ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANI FATMA GÜLDEMET SARI (Adana) - Sağ olun. Teşekkür ederim.

Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonumuzun değerli üyeleri, sayın milletvekillerim, kıymetli basın mensupları; Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın 2015 yılında gerçekleştirdiği faaliyetler ile 2016 yılı bütçe tasarısını sunmak üzere hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; çevre ve şehircilik alanında geniş bir görev ve sorumluluk üstlenen Bakanlığımız, 64'üncü Hükûmet Programı'nda da ifade edildiği üzere, şehirlerimizin, kültürümüzün renklerini yansıtan, yaşadığımız zamanın çizgilerini barındıran, altyapısı sağlam, afetlere dayanıklı ve çevreye duyarlı bir biçimde gelişmesi için çalışmalarını sürdürmektedir.

Ülkemizin tarihsel dokusunu ve Anadolu irfanını unutmadan, modern mimarinin gerekliliklerini ve çevre koruma hassasiyetini ön planda tutan bir anlayışa sahibiz. Bu kapsamda, 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Bakanlığımıza kentsel dönüşümün yürütülmesinden, çevre ve tabiat varlıklarının korunması ve çevresel faaliyetlerin denetlenmesine, başta mekânsal strateji ve çevre düzeni planları olmak üzere, her tür ve ölçekte plan yapımı ve onaylanması, kamu binalarının yapımı, enerji verimliliğinin artırılması, yapı malzemeleriyle yapıların denetimine, ulusal coğrafi bilgi sisteminin kurulmasına, iskân projelerinin gerçekleştirilmesi ve mahalli idarelere mali ve teknik destek sağlanmasına kadar çok geniş bir yelpazeye yayılan görevler verilmiştir.

Bakanlığımız, çevre ve şehircilik alanındaki faaliyetlerini 8 genel müdürlük, 3 başkanlık, 5 müstakil daire başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ile Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, İç Denetim Birimi Başkanlığı, taşrada da 81 il müdürlüğüyle yerine getirmektedir. Ayrıca, 22 bölge müdürlüğü, 81 kadastro müdürlüğü ve 957 tapu müdürlüğü bulunan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bağlı kuruluşumuz; 18 bölge müdürlüğü bulunan İller Bankası Anonim Şirketi de ilgili kuruluşumuzdur.

Sayın Başkan, değerli üyeler; 2016 yılı bütçe tasarısında Bakanlığımız için 1 milyar 686 milyon 435 bin TL, bağlı kuruluşumuz olan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü için ise 867 milyon 372 bin TL olmak üzere merkezî yönetim bütçesinden toplam 2 milyar 553 milyon 807 bin TL ödenek öngörülmüştür.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü gecekondu ve çarpık yapılaşma alanları ile afet riski altındaki alanlarda dönüşüm çalışmalarını yürütmektedir. Genel Müdürlüğümüz kentsel altyapı, envanter ve proje uygulamalarını düzenleyen bir Bakanlık birimidir. Kentlerimizde gecekondulaşma ve kaçak yapılaşma süreci sağlıklı büyümeyi engellemiş, olası afet durumunda can ve mal kaybı riskini arttırmıştır.

Bu çerçevede, sağlıklı ve güvenli yaşam çevreleri oluşturmak amacıyla çıkarılan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında üç buçuk yıllık uygulama dönemi geride bırakılmıştır. Kanun kapsamında 136 Bakanlar Kurulu kararıyla 47 ilimizde toplam 178 adet riskli alan ilan edilmiştir. Ayrıca, riskli binaların tespit edilmesi ile ilgili yapılacak işlemler hususunda, valilik ve belediyelere görev verilmiştir. Riskli yapıların tespiti ile ilgili lisans verme işlemleri başlatılmış olup 1.054 adet kurum ve kuruluş riskli yapıları tespit etmek üzere lisans almıştır. 2015 yıl sonu itibarıyla toplam 311.837 adet bağımsız bölüm içeren 92.833 binada riskli yapı tespiti gerçekleştirilmiştir.

6306 sayılı Kanun kapsamında binaların yıkım ve yeniden yapım süreci hızla devam etmektedir.

6306 sayılı Kanun'un 3'üncü maddesinde riskli yapı tespitlerine karşı maliklerce veya kanuni temsilcilerince yapılacak itirazları inceleyip karara bağlamak üzere teknik heyetlerin oluşturulması da hükme bağlanmıştır. Ülke genelinde 13 bölgede toplam 18 teknik heyet oluşturulmuştur. Bununla birlikte, sağlıklı ve güvenli yaşama çevrelerini teşkil etmek üzere rezerv alan belirlenmesi çalışmaları da devam etmekte olup 52 adet rezerv yapı alanı belirlenmiştir.

Belediyelerimiz ile Bakanlığımız arasında Kentsel Dönüşüm Projeleri kapsamında protokoller yapılmakta ve bu çalışmalar belediyeler tarafından yürütülmektedir.

Kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında bugüne kadar 2 milyar TL'ye yakın kaynak kullanılmıştır.

Sayın Başkan, değerli üyeler; Bakanlığımız koordinasyonunda yıkım sektöründeki firma ve personel yetkinlikleri artırılmış, hizmet kalitesi yükseltilmiş ve sektöre yeni yıkım teknikleri kazandırılmıştır. Kentsel dönüşüm çalışmalarında ortaya çıkacak inşaat ve yıkıntı atıklarının geri dönüşümü için yerel yönetimlerle iş birliği planlanmaktadır.

Bakanlığımız, 6306 sayılı Kanun çerçevesinde afet riski altındaki alanların dönüşümünün sürdürülebilirlik ilkelerine göre yürütülmesi çerçevesinde bir uygulama standardının elde edilmesi için çalışmalar yürütmektedir.

