HAMZA DAĞ (İzmir) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Değerli Başkanım, değerli milletvekillerimiz; hepinizi öncelikle sevgiyle saygıyla selamlıyorum.

Bugünkü toplantımızın gündeminde, biraz önce Ticaret Bakanlığımızın yaptığı sunum doğrultusunda Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'miz yer almaktadır.

Malumunuz olduğu üzere 2015 yılında Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde bu konuda bir değişiklik yapılmıştı. Bu değişiklikte de ticari iletişim ve ticari elektronik iletiler ile hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların bilgi verme yükümlülüklerine ilişkin usul ve esaslar düzenlenmişti ancak dijital sektör çok hızlı bir şekilde ilerliyor ve dünyadaki benzer gelişmelerde, ülkemizde de dijitalleşmenin etkisiyle geleneksel ticaret kanallarından elektronik ticarete çok hızlı bir kayış söz konusu. Öncelikle özellikle Covid-19 salgını sürecinde bu dijital sektöre doğru yönelme çok ciddi bir artış gösterdi ama Covid'den sonra da e-ticaret lehine tüketim alışkanlıkları oluşumu daha da tetiklenmiş ve hızla devam etmekte. Nitekim 2021 yılında yüzde 70 civarında büyüyen elektronik ticaret pazar yeri 2022 yılının ilk beş ayında yaklaşık yüzde 80 civarında büyümüştür, Covid'den sonra büyümeye devam etmektedir. Salgının etkilerinin yoğun olarak hissedildiği iki yıllık dönemde ülkemizde de aynı seyir gerçekleşmiş olup perakende e-ticaret hacmi 2 katlık çok önemli bir büyüme kaydetmiştir. Bu büyüme, küçük ve mikro ölçekli işletmelerimizin ticari faaliyetlerini etkileyerek pazar yerlerinde yoğun olarak faaliyet göstermelerine yol açmış durumdadır. Aynı dönemde, pazar yerlerinde faaliyet gösteren işletme sayısı 2 kat artış göstermiştir. Bu yoğunlaşmaya bağlı olarak elektronik ticaret pazar yerleri faaliyet alanlarını farklı sektörlere kaydırmakta -biraz önce sunumda da ifade edildiği gibi- kargo, lojistik ve finans gibi stratejik sektörlerde de aktif şekilde faaliyet gösterme noktasında hareket etmektedir. Aynı şekilde, büyük sermaye gücüne sahip pazar yerlerinin "para yakma" gibi, bazı agresif reklam uygulamaları gibi pazarda diğer oyuncular açısından tekelleşme noktasında bir çalışma yaptıkları gözlemlenmektedir.

Yaşanan bu süreç, ülkemiz gibi diğer ülkelerin de gündemini işgal etmekte olup bu alana yönelik regülasyon çalışmaları dünyada da sürdürülmektedir. Özellikle, Avrupa Birliğinde taslak aşamada olan Dijital Pazarlar Yasa Tasarısı ile Dijital Hizmetler Yasa Tasarısı bu noktada önemli adımlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu itibarla, serbest piyasa koşullarının iyi işlemediği gözlemlenmekte olan ve yıkıcı rekabet uygulamalarının etkisiyle birlikte sağlıksız şekilde büyüyen pazar yerlerinin elektronik ticaret kanalını daraltabileceği, orta ve uzun vadede ekonomik potansiyel açısından risklere yol açabileceği öngörüsünden hareketle sektördeki rekabeti bozucu uygulamaların önlenmesi, sektörün sağlıklı ve dengeli bir şekilde büyümesinin sağlanması, elektronik ticaret pazar yerleri ile satıcılar arasında asimetrik pazarlık gücünden kaynaklanan sorunların giderilmesi amacıyla bu teklif hazırlanmıştır. Teklifte, pazar yerlerinin ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının büyüklükleri ve pazardaki konumları dikkate alınarak temel bir çerçeve oluşturulmuş, özellikle küçük oyuncular ile pazara yeni girmek isteyen oyuncuların önünü açacak şekilde bir çalışma hedeflenmiştir.

