BAŞKAN HAKAN ÇAVUŞOĞLU - Komisyonumuzun kıymetli üyeleri, bugün Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun kapsamında hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi konulu sunumlarını dinlemek ve bu konudaki uygulamalar hakkında bilgi edinmek amacıyla toplanmış bulunuyoruz.

Ancak gündemimize geçmeden önce, Komisyonumuza yapılan bireysel başvurularla ilgili olarak heyetinizi bilgilendirmek istiyorum. Komisyonumuza 27'nci Yasama Döneminde 23 Şubat 2022 tarihi itibarıyla ulaşan toplam başvuru sayısı 9.960 olup bu başvurulardan 444 adedi işleme alınmamıştır. Komisyonumuzca işleme alınan başvuruların konularına göre dağılımı şu şekildedir: Ceza infaz kurumlarına ilişkin başvurular 7.499, yargıya ilişkin sorunlar 2.102, sağlık sorunları 28, yardım talepleri 133, sosyal güvenlik işlemlerinden şikâyet 61, Komisyonun girişimde bulunması ve yerinde inceleme yapılması talebi 388, kolluk uygulamalarından şikâyetler 243, yasal düzenleme yapılması talebi 544, memuriyete ilişkin sorunlar 141, işçi sorunları 103, engelli sorunları 46, askerlikle ilgili sorunlar 20, muhtelif konuları içeren sorunlar 1.070.

Değerli üyelerimiz, Genel Müdürlüğümüzün "Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi" konulu sunumlarına geçmeden önce, ben de bu konuya ilişkin olarak bir iki hususa değinmek istiyorum.

Bildiğiniz üzere, ceza öngören hükmün kesinleşip infaz edilebilir hâle gelmesinden infazın tamamlanmasına kadar geçen süreç infaz hukukunun konusunu oluşturmaktadır. Dolayısıyla maddi ceza hukukunun konusunu suç oluştururken infaz hukukunun konusunu suçlu oluşturmaktadır. Bir diğer ifadeyle, cezanın infazı aşamasına gelindiğinde artık suçtan değil suçludan bahsedilir. İnfaz hukukunun konusu suçlu olduğundan bu anlayışa paralel olarak modern ceza infaz rejimlerinin amacı suçlunun topluma kazandırılması ve ıslah edilmesi olarak kabul edilmiştir. Bu amaç, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 3'üncü maddesinde, öncelikle genel ve özel önlemeyi sağlamak, bu maksatla hükümlünün yeniden suç işlemesini engelleyici etkenleri güçlendirmek, toplumu suça karşı korumak, hükümlünün yeniden sosyalleşmesini teşvik etmek, üretken ve kanunlara, nizamlara ve toplumsal kurallara saygılı olmak ve sorumluluk taşıyan bir yaşam biçimine uyumunu kolaylaştırmak olarak açık bir biçimde ifade edilmiştir.

İnfaz hukukunun hükümlü özelindeki amacının infaz sürecinde gerçekleşip gerçekleşmediğinin tespitindeki en önemli kıstas, hükümlünün infaz aşamasında iyi hâlli olup olmadığıdır. İyi hâlli olma, hükümlünün ıslah olduğunu ve infaz kurumundan çıktıktan sonra suç işlemeyeceğini garanti etmese bile, kurumda bulunduğu sürece bu hâli muhafaza etmesi, en azından cezanın hükümlü özelinde önleme amacına hizmet ettiğini göstermektedir. Bu bağlamda, iyi hâlin belirlenmesi, ceza infaz hukukumuz bakımından büyük önem taşımaktadır. Zira, hükümlülerin kurum içi hizmetlerde çalıştırılabilmesi, kendi istekleriyle nakledilebilmeleri, belli şartlarda mazeret izni kullanabilmeleri, denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak cezanın infaz edilmesi ve koşullu salıverilme gibi belli başlı imkânlardan yararlanabilmelerinin iyi hâlli olma koşuluna bağlanmış olması da bu konunun arz ettiği önemi göstermektedir.

Bildiğiniz üzere, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un "Hükümlülerin değerlendirilmesi ve iyi hâlin belirlenmesi" başlıklı 89'uncu maddesinde, 7242 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle açık ceza infaz kurumuna ayrılma, denetimli serbestlik ve koşullu salıverilmeden faydalanma müesseselerinin tümünde aranan iyi hâlin belirlenmesi konusunda detaylı ölçütler ortaya konulmuştur. Kanunlarda iyi hâlliliğin arandığı durumlarda, hükümlülerin tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi bakımından Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 89'uncu maddesi hükümleri ve hükme dayanılarak çıkarılan diğer alt düzenlemeler uygulanmaktadır. Bu bağlamda, anılan maddeye dayanılarak çıkarılan Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri ile Hükümlülerin Değerlendirilmesine Dair Yönetmelik, ana düzenleme olarak karşımıza çıkmaktadır.

İyi hâlin infaz hukukumuz bakımından taşıdığı önem, bu konudaki düzenlemelerin girift olması ve uygulamada yaşandığı iddia olunan kimi problemler, bugün bu bilgilendirme toplantısının yapılmasını zaruri kılmıştır. Bu vesileyle, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğümüze bu konudaki çalışmalar ve birazdan yapacakları sunum için teşekkür ediyorum.

Sunumlarına geçmek üzere söz vermeden önce, bugün aramızda bulunan değerli misafirlerimizi, katılımcılarımızı sizlere takdim etmek istiyorum.

Buyurun.