Bu kapsamda, Eskişehir ili Odunpazarı ilçesi Tepebaşı mevkisinde Bakanlıkça ilan edilen rezerv yapı alanında ekolojik özellikli sürdürülebilirlik performanslı kentsel dönüşüm mahallelerinin elde edilmesi amacını taşıyan bir proje yürütülmektedir.

5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 73'üncü maddesi ile 5366 sayılı Kanun uyarınca yenileme alanlarının belirlenmesi kapsamında 20 ilimizde toplam 72 adet kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı, Bakanlar Kurulunca kabul edilmiştir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Coğrafi Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğümüz ulusal coğrafi bilgi sisteminin kurulmasına, kullanılmasına ve geliştirilmesine dair iş ve işlemleri yapan ve yaptıran bir genel müdürlüktür. Kent bilgi sistemlerinin standart ve yaygın bir şekilde oluşturulması için gerekli düzenlemeleri yapan teknik hizmet birimidir.

Bu kapsamda, kamu ya da özel sektördeki tüm yatırımcıların coğrafi verilere hızlı ve kolay erişimleri sağlanmaktadır. Yatırım süreçlerinin iyileştirilmesi, karar destek süreçlerinin etkinlik ve verimliliğinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır.

Ulusal Coğrafi Veri Portalı çalışmaları tamamlanmış olup Bakanlığımız web sayfası üzerinden yayına açılmıştır.

Mesleki Yeterlilik Kurumuyla birlikte yapılan çalışmalar sonucunda coğrafi bilgi sistemleri meslek standartları belirlenmiş ve ulusal yeterlilik çalışmaları tamamlanarak Mesleki Yeterlilik Kurumuna gönderilmiştir.

Mesleki yeterlilik alanında personel belgelendirme çalışmaları kapsamında, Türk Standartları Enstitüsüyle belgelendirme çalışmaları yürütülmektedir.

Bu sayede yoğun emek içeren coğrafi bilgi sistemleri konusunda istihdam artışı sağlanacak, sektörün meslek tanımı ve nitelikli eleman ihtiyacı karşılanmaya çalışılacaktır.

Ülke genelinde üretilmiş ve üretimi devam etmekte olan coğrafi verinin tek bir e-devlet kapısı aracılığıyla yayınlanması ve kamu hizmetlerinde etkinlik ve verimlilik sağlanması amacıyla temel veri temaları için içerik ve değişim standartları belirlenmiştir.

Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi Altyapısının Kurulması ve Yönetilmesi Hakkında Yönetmelik 20/03/2015 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Yerel yönetimlerimizin kent bilgi sistemi ihtiyacını karşılamak amaçlı Kentsel Dönüşüm Alanlarının Belirlenmesi ve Senaryo Afetlerin Oluşturulması İçin Yerel Yönetimlerin Verilerinin Kullanıldığı Coğrafi Bilgi Sistemi Tabanlı Otomasyon Sisteminin Oluşturulmasının Araştırılması ve Geliştirilmesi Projesi çerçevesinde çalışmalarımız, eğitim ve yaygınlaştırma faaliyetlerimiz sürmektedir.

Bakanlığımızca idarelerce yapılan, yaptırılan ve onaylanan mekânsal planların incelenmesi ve arşivlenmesi amacıyla her tür ve ölçekteki mekânsal planlar ile bu planlara ilişkin revizyon ilave ve değişikliklere yönelik plan işlem numarası verilmektedir.

Afet yönetim sisteminin etkinleştirilmesi ve afet risklerinin azaltılması amacıyla risk alanlarının belirlenmesi ve bu alanlarda doğru müdahale yöntemlerinin geliştirilmesi gerekliliğinden dolayı deprem riski hızlı haritalama uygulaması geliştirilmiştir.

Sayın Başkan, değerli üyeler; Bakanlığımız teknik koordinatörlüğünde başlatılan Gerçek Ortofoto ve Coğrafi Veri Üretim İşi Projesi hızla devam etmektedir.

Proje kapsamında şehir ve ilçe merkezlerinin uçaktan görüntü alımları yüzde 90 oranında tamamlanmıştır. Üretim hızlı bir şekilde devam etmekte olup, tüm ürünler kamu kurum ve kuruluşlarıyla paylaşılmaya başlanmıştır.

Ortofoto Projesi'yle birlikte kentsel alanların yüksek çözünürlüklü görüntüleri elde edilecek, ülkenin bina envanteri çıkarılacak, kıyalardaki kaçak yapılaşmalar takip edilebilecek, oluşturulacak Bakanlık web sayfası üzerinden bu altlık verilerle birlikte Bakanlık mekânsal verileri de sunulacaktır. Portal üzerinde parsel sorgulama, riskli yapı sorgulama ve plan sorgulama gibi verilere vatandaş ve yatırımcılar erişim sağlanabilecektir.

Bakanlığımızca her ölçekteki planlar, kentlere ait altyapı bilgileri ve çevreye ait coğrafi bilgiler tek bir merkezden yönetilecektir. Coğrafi bilgi kullanım diğer kurum ve kuruluşların verilerine de tek bir tuşla ulaşılabilen "ATLAS" uygulaması geliştirilmiştir.

Coğrafi bilgilerin Bakanlık web sayfasından sunulması yatırım amaçlı çalışmalarda yer seçimlerinin daha hızlı ve sağlıklı yapılmasını sağlayarak yatırım sürecinin kısalmasına önemli bir katkıda bulunacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğümüz sürdürülebilir kalkınma temelinde, koruma ve kullanma dengesini gözeterek çevrenin korunması, iyileştirilmesi ve çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmaları yürüten birimdir.