Değerli milletvekilleri, Değerli Başkan; özellikle özel kanunlarla düzenlenen alanlar teklifte 1'inci maddeyle kapsam dışında tutulmaktadır ve aynı zamanda da yeni tanımlamalar 2'nci maddeyle yapılmaktadır. Tüm elektronik ticaret pazar yerleri için; elektronik ticaret pazar yerlerindeki fikrî ve sınai mülkiyet hakkı ihlallerinin önlenmesi ve hukuka aykırı içeriklerin engellenmesi, elektronik ticarette meydana gelen haksız ticari uygulamaların önüne geçilmesi, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılar tarafından satıcılara yapılacak ödemelere ilişkin sürenin kısaltılması, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı -bunlar pazar yeri, aracı hizmet sağlayıcılar olarak ifade ediliyor, teknik tabir, pazar yerleri yani- herhangi bir hizmet verilmeden haksız şekilde satıcılardan ücret alınmaması, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıların kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markalarını taşıyan malları satışa sunmasının veya satışa aracılık etmesinin ayrıştırılması; diğer bir deyişle, ayrı bir elektronik ticaret ortamında faaliyet göstermesinin sağlanması, elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı veya elektronik ticaret hizmet sağlayıcının olumlu irade beyanını almadan bunların tescilli markalarını kullanarak çevrimiçi arama motorlarında pazarlama ve tanıtım faaliyetlerinde bulunmaması hususları düzenlenmektedir.

Değerli milletvekilleri, hem rekabeti bozucu birtakım hususların engellenmesi, aynı zamanda da piyasaya yeni giren kişilerin önünün açılması açısından teklifte 3 aşamalı bir sistem öngörülmektedir; 10 milyar, 30 milyar ve 60 milyarlık, yıllık pazar hacmine göre birtakım yükümlülükler yüklenmektedir.

10 milyar TL üzerinde olan elektronik ticaret pazar yerlerinin elektronik ticarette faaliyetlerini sürdürebilmeleri için lisanslandırılması, elde ettiği verileri kullanarak bünyesindeki satıcılarla haksız rekabet etmesinin engellenmesi, satıcıların kendilerine ait verileri diledikleri zaman diğer elektronik ticaret pazar yerlerine taşıyabilmesi, bağımsız denetim kuruluşlarınca hazırlanan denetim raporunun Bakanlığa sunulması gibi yükümlülükler 10 milyar üzeri işlem yapan pazar yerleri için getirilmektedir.

Yine, 30 milyar TL üzerinde elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılarına elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcıları pazar yerlerinin piyasadaki rakipleri dışlayıcı şekilde reklam ve indirim faaliyetlerinde bulunmaması, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının alternatif kanallardan aynı veya farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamaması, herhangi bir kişiden mal veya hizmet temininde zorlayamaması hususlarında yükümlülükler getirilerek rekabetçi bir pazar ekosisteminin oluşturulması teklifte hedeflenmektedir.

60 milyar TL üzerinde olan elektronik ticaret pazar yerlerinin, pazar yerlerindeki elektronik para kuruluşu olarak gerçekleştirdikleri cüzdan benzeri uygulamalarının pazar yeri dışına çıkarılması, elektronik ticaret aracı pazar yerlerinin kargoculuk faaliyetlerinin pazar yerlerindeki satışlar ile satıcı olarak yaptıkları satışlara ve fiziki satışlara özgülenmesi -kargoculuk hizmetlerinin- mal veya hizmet ilanlarının yayınlanmasına elektronik ortam sağlanması hâlinde aynı ortamda mal veya hizmet teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlanması düzenlenmektedir 60 milyar TL üzerinde olanlar için.

Diğer taraftan, belirli bir büyüklüğe ulaşan, pazar yeri niteliğinde olmayan elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarında da ay etkisine bağlı yoğunlaşmanın neden olacağı olumsuzluğun önüne geçilmesi amacıyla elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcılara getirilen bazı yükümlülükler net işlem hacmi ve işlem sayısı dikkate alınarak elektronik ticaret hizmet sağlayıcı hakkında da kıyasen uygulanmaktadır.

Son olarak, dünyada elektronik ticarete yönelik benzer adımların atıldığı ve günümüz ihtiyaçlarını karşılar nitelikteki söz konusu düzenlemenin yasalaşmasının, e-ticaretin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması, sağlıklı şekilde büyüme ve gelişiminin sağlanması ve bu alanda etkin rekabetin sağlanması açısından çok önemli bir adım olacağı kanaatindeyim. İnşallah, sizlerin oylarıyla ve Genel Kurulun da tasdikiyle, onayıyla kanunlaşmasını arzuluyor, bu sebeple teklifimizi yüce Meclise sunuyoruz. Ülkemiz için hayırlı olmasını temenni ediyor, saygılar sunuyorum.