LÜTFİ KAŞIKÇI (Hatay) - Başkanım, teşekkür ediyorum.

Ben, geneli üzerinde konuşacaktım aslında ama hazır bu gübreyle ilgili bahis açılmışken bu Etidot-67 markasıyla ilgili bir hususu dile getireceğim. Daha sonra, bu markayla ilgili Sayın Genel Müdürümden öğrenmek istediğim bazı sorular olacak.

Ben, geçtiğimiz günlerde Hatay'da, Amik Ovası'nda çiftçilerimizle Etidot-67'yle ilgili "Eti Madenin üretmiş olduğu bu gübreyle ilgili değerlendirmeniz nedir?" diye bir görüşme yaptım. Onların değerlendirmesinden şöyle bir sonuç çıkardım: Geleneksel tarımda kullanılan bir gübre çeşidi olmadığını, daha çok bizim taban gübresi olarak kullandığımız gübrenin içerisinde azot, potasyum ve karbon olan hatta bunların kompoze bir şekilde satıldığı gübreleri vatandaşların kullandığını ifade ettiler. Bizim Amik Ovası'nda ve Çukurova'da tarımla uğraşan çiftçilerimiz, bitkinin daha çok azot, fosfor ve potasyum noktasında gübreye ihtiyaç duyduğunu, bundan dolayı bu elementleri toprağa vermek üzere gübre arayışında olduklarını ve bununla ilgili de, işte, piyasada satılan o bildiğimiz markaları tercih ettiklerini ifade ettiler. Sizin geliştirmiş olduğunuz bu gübre de şüphesiz çok önemli. Zaten üretim şeklinde de siz sadece azot, potasyum ve karbonun dışında da bitkinin ihtiyaç duyduğu -magnezyum gibi, çinko gibi, bor gibi- minerallerin olduğunu ifade ediyorsunuz ama şöyle bir şey gördüm: Bu, biraz lüks bir harcama kalemi gibi geldi bana. Yani bölgedeki çiftçilerimizle yapmış olduğumuz görüşmelerimiz neticesinde, vatandaşlarımızda daha çok o geleneksel gübreyi kullanmaya yönelik bir irade olduğunu, şüphesiz bunun da çok etkili bir gübre olduğunu ancak -dediğim gibi- o birinci taban gübresiyle ilgili uygulamadan sonra bunu kullanmanın biraz girdileri yükselteceğini ifade ettiler. Fakat, siz sunumuzda şöyle bir ifadede bulundunuz: Pirinç tarlalarında biz Eti Maden olarak, özellikle bu gübrenin toprağa verildiği yerdeki verim ile verilmediği yerdeki verim arasında bir mukayese yaptırıyoruz ve çiftçilerimize bunu üretiyoruz. Aslında bu markanın da bence özellikle Çukurova'da ve Amik Ovası'nda bu şekilde deneme ekimleriyle, vatandaşa, kendi ürünlerine ne kadar önemli bir verim olarak döneceği noktasında bir eğitim vermemiz gerektiğini düşünüyorum. Bu manada, tarımsal girdi noktasında çok önemli bir kalem olan bu gübre meselesine Eti Madenin de el atmış olmasını da çok önemsiyoruz fakat herhâlde asıl müjdeyi biz, 2023'ün ilk çeyreğinde Karadeniz'deki doğal gazın bizim millî sistemimize entegre edilmesiyle beraber yaşayacağız. Orada çünkü biraz önce içerisinde "azot, potasyum ve karbon" diye ifade ettiğim bu minarellerin birçoğunun ham maddesinin doğal gaz olduğunu biliyoruz. Bununla ilgili, Türkiye Petrolleri Komisyonumuza geldiği zaman burada da kendilerine sizin gübreyle ilgili bir çalışmanız var mı diye yönelttik. Çok açmamakla beraber, Karadeniz'deki doğal gazdan gübre üretim noktasında önemli bir projenin şu an plan üzerinde olduğunu, çalışma yaptıklarını ve önümüzdeki günlerde kamuoyuyla bunu paylaşacaklarını söylediler. Acaba sizin de bu 2 kurum arasında, Eti Maden ile Türkiye Petrolleri arasında bir çalışmanız olabilir mi? Bir, bunu sorayım.

İkincisi, bu ürüne erişim noktasında -biraz önce Sayın Milletvekilimizin söylediği gibi- bir eksiklik olduğunu da... Sahadan aldığımız gözlemler bu yönde. Üretimle ilgili acaba bir problemimiz mi var, yoksa biz mi biraz çekimser kalıyoruz yani üretimi arttırma noktasında bizim bilmediğimiz, üretimle alakalı problemler mi var? Bunlarla ilgili de bizi bilgilendirirseniz çok memnun olurum çünkü gerçekten Türkiye için çok önemli bir ürün.

Siz sunumunuzda aynı zamanda haşerelere karşı ilaçlamadan da bahsettiniz. Ben onu hiç görememiştim Eti Madenle ilgili yapmış olduğum çalışmalarda. Onu da bize ayrıca bir tanıtırsanız çünkü o da çok önemli bir girdi Türk çiftçisi ve Türk tarımı için; onun da tanıtımıyla ilgili bir eksiklik olduğunu da yine buradan ifade edeyim.

Başkanım, teşekkür ediyorum, bir de geneli üzerinde söz alacağım.