Çevre yönetimi ve kirliliğin önlenmesinde hiç şüphesiz en önemli konu su ve toprak kaynaklarının korunmasıdır. Su kirliliğinin önlenmesi amacıyla 2002 yılında 145 atık su arıtma tesisiyle belediye nüfusunun yüzde 35'ine atık su arıtma hizmeti verilmekteydi, Bakanlığımızca yapılan çalışmalar sonucunda 2015 yılında 653 atık su arıtma tesisiyle bu oran yüzde 79'a ulaşmıştır. 2017 yılı sonunda ise bu oranın yüzde 85'e çıkarılması hedeflenmektedir.

Bakanlığımız tarafından atık su arıtma tesisi yönetimlerini teşvik etmek amacıyla uygun işletmelerde enerji giderlerinin yüzde 50'si karşılanmaktadır.

Bu kapsamda, 2011-2015 döneminde 150 milyon TL'nin üzerinde enerji giderleri geri ödemesi yapılmıştır.

Bakanlığımızca havza bazında kirliliğin önlenmesi, su kaynaklarının korunması amacıyla çalışmalar titizlikle yürütülmekte ve uygulamaları yapılmaktadır.

Ergene havzasındaki sanayi tesisleri için Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği'nde yer alan deşarj parametrelerinin kısıtlanmasına yönelik tedbirler alınmıştır.

Ergene havzasında dağınık hâlde bulunan sanayiler için kurulan 7 adet ıslah organize sanayi bölgesine ait atık su arıtma tesislerinin proje onayları yapılmış ve inşaat süreçleri devam etmektedir.

Ülkemizin toplam tarım üretiminin yüzde 10'unu karşılayan ve gıda sektörü başta olmak üzere endüstriyel faaliyetlerle ülkemiz ekonomisinde önemli yer tutan Gediz Nehri havzası da öncelikli olarak ele alınmıştır. Havzadaki su kalitesinin sulama suyu kalitesine ulaştırılması amacıyla Bakanlığımız koordinasyonunda Gediz Havzası Kirlilik Önleme Eylem Planı hazırlanmıştır.

Sayın Başkan, değerli üyeler; hava kalitesi yönetimi çerçevesinde önlem alınması gereken iller belirlenmekte, bu iller için oluşturulan Temiz Hava Eylem Planları değerlendirilerek illerin değerlendirme raporu hazırlanmaktadır.

AB müktesebatına uyum çalışmaları çerçevesinde mevzuatın uyumlaştırılmasına ilişkin çalışmalar da sürmektedir.

Bakanlığımız tarafından yürütülen Büyük Yakma Tesisleri Direktifinin Uygulanması ile Hava Kalitesinin İyileştirilmesi Teknik Destek Projesi'yle ülkemizdeki 50 mw üzeri enerji üretim tesislerinin envanteri çıkartılmıştır.

Bu tesislerin hava kirliliğinin azaltmasına yönelik yatırım ihtiyaç bedelleri, proje sonunda hazırlanacak bir düzenleyici etki analiziyle belirlenecektir.

Entegre çevre izin sistemi kapsamında yapılan AB projesinden elde edilen sonuçlar doğrultusunda entegre izin uygulamasına geçişin sektörel bir geçiş takvimine bağlanması gerekliliği doğmuştur. Bu nedenle, Bakanlığımızca entegre izin sisteminin uygulanabilirliği açısından sektörel bir değerlendirme yapılmış, çimento ve otomotiv sektörü öncelikli sektör olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, Entegre Çevre İznine Tabi Çimento Üretim Tesislerinin Uyum Durumları ve Gerekliliklerinin Belirlenmesi Projesi ile Entegre Çevre İznine Tabi Otomotiv Üretim Tesislerinin Uyum Durumları ve Gerekliliklerinin Belirlenmesi Projesi 2015 yılı Ekim ayında başlatılmıştır. Diğer sektörlere yönelik çalışmalara da önümüzdeki günlerde başlanacaktır.

Isınma ve sanayi amaçlı kullanılan ithal ve yerli katı yakıtların üretimden tüketime tüm aşamaları kontrol altına alınmıştır. Egzoz gazı emisyonlarının ölçümü ve kontrolüne ilişkin iş ve işlemlerin daha düzenli yapılması ve kontrol edilebilirliğinin artırılması amacıyla Egzoz Gazı Emisyon Ölçümü Takip Sistemi Hazırlanması Projesi'ne başlanılmıştır.

Ülkemizde yaşanan hızlı kentleşmeye bağlı olarak, gürültü kontrolü çalışmalarına hız verilmiş ve son yıllarda önemli gelişmeler sağlanmıştır. Bu kapsamda 23 ilde stratejik gürültü haritası hazırlanmıştır. 2018 yılında ülkemizin stratejik gürültü haritası tamamlanacaktır.

İklim değişikliği ile mücadele kapsamında ülkemizin politika ve stratejilerinin belirlendiği İklim Değişikliği ve Hava Yönetimi Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur. Ülkemiz ulusal iklim değişikliği stratejisini, Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planı'nı ve İklim Değişikliğine Uyum Stratejisi ve Eylem Planı'nı oluşturmuştur.

Yeni kabul edilen Paris Anlaşması'na yönelik olarak küresel iklim değişikliği ile mücadele için 2030 yol haritası belirlenmiştir. Hızla gelişen bir ekonomi olarak sera gazı emisyonlarını 2030 yılında yüzde 21'e kadar artıştan azaltmayı hedefliyoruz.

