAD ZORLU (Ankara) - Burada sözlü olarak beyan edip kayda geçirilmesini talep edebiliyorsak memnun oluruz.

BAŞKAN FUAT OKTAY - O da olur, o da mümkün, her ikisi de mümkün, o da mümkün. Arzu ederseniz bir süre koyarız, o süre içerisinde bu yirmi dört saattir veya bugün içerisinde de olabilir, o süre içerisinde...

KÜRŞAD ZORLU (Ankara) - Burada ben hızlıca kısaca hemen anlaşmalardan birine...

BAŞKAN FUAT OKTAY - Yani o anlaşma metnine geldiğimizde orada görüşürüz konuyu.