LÜTFİ KAŞIKÇI (Hatay) - Sayın Genel Müdürüm, sunumunuzdaki heyecanınız gerçekten bizi de heyecanlandırdı. Ben öncelikle size, şahsınızda tüm Eti Maden ailesine, yapılan çalışmalardan dolayı teşekkür ederek sözlerime başlamak istiyorum.

Hemen, biraz önce, ETİDOT-67'yle ilgili, gübreyle ilgili söylediğim kısma bir ilave yapıp daha sonra geneliyle ilgili düşüncelerimi paylaşmak istiyorum. ETİDOT-67'yle ilgili ben "İşe yaramaz." demedim, geleneksel çiftçilerimiz daha çok azot, fosfor ve potasyum içeren gübreleri tercih ediyor, bununla ilgili de hatta bölgede -Osmaniye milletvekilimiz de var, bilir- bizde bir çiftçi gübre almaya gittiği zaman şunu söyler: "Bana 20, 20, 20 lazım." Oradaki 20'lerin kastı, o gübrenin içerisinde yüzde 20 oranında azot olduğunu, yüzde 20 oranında potasyum ve fosfat olduğunu aslında ifade eder. ETİDOT-67'inin içerisinde bulunan bor da şüphesiz çok önemli, Türk tarımına çok önemli katkılar sunacak ancak ben diğer makro ölçekteki gübreler ile şu an için ETİDOT-67'inin mukayese edilmesinin yanlış olduğunu değerlendiriyorum. Daha çok bizim meyve üretiminde ve ekonomik değeri daha önemli olan zirai tarım ürünlerinin yetiştirilmesinde bu gübrenin daha önemli bir yer edineceğini ifade etmek isterim.

Sayın Genel Müdürüm, ben aslında Eti Madenin lityum karbonat üretimiyle ilgili yapmış olduğu çalışmalara biraz yönelmiştim, onunla ilgili bir araştırma yapmıştım. Yine, internet ortamında fabrikanızla ilgili bir tanıtım videosu çekilmişti, onu izlemiştim. Gerçekten gurur verici bir çalışma ve aynı zamanda çevreci bir çalışma. BOTAŞ, biliyorsunuz, Tuz Gölü'nde yer altı depolama tesisleri yaptı. Hirfanlı Barajı'ndan borularla su getirip basınçlı suyla Tuz Gölü'ndeki o tuzu eritip o tuzun çıktığı yerde bacalar oluşturdu ve o bacalara doğal gaz basıldı. Tuzu eritirken kullanılan su da dışarı atılmadı yine Tuz Gölü havzasına aktarıldı. Bu yönüyle, mesela yıllardır Tuz Gölü'ne gelmeyen flamingoların tekrar o bölgeye yeniden gelmeye başladığıyla ilgili de Sayın Genel Müdürümüz bize bir sunum yapmıştı. Biz daha sonra Tuz Gölü'ne gittik, bu tesisi yerinde inceledik, bu çevreci projeyle de BOTAŞ birçok uluslararası yarışmadan, aynı zamanda, ödül aldığını gördük, kendileri de ifade ettiler. Bu lityum karbonat elbette son ürün, nihai ürün olan, bize biraz önce gösterdiğiniz bu ürün çok kıymetli bir ürün, biraz önce tonunun şu an 80 bin dolar civarında olduğunu ifade ettiniz, ve hatta önümüzdeki dönemlerde 100 bin dolarlara dahi çıkacağı düşünülmekte. Bunun Türk ekonomisine nasıl büyük bir katkı sunacağını elbette bu masanın etrafında oturan herkes tahmin edebiliyordur. Aynı zamanda bu lityum karbonattan işte ilk AR-GE çalışmalarımızı ASELSAN yapmış, bir batarya pil üretimiyle ilgili. İnşallah yerli otomobilimizin de bataryalarının yine bizim ürettiğimiz bu lityum karbonatla ham madde olarak bunu kullanacağını da düşünüyoruz. Bu manada gerçekten ekonomik olarak çok kıymetli bir geri dönüşü olacak bu ürünün Türk ekonomisine. Her şeyden önemlisi, özellikle bu sektörde ithalatın boyunduruğu altından ülkemiz kurtulup yakın bir dönemde de inşallah sizin bu heyecanlı yönetiminizle birlikte de Türkiye kendi kendine öncelikle yeten bir ülke, daha sonra da inşallah bu ürünleri ihraç eden bir ülke konumuna taşınacak. Biz, Türk mühendislerine güveniyoruz, birçok alanda neler yaptığını da yakın geçmişimizde gözlemleyerek müşahede ettik. Eti Madende de bu manada Türk mühendislerine, biraz önce "Derya Hanım ve ekibi" dediniz, ben hanımefendiye ve ekibine yapmış oldukları bu atık içerisinden lityumun ayrıştırılmasıyla ilgili çok önemli çalışmadan dolayı bu memleketin bir evladı olarak teşekkür ediyorum. Bu manada biraz önce sunumunuzda yine ifade ettiniz, uluslararası bir firma bu teknolojiyi Türk mühendislerinin nasıl kurduğu noktasında sizinle bir telefon görüşmesi yapmış. Evet, her alanda uluslararası bu firmalar tarafından küçümsenen bir ülke konumundaydık ama Allah'a şükürler olsun, Derya Hanım gibi ve onun ekibinde çalışan mühendisler gibi, diğer kurumlarımızdaki Türk mühendisleri gibi mühendislerimizin sayesinde, teknik insanlarımızın sayesinde biz, o sizi arayan o uluslararası firmalara daha çok şey üreteceğiz. Karadeniz'de doğal gaz aramalarında biz onlara bunu öğrettik, gösterdik, inşallah sizin bu Eti Maden bünyesinde yapılan çalışmalarda da bu ve buna benzer işlerin Türk mühendisler tarafından nasıl yapıldığını anlatacağız.