Ozon tabakasının korunmasına yönelik olarak ise ülkemiz Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair Montreal Protokolü'ne taraf olmuştur. Ozon tabakasını incelten maddelerin ithalatına yönelik çok sıkı kota önlemleri uygulanmaktadır. 2009 yılında bu maddelerin ithalatına izin verilen miktar 15 bin ton iken 2015 yılında sadece servis amaçlı ithalat için izin verilen 500 ton hariç tamamen sonlandırılmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; 2003 yılında katı atık düzenli depolama tesisi sadece 15 iken, 2015 yıl sonu itibarıyla 81'e ulaşmıştır. Bugün itibarıyla bu tesislerle 1.091 belediyede yaklaşık 49 milyon kişiye hizmet verilmektedir. 21 ilde aynı zamanda çöp depolama tesislerinde toplamda 148,5 megavat kapasiteyle elektrik enerjisi de elde edilmektedir.

Atıklar toplanarak geri kazanılmakta olup, atık yönetiminin ekonomimize sağladığı katma değer 3 milyar TL'yi, bu alandaki doğrudan istihdam ise 60 bin kişiyi geçmiş durumdadır.

Ülkemizde geri kazanım sektörü gün geçtikçe gelişmektedir. Atık değerlendirilebilir, ekonomiye kazandırılabilir ve istihdam yaratan önemli bir malzeme hâline gelmiştir. Atık endüstriyel yağlar lisanslı atık yağ toplama firmaları tarafından, atık motor yağları ise motor yağı üreticileri ve bunların yetkilendirilmiş kuruluşları tarafından toplanabilmektedir. Bitkisel atık yağlar ise bitkisel atık yağ geri kazanım tesisleri ve bitkisel atık yağ geçici depolama alanları tarafından toplanmakta ve biyodizel veya biyogaz üretiminde kullanılmaktadır. Atık aküler, akü üreticileri ve atık akü geri kazanım tesisleri tarafından toplanarak ekonomik değere dönüştürülmektedir.

Sayın Başkan, değerli üyeler; Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardım Programı kapsamında 2007-2013 döneminde belediyelerin çevre altyapı ihtiyaçlarını karşılamak üzere 941,5 milyon avro bütçeli 39 çevre altyapı projesinin çalışmaları yürütülmektedir. Ayrıca, 2014-2020 yıllarını kapsayan ikinci IPA döneminde, toplam bütçesi yaklaşık 1,42 milyar avro olan 38 adet projenin hazırlanması için çalışmalar başlamıştır.

Denizlerimizde faaliyet gösteren gemilerin operasyonel faaliyetlerinden kaynaklanan atıkların toplanması ve bertarafı denizlerimizin kirliliğinin önlenmesi için son derece önemlidir. Bu kapsamda, 2015 yılı itibarıyla Bakanlığımızca onaylanan atık alım tesisleri 261 limanda hizmet vermektedir. Ayrıca, mavi kart sistemiyle turistik ve rekreasyonel amaçlı kullanılan teknelerde oluşan atıkların etkin bir şekilde toplanması ve denetlenmesi sağlanmaktadır.

Temiz denizlerimizin bir göstergesi olan mavi bayrak sayımızda önemli bir artış sağlanmıştır. Bugün itibarıyla mavi bayrak alan plaj sayımız 436'ya ulaşmıştır. Ülkemiz mavi bayrak sıralamasında dünya ikincisi olmuştur, hedefimiz ise 2023 yılında dünya birincisi olmaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü "ÇED olumlu/olumsuz", "ÇED gereklidir/gerekli değildir" kararını veren, ÇED izleme ve çevre denetimi çalışmalarını yürüten bir genel müdürlüktür. Ayrıca Genel Müdürlüğümüz çevre izin ve lisanslarını veren, çevre durum raporlarını hazırlayan ve Avrupa Çevre Ajansı ile ilişkileri yürüten bir hizmet birimidir.

Çevrim içi ÇED süreci yönetimi sisteminin devreye alınması ile ÇED süreci içinde yer alan tüm süreçler elektronik sistem üzerinden gerçekleştirilmektedir. Bu doğrultuda, başvurunun yapıldığı andan itibaren sürecin online takibi ve izlenmesi sağlanmaktadır.

Avrupa Birliği Stratejik Çevresel Değerlendirme Direktifi uyumlaştırılarak, ülkemiz için tüm kurum ve kuruluşların katılımıyla, kurum görüşleri alınarak taslak yönetmelik hazırlanmıştır. Söz konusu taslak yönetmelik, çevrenin yüksek düzeyde korunması amacıyla ülkemizde hazırlanan sektörel plan ve programlara uygulanacaktır. Geniş kapsamlı bir çevresel değerlendirme aracı olması ve ÇED'e yol gösterici olması bakımından önem arz etmektedir.

Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı tarafından ülke genelinde çevreye etkileri olan her türlü tesis ve faaliyet Çevre Kanunu kapsamında denetlenmektedir. Ayrıca, ÇED kararı verilen projelerde taahhütlerin takibi izleme, kontrol çalışmalarıyla yürütülmektedir. Yıllık çevre denetim planları kapsamında yapılan planlı birleşik çevre denetimlerinin yanı sıra, plansız ve ani çevre denetimleri de yapılmaktadır.

Bakanlığımızın görevlerinden biri de faaliyetleri sırasında çevreye kirletici etkisi olan işletmelere çevre izni ve lisansı vermek ve kayıtları tutmaktır. Bakanlığımız çevrim içi çevre izinlerini uygulamaya başlamıştır. Daha önce yatırımcıdan toplam 199 belge talep edilirken, bugün e-çevre izinleri uygulamasıyla sadece 11 belge istenmektedir. Bu uygulamada, işletmeler tabi oldukları tüm izin lisans konuları için elektronik ortamda, 7/24 mobil veya elektronik imza kullanarak tek bir izin başvurusu yapabilmekte ve başvuru sürecini online olarak sistem üzerinden takip edebilmektedir.

Sayın Başkan, değerli üyeler; ülkemizde oluşan tehlikeli atıkların sağlıklı bir envanterinin hazırlanması, Bakanlığımız atık yönetim stratejisinin oluşmasında önemli bir adımdır. Bu doğrultuda, Bakanlığımızca hazırlanan atık yönetimi uygulaması sayesinde atık veri döngüsünün çevrim içi kontrolü, izlenmesi ve denetlenmesi gerçekleştirilmektedir. Aynı zamanda, elde edilen atık verileri Bakanlığımız atık yönetimine ilişkin stratejileri belirlemektedir. Bu veriler, faaliyetleri sonucunda atık oluşan tesisler ile Bakanlığımızdan çevre izin/lisans almış olan geri kazanım ve bertaraf tesislerinin izlenmesi ve denetlenmesinde de kullanılmaktadır. Ayrıca, bu veriler kullanılarak hazırlanan Tehlikeli Atık İstatistikleri Bülteni her yıl Bakanlığımız web sayfasında yayınlanmaktadır. Her yıl yayınlanan çevresel göstergeler, çevre durum raporları ile çevresel bilgiler kamuoyunun bilgisine sunulmaktadır.

Bakanlığımız koordinasyonunda 2003 yılından beri devam eden Avrupa Çevre Ajansı üyeliği kapsamında pek çok çalışma gerçekleştirilmiştir. Ülkemizin AÇA ile ilişkilerinin güçlendirilmesi, Ajans faaliyetlerinin tanıtılması, çevresel bilgi birikimlerinin paylaşılması, kurum kapasitelerinin artırılması oldukça önemlidir. Bu çerçevede katılımcıların kendilerini geliştirme fırsatı yakalamaları, sorunların çözümüne katkıda bulunmaları da son derece yararlı olacaktır.

Bu kapsamda, AÇA ile ülkemiz arasında bir iş birliği dokümanı hazırlanmıştır. Söz konusu doküman, AÇA 2014-2018 Çok Yıllık Çalışma Programı süresince geçerliliğini koruyacaktır. Doküman Avrupa Çevre Bilgi ve Gözlem Ağı kapsamında bilgi akışını sağlayan ülkemiz kurumlarında görevli uzmanların kapasitelerinin geliştirilmesine de katkı sağlayacaktır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Bakanlığımızca kentsel ve kırsal alanlarda insan sağlığının ve ekosistemin korunmasını sağlamak amacıyla 81 ilde 195 adet sabit istasyonla anlık olarak hava kalitesi izlenmektedir. İstasyonların sayısı 2017 yılının sonuna kadar en az 352 olacak şekilde çalışmalar devam etmektedir. Söz konusu istasyonlarda ölçülen parametrelerinin sonuçları "www.havaizleme.gov.tr" adresinde anlık olarak yayınlanmaktadır.

Çevre Referans Laboratuvarı, çevre analizleri konusunda hakem konumumdadır, ihtilaflı numuneler ve mahkemelik durumlarda son karar verici konumundadır. Çevre Referans Laboratuvarı, ülkemizde bu konuda faaliyet gösteren tek referans laboratuvarıdır. Bakanlığımızca kurulu kapasitesi günlük 10 bin m3'ün üzerinde olan arıtma tesisleri 7 gün 24 saat takibe alınmıştır. Ayrıca, çevre mevzuatı gereği bacalarında sürekli emisyon ölçüm sistemi bulundurma zorunluluğu olan tesisler kademeli olarak izlenmeye başlanmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Mekânsal Planlama Genel Müdürlüğü: Üst ölçekli mekânsal planlama sistemini yönlendiren, kentsel dönüşümde imar planlaması ve uygulamalarını yapan kurumumuzdur. Afete duyarlı yerleşmeler oluşturan, kıyı alanlarının planlı gelişimini düzenleyen, yerel yönetimlere teknik destek sağlayan ve rehberlik eden bir hizmet birimidir. Bu kapsamda; ülke ve bölge ölçeğinde Mekânsal Strateji Planı'nın hazırlık çalışmalarına başlanmıştır. Mekânsal strateji planlarıyla yatırımların yer seçiminde bütüncül ve hızlı bir işleyiş sağlanacaktır. Ayrıca, sektörlerin öncelikleri, hükûmet programı, kalkınma planı ve ulusal politika belgeleriyle birlikte değerlendirilebilecektir. Mekânsal öngörüler, afet tehlike ve riskli alanlar da dikkate alınarak bütüncül olarak ele alınacaktır. Yerleşme, yapılaşma ve arazi kullanımına yön veren, alt ölçekli planlara ve uygulamalara esas teşkil eden çevre düzeni planlarının, bugün itibarıyla ülke genelinde yüzde 97'si tamamlanmıştır.

Bakanlığımızca yürütülen önemli bir çalışma da, sürdürülebilir çevre ve yaşam kalitesi yüksek yerleşmeler hedefine ulaşmak için kentlerimizin marka değerlerinin artırılmasına yönelik kentsel tasarım projeleridir. Bu kapsamda, Bakanlığımızca 6306 sayılı Kanun kapsamında İstanbul, Ankara, Bursa ve Erzincan illeri başta olmak üzere birçok kentte kentsel tasarım projeleri onaylanmıştır.

Sayın Başkan, değerli üyeler; başta depremler olmak üzere yaşanan doğal afetler ve sonrasında karşılaşılan problemler, sürdürülebilir kalkınmanın önünde önemli bir engeldir. Doğal afet tehlikelerinin ve yerel zemin sorunlarının belirlenmesi, afete duyarlı planlama yaklaşımında ve arazi kullanımına yönelik kararların alınmasında ön plandadır. Bu kapsamda, 2012 yılından itibaren 3 binin üzerinde jeolojik-jeoteknik ve mikro bölgeleme etüt raporu Bakanlığımızca onaylanmıştır. Bakanlığımız, ülkemiz kıyılarının etkin şekilde korunması, planlı gelişmesi ve sağlıklı kullanılması konusunda da önemli görev ve sorumluluklara sahiptir.