Bakınız, geçenlerde yine çok önemli bir tesis devreye alındı, yine sizin de ilgi alanınıza giriyordur. Yanlış hatırlamıyorsam Siirt'teydi, çinko izabe tesisi. Biz, Hakkâri'de çinko cevherimiz vardı, bunu Mersin'e getirirdik, Mersin Serbest Bölgesi'nde konteynırlara yükler, aynı, böyle, bor madeni gibi yurt dışına satardık ve tonu 30-40 dolarlar civarındaydı. Daha sonra yurt dışından döner, cevheri bizde olan ürünün, son nihai ürünü şekline gelen o külçesini satın alırdık, yıllık 1 milyar dolarlık Türkiye'nin külçe çinko ihtiyacı vardı. İşte bu açık çok şükür görüldü, buna yönelik bir çalışma yapıldı. Bu sefer devlet eliyle yapılmadı ama özel sektör eliyle yapıldı. Ben Türk özel sektörüne de güvenmemiz gerektiğini düşünüyorum. Bu manada Türk özel sektörünün de devletimize ve ülkemize çok önemli gün sonunda kazanımlar sağladığını bir örnekle sizlerle paylaşmak istiyorum: İşte, insansız hava uçakları, Bayraktar şirketimiz. Firmamız bizim yerli bir firmamız, devletle bağı olmayan bir firmamız ancak yapmış olduğu üretimleriyle hem göğsümüzü kabartıyor hem ülke ekonomisine katkı sunuyor, onun dışında ülkenin bu alanda büyümesiyle ilgili de devletin dışında da çalışma yapıyor. Bu manada Siirt'teki fabrika bir özel müteşebbis tarafından kuruldu ancak Türkiye'nin yıllık 1 milyar dolar olan külçe çinko ihtiyacının tek başına yüzde 40'ını karşılayacak. İnşallah böyle iş insanlarımız çıkar, Siirt'teki fabrika gibi şu an bize tam 3 tane fabrika lazım o ölçekte. Üçünü devreye almamız Türkiye'nin çinko ihtiyacını başa baş karşılıyor. 4'üncü, 5'inci fabrikalar ise Türkiye'yi külçe çinko noktasında net ihracatçı konuma getirecek, o yüzden özel sektörümüzün de bu anlamda kamuyla beraber, bir çalışıp ortak hedef etrafında kilitlenmesini önemsiyoruz.

Son olarak, Sayın Genel Müdürüm, borla ilgili Türk milleti bor madenini çok seviyor, bugün Anadolu'nun neresinde boru sorarsak veya madeni sorarsak milletimizin ilk söyleyeceği ve gururla söyleyeceği maden bor madeniydi. Borla ilgili yazılan çeşitli hikâyeler oldu, millet tarafından, hatta şöyle bir ifade vardır: Petrolümüz yok, doğal gazımız yok ama bor madenimiz var. Eğer bu bor madenini iyi işlersek Türkiye ekonomisi bu madenle birlikte inşallah iyi bir noktaya gelecek diye Anadolu'nun dört bir yanında konuşulur. İşte o iyi bir noktaya gelme sürecine şükürler olsun geldik, yaklaştık. Sizlerin sayesinde inşallah bu madenin, ben daha fazla... Biraz önce ifade ettiniz, bor karbür, ferro bor yani bunların bir de döngüsünden bize bahsettiniz. İşte bu halkanın içerisine bir bileşeni daha ekledik, lityum karbonat, inşallah bununla da o zincir tamamlanacaktır. Umuyorum herhâlde bir sonraki sunumunuzda, üst Komisyon toplantısında aynı böyle heyecanla lityum karbonatın son şeklinin, son ürününün ne olduğunu bizlere burada ifade edeceksiniz diye düşünüyorum.

Ben tekrar, çalışmalarınızda başarılar diliyorum. Sizden de özel bir ricam var. Odalarımıza gelip giden ziyaretçi çok fazla dolayısıyla bugün yollamış olduğunuz hediyelerden dolayı çok teşekkür ediyorum. Onları odamızın böyle en müstesna yerine koyacağız, gelen vatandaşlarımıza "İşte bu, bor madenimiz ve işlendiği şekliyle de piramit şeklinde." diyeceğiz. Ancak onun yanında vatandaşlarımıza bu madenin ilk ve son şekliyle ilgili şurada duran örneklerden de sizden birer tane rica ediyoruz. Eğer bunun verilmesi bir ticari sır değilse özellikle şu 22 ürünlük o yelpazeyi ben, şahsım olarak odamda bulundurup gelen vatandaşlarımıza da

KEMAL ÇELİK (Antalya) - Biz de gider ziyaret ederiz odayı.

LÜTFİ KAŞIKÇI (Hatay) - O ziyaret zor oluyor efendim, artık benim çok fazla umudum kalmadı.

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - "Senin odayı ziyaret ederiz." diyor.

LÜTFİ KAŞIKÇI (Hatay) - Şeref duyarım Başkanım.

BAŞKAN MUSTAFA SAVAŞ - Eyvallah.

LÜTFİ KAŞIKÇI (Hatay) - Ben de size orada Eti Madenden bahsederim. Eti Madenin bor madeninden nasıl 22 farklı rafine ürün elde ettiğini gururla anlatırım. Bu manada, bu bakımdan da sizden hassaten bir tane rica ediyorum. Sebebi, gelen vatandaşlarımıza ilk ürün ve son ürün noktasında çok güzel bir mukayese oluyor o, onu gösterebilmek adına.

Sayın Başkanım, tekrar sabrınız için teşekkür ederim.