Yine bu kapsamda, kıyı alanlarında iki yılı aşan plan onay süreçleri kısaltılarak yatırım ve yatırımcının önündeki süreye dayalı engeller aşılmıştır. 2015 yılında yapılan kıyı alanları planlama çalışmaları ile kıyı yapı, tesis ve yatırımlarına ait 51 adet imar planı onaylanmıştır. Ülke genelinde kıyı ve sahil şeritlerinin planlanması aşamasının ilk adımı olan kıyı kenar çizgisi tespitleri yüzde 99 oranında bitirilmiştir. 644 sayılı Kanun Hükmünde Kararname, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 9 uncu maddesi ve Bakanlığımıza diğer kanunlarla verilen yetkiler kapsamında toplam 304 adet imar planı onayı verilmiştir. 6306 sayılı Kanun kapsamında afet riski altındaki alanlar ile riskli yapıların dönüşümünü sağlanmıştır. Ülke genelinde sağlıklı, güvenli ve yaşanabilir çevreler oluşturmak maksadıyla riskli alan ilan edilen yerlerde çeşitli kentsel dönüşüm projesi imar planları onaylanmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü: Yerleşme ve yapılaşma ile mesleki hizmetlerin mevzuat, norm ve standartlarını hazırlayan ve uygulanmasını sağlayan Genel Müdürlüğümüzdür. Genel Müdürlük, binalarda enerji verimliliğinin sağlanması için gerekli tedbirleri alan yapı malzemelerinin denetimine ve uygunluk değerlendirmesine ilişkin iş ve işlemleri yapan hizmet birimimizdir. Enerjide dışa bağımlılık oranımız düşünüldüğünde, binalarda enerji verimliliğinin önemi açıkça görülmektedir. Ülke olarak enerji verimliliğinde belirlediğimiz hedeflere ulaşılması durumunda toplam enerji İhtiyacımız yüzde 16 azalacaktır.

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

(Oturum Başkanlığına Başkan Vekili İbrahim Mustafa Turhan geçti)

BAŞKAN - Sayın Bakanım, şu an normal süreniz doldu, on beş dakika ek süre veriyorum.

Buyurun.

ÇEVRE ŞEHİRCİLİK BAKANI FATMA GÜLDEMET SARI (Adana) - Teşekkür ederim.

Bu nedenle, 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren yapılan binalarda enerji kimlik belgesi alınması zorunlu hale gelmiştir. Mevcut binaların da 2 Mayıs 2017 tarihine kadar enerji kimlik belgesi almaları gerekmektedir. Bu kapsamda, ülke genelinde 350 bin adet yapıya enerji kimlik belgesi verilmiştir. Binalarda enerji verimliliği alanında farkındalığı arttırarak, yenilenebilir enerji kaynaklarının daha yaygın şekilde kullanılmasıyla çevreye duyarlı ve sürdürülebilir yapılaşma Bakanlığımızın hedefidir.

Sayın Başkan, değerli üyeler; Müteahhit ve Müellif Bilgi Sistemi'yle yapı müteahhitleri, yurt içi ve yurt dışı müteahhitlere dair belgelendirme, iş ve işlemlerinin kayıt ve takibi elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir. Yapı malzemeleri ile ilgili faaliyetlere ilişkin olarak; toplam 244 standart kapsamında 21 adet onaylanmış kuruluş, 51 standart kapsamında 9 adet uygunluk değerlendirme kuruluşu görevlendirilmiştir. İnşaat Teknik Değerlendirme ve Bilimsel Araştırma Kurumu, Avrupa Teknik Değerlendirme Kuruluşu olarak görevlendirilmiştir. Bakanlığımızca görevlendirilen 3 adet ulusal teknik onay kuruluşu, standardı olmayan veya standarttan sapma gösteren 53 adet ürün için 2015 yılı içinde ulusal teknik onay düzenlemiştir. Bu görevlendirmelerle imalatçıların ürünlerini uygun belgelendirme yapmaları kolaylaştırılmıştır. Piyasada belgeli ve mevzuata uygun ürün artışı sağlamıştır. Piyasaya güvenli yapı malzemelerinin arz edilmesi, tüketicinin ve rekabetin korunmasının sağlanmasıyla ülke genelinde 19 bin 454 adet piyasa gözetimi ve denetimi faaliyeti gerçekleştirilmiştir.

Yapı malzemelerinin denetim faaliyetlerine hız kazandırmak ve etkinliğinin arttırılması için Bakanlığımız "Mobil Yapı Malzemeleri Denetim Sistemi" adı altında bir yazılım geliştirmiştir. Yazılım ülke genelinde yaygınlaştırılarak etkinliği arttırılacaktır. Bu amaçla, piyasa gözetimi ve denetimi faaliyetlerinde etkinliği arttırmak amacıyla gerekli teknik altyapı Bakanlığımızca sağlanmakta ve gerekli eğitimler düzenlenmektedir. Mobil Yapı Malzemeleri Denetim Sistemi'nin ülke genelinde kullanımı sağlanmıştır.

Yine Bakanlığımız, tasarım ve yapım tekniklerine ilişkin gelişmeleri izlemekte ve araştırmalar yapmaktadır. Yenilikçi ve sürdürülebilir ileri yapım teknolojilerinin kullanılması ve yaygınlaştırılması yönünde de çalışmaları bulunmaktadır. Tüm bu amaçlara yönelik "yapı araştırma merkezi" kurulması gündeme alınmıştır.

Ayrıca, trafik yoğunluğunun azaltılması, hava kalitesinin yükseltilmesi, enerji tasarrufunun sağlanması amacıyla ülkemizde ilk kez bisiklet yollarıyla ilgili mevzuat hazırlanmıştır. Şehir İçi Yollarda Bisiklet Yolları, Bisiklet İstasyonları ve Bisiklet Park Yerleri Tasarımına ve Yapımına Dair Yönetmelik yayımlanmış ve böylece bisiklet yollarının ulaşıma entegresi uygulamaya konulmuştur.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü: Millî parklar, tabiat parkları, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, doğal sit alanları, sulak alanlar, özel çevre koruma bölgeleri ve benzeri alanların tescil, onay ve ilanına dair usul ve esaslar ile kullanma ve yapılaşmaya yönelik iş ve işlemleri yapan hizmet birimidir. 21 ilde 29 adet tabiat varlıklarını koruma bölge komisyonu bulunmaktadır. Bu komisyonların kararlarını görüşen, ilke kararları alan merkez komisyonu marifetiyle 2863 sayılı Kanun'da belirtilen tabiat varlıkları ve doğal sit alanlarına ilişkin iş ve işlemler yürütülmektedir. Ülkemizde 2002 yılında 12 olan özel çevre koruma bölgesi sayısı bugün 16'ya yükselmiştir. Aynı dönemde, kıyı ve deniz koruma alanlarımızın toplam yüzölçümü 346 bin hektardan, 1 milyon 470 bin hektara ulaşmıştır. Korunan alanlar ve doğal sit alanlarındaki her tür ve ölçekte imar planı çalışmaları Bakanlığımızca yürütülmektedir. Korunan alanlarda sürdürülen planlama faaliyetleri ile koruma-kullanma dengesinin kurulması, yoğun turizm ve yapılaşma baskısı altındaki yerleşim alanlarındaki düzensiz yapılaşmanın engellenmesi amaçlanmaktadır. Korunan alanlarda yerleşimlerden kaynaklanan atık suların bertaraf edilmesi amacıyla atık su arıtma tesisleri, kanalizasyon şebekeleri, atık su terfi merkezleri yapım faaliyetleri gerçekleştirilmektedir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Yapı İşleri Genel Müdürlüğü, yapım işleri ile ilgili faaliyetlerinde yetkili ve yol gösterici sorumluluk üstlenen ve yapı denetim sistemini oluşturan, yöneten ve izleyen hizmet birimidir. Bakanlığımız, devlete ait bina ve tesislerin mimarlık ve mühendislik projeleri ile yaklaşık maliyetlerinin hazırlanması, bina inşaatlarının ve büyük onarımlarının yapılması veya yaptırılması ile 5543 sayılı İskân Kanunu uygulamalarının yürütülmesi ve bütün bu hizmetlerin denetimi ile görevlidir. 2003 yılından bugüne kadar maliyeti yaklaşık 9,5 milyar TL olan 3.881 yapım projesi gerçekleştirmiş 1 milyar 800 milyon TL değerinde 280 yapım projesi çalışması da devam etmektedir. Ülkemizde yapı denetim hizmetlerinin daha etkin sağlanabilmesi için Yapı Denetim Kanunu kapsamında toplam 2.463 adet yapı denetim kuruluşuna izin belgesi verilmiştir. Bu kuruluşlardan hâlen 1.935 adedi faaliyetlerini sürdürmektedir Türkiye Afet Müdahale Planı'nda, Bakanlığımız, hasar tespit, enkaz kaldırma ve altyapı hizmet gruplarında ana çözüm ortağı olarak görevlendirilmiştir. Bu hizmet gruplarının yapacağı çalışmalarla ilgili koordinasyondan da sorumlu tutulmuştur.

Sayın Başkan, değerli üyeler; kırsal dönüşüm çalışmaları kapsamında örnek köylerin oluşturulması ve kırsal dönüşüm çalışmalarının yürütülebilmesi amacıyla 5543 sayılı İskân Kanunu ve ilgili mevzuatı değerlendirilmesi yapılmış, dönüşüm çalışmalarının yürütülebilmesine yasal zemin oluşturulmuştur. Bu kapsamda, kırsal dönüşüm çalışmalarının sürdürülebilmesi, işlerin hızlı, kaliteli ve devlet tarafından yapılabilmesi için İskan Kanunu'nun ilgili mevzuatında gerekli değişiklikler yapılmıştır. Örnek uygulamanın yapılacağı ve model olarak 2 adet köy belirlenmiş, bu köylerle ilgili yöresel mimariye uygun projeler üretilmiş, ihaleleri altyapı ve sosyal donatılar ile birlikte yapılmıştır.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, tapu sicillerini düzenli bir biçimde tutan, taşınmazlarla ilgili her türlü akitli ve akitslz tapu işlemleriyle tescil işlemlerini yapan kuruluşumuzdur. Ülkemizin kadastrosunu yaparak değişikliklerini takip eden, tapu planlarının yenilenmesini ve güncellenmesini sağlayarak bunlara ilişkin kontrol ve denetim hizmetlerini yürüten Bakanlığımıza bağlı genel müdürlüktür.

Yılda 7 milyona yakın işlemle 20 milyon vatandaşımıza tapu hizmeti sunan Genel Müdürlük etkin ve kaliteli tapu ve kadastro hizmeti sunmaktadır. Yurt dışında tapu ve kadastro hizmetlerinin verilmesi kapsamında Berlin Başkonsolosluğunda tapu birimi oluşturulmuştur. Bu hizmetin belirlenen diğer başkonsoloslukları kapsayacak şekilde yaygınlaştırılması için çalışmalar devam etmektedir. Tapu müdürlüklerimizde e-tahsilat uygulamasına geçilmiştir. Bu uygulamayla tapu harçlarının farklı şehirlerdeki şubelerde dâhil olmak üzere banka şubeleri, ATM'ler ve görüntülü işlem merkezlerinden tahakkuk, tahsil ve kontrolü elektronik ortamda gerçekleştirilmektedir.

Tapu müdürlüklerindeki elektronik arşiv çalışmaları kapsamında tapu müdürlüklerinin tamamında e-arşiv modülü kurulumları tamamlanmıştır. Gayrimenkul piyasasında gerçekleştirilen alım-satım işlemlerinde, alıcı ve satıcıların talep etmesi hâlinde gayrimenkulün devrine ilişkin bedelin güvenli bir yöntemle el değiştirmesini sağlamak amacıyla Takasbank ile protokol imzalanarak tüm tapu müdürlüklerimizde uygulamaya başlanmıştır. Bu kapsamda, Takasbank birimlerince, alım-satım işlemine ait makbuz numarası ve taraf bilgileriyle TAKBİS'te sorgulama yapılabilmektedir. Sorgulama sonucu satış işleminin tamamlanıp, taşınmazın alıcı adına tescil edildiğinin öğrenilmesiyle alıcının hesabındaki para Takasbank aracılığıyla anlık olarak satıcının hesabına transfer edilmektedir. Böylece nakdin sahte çıkması ve dolandırıcılık gibi risklerle taraflar arasındaki güven problemi ortadan kalkmıştır.

Mekânsal gayrimenkul sistemi çalışmaları kapsamında, tüm kadastro müdürlüklerinin sisteme erişimi ve veri giriş imkanı sağlanmıştır. Kadastro verileri parsel sorgulama uygulamasıyla hem İnternet üzerinden hem de mobil cihazlar üzerinden vatandaşların kullanımına açıktır. Ülke tesis kadastrosu çalışmalarında, ülke genelinde orman, sınır ihtilafı gibi yere sorunları olan birimler dışında ülke kadastrosu tamamlanmıştır.

Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüzün harita üretim faaliyetleri kapsamında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yapılan tapu ve kadastro faaliyetlerine ilişkin iş birliği protokolü imzalanmıştır. Kadastro yenileme çalışmalarında kullanılmak üzere, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti genelinde havadan görüntü alımı yapılarak ortofoto haritaları üretilmiştir. Bu çalışmalar kapsamında bugüne kadar 74 kurum, 696 kullanıcısı olan Harita Bilgi Bankasına 6.100'ün üzerinde proje indeks bilgisi girilmiştir.

Sayın Başkan, değerli milletvekilleri; Bakanlığımızın ilgili kuruluşu olan İller Bankası Anonim Şirketi, özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip bir kalkınma ve yatırım bankasıdır. İller Bankası, 1.367 belediye, 30 büyükşehir belediyesi, 30 su ve kanal idaresi, 51 il özel idaresi ve 2 ilçe özel idaresi olmak üzere 1.480 mahalli idare birimine hizmet sunmaktadır. Banka, harita, imar planı, jeolojik ve jeoteknik etüt, içme suyu, kanalizasyon, her türlü arıtma, katı atık, deniz deşarjının yanında jeotermal enerji uygulamaları, belediye hizmet binaları, soğuk hava deposu finansmanı, terminal, köprülü kavşak, üstyapı ve peyzaj projeleri gibi geniş bir alanda belediyelerimize yatırım hizmetleri vermekte ve belediyelerimizin her türlü finansman ihtiyacını orta ve uzun vadeli olarak temin etmektedir.

2003 yılından günümüze kadar yerel yönetimlere yaklaşık 25 milyar lira uzun vadeli kredi verildi ve 3 milyar 494 milyon lira hibe yapıldı. 2003 yılından günümüze kadar 4.383 adet iş bitirilerek yerel yönetimlerin hizmetine sunulmuş, toplam 13 milyar 750 milyon lira harcama yapılmıştır.

Su ve Kanalizasyon Altyapı Projesi kapsamında, Yüksek Planlama Kurulu kararıyla nüfusu 25 bin ve altında olan belediyelere genel bütçeden ayrılan ödenekten proje tutarının yüzde 50'si oranında hibe destek sağlanmakta, kalan yüzde 50'si için ise İller Bankası tarafından belediyesine uzun vadeli kredi açılmaktadır. SUKAP kapsamında, projenin başlangıcından günümüze kadar 1.023 adet iş için toplam 5 milyar 841 milyon lira kaynak kullanılmıştır. Sürdürülebilir Şehirler ve Marka Kentler Projesi kapsamında, ülke genelinde 65 ilde 146 adet parkın proje ve uygulamasına hibe olarak başlanmış olup, bunlardan 129 adedi tamamlanmıştır.

Sayın Başkan, Plan ve Bütçe Komisyonunun değerli üyeleri, sayın milletvekilleri, kıymetli basın mensupları; Hükûmet programımızda da belirtildiği gibi vatandaşlarımızın ortak hayatı olan çevreyi korumak Hükûmetimizin temel önceliklerindendir. Hükûmetimizin temel politika ve uygulama alanı çevre haklarına saygı olacaktır. Diğer taraftan, dünyada giderek artan oranda nüfusun şehirlerde yaşadığı, aynı zamanda kültürün de şehirlerde geliştiği dikkate alındığında, yaşanabilir şehirle oluşturmak bizim de Bakanlık olarak önceliğimizdir. Bu noktada şehirlerimizin kadim medeniyetimizin renklerini taşıyan ve mekâna yansıtan altyapısı sağlam, afetlere dayanıklı ve çevreye duyarlı bir biçimde gelişmesi için çalışmalarımız son on üç yılda olduğu gibi aynı kararlılıkla devam edecektir.

Bu vesileyle sözlerime son verirken, değerli komisyon üyelerimize ayrı ayrı teşekkür eder, 2016 yılı bütçemizin ülkemize hayırlı olmasını diler, saygılarımı sunarım.

Teşekkürler Başkanım.