BAŞKAN ÖZNUR ÇALIK - Sayın Genel Müdürüm, teşekkür ediyorum.

Öncelikle, anne ve bebek ölüm oranlarındaki iyileşme oranlarımız bizim uluslararası platformda da çok ciddi manada elimizi güçlendiriyor ve şu anda bebek ölüm oranlarımız binde 7'lerde, anne ölüm oranlarımız yüz binde 13,1'lere gerilemiş vaziyette. Çok yakın takip ediyorum ve bu konudaki 5 milyon Suriyelinin Türkiye'de var olduğu dönemde bir oynama yaşandığını da biliyoruz ama bu ilerlememiz Binyıl Kalkınma Hedeflerine en erken ulaştığımız hedefler içerisinde ve OECD ülkeleri içerisinde de en hızlı ilerlemeyi sağlayan ülke olarak sağlıktaki reformlarımızın bize en önemli verisidir. Bu vesileyle teşekkür ediyorum.

Doğum öncesi bakım hizmeti alan kadın oranı bence en önemli verilerimizdir. Bizim kadına yönelik şiddet vakalarında, öncesinde kadının doğum esnasında, hamilelik esnasında aldığı sağlık hizmeti bizim için çok önemliydi, anne-bebek ölüm oranları da düşüren en önemli etkendi. Bu vesileyle yüzde 99 doğum öncesi bakım hizmeti biz hamile kadınlarımıza sunuyoruz ve yüzde 99 hastane ortamında ya da bir sağlıkçı tarafından doğumlar yapılıyor. Bu vesileyle anne ölümlerimiz yüz binde 13,1'e, bebek ölümlerimiz de binde 7'ye -8, 9 diye farklı rakamlarımız var ama- gerilemiş vaziyette. Sağlık kuruluşularında gerçekleşen doğum oranımız da yüzde 99. Bu, bizi çok önemli bir şeye getiriyor: Erken yaşta evlilik, kayıt altında olmayan evliliklerin tespitlerinde, dönemindeki erken yaştaki evlilikleri incelerken, Komisyon Başkanlığını yaparken Sağlık Bakanlığının burada sunmuş olduğu katkı mükemmel bir şeydi. Doğum esnasında ya da hamileliğin sonlandığı anda Sağlık Bakanlığı, hastanelerimiz bunları tespit ediyor ve erken yaşta, bazen zorla evlilikler gün yüzüne çıkıyor ve cezai müeyyideler de o esnada uygulanmaya başlanıyor. Bunlar, Sağlık Bakanlığımızın elimizdeki çok önemli verileri ve bu vesileyle bir kez daha teşekkür ediyorum.

Şimdi, şiddeti önlemek için önleyici tedbirlere ihtiyacımız var ve yine, sağlıktaki reformlarımız içerisinde aile hekimliği çok önemli reformlarımızdan bir tanesi. Bir: Aile hekimlerimize mutlaka kadına yönelik şiddeti önleyici tedbirleri bir şekliyle eğitmek... Özellikle, pandemi döneminde tüm vatandaşlar aile hekimiyle akraba oldular, çok yakın temasları oldu, çok da güzel duyumlar alıyoruz. Bu vesileyle aile hekimlerimizin hastalarıyla özellikle kadınlarla buna dönük önleyici konuşmaları yapabilmesi, dinlemesi çok önem arz ediyor. Birinci basamak çalışanlarımızın bu vesileyle kadına yönelik şiddetle ilgili eğitici ve eğiticilerin eğitiminin yapılmasını önemli görüyoruz. Bebek dostu hastaneleri, kadın dostu, anne dostu hastaneleri çok önemsiyoruz, çok güzel hizmetler... Ve fakat Bakanlığımızca, Sağlık Bakanlığımızın özellikle 6284 sayılı Kanun'un 5'inci maddesinin (h) ve (ı) fıkrası kapsamında şiddet uygulayana karşı, faile karşı verilen kararın yerine getirilmesine yönelik hizmetlerimiz ve süreç hakkında Komisyonumuzun başladığı andan itibaren rehabilitasyon konusunda bir eksikliğin olduğu görülüyor. Sağlık Bakanlığımızın özellikle 6284'ün 5'inci maddesine istinaden failin rehabilitasyonu konusunda daha etkin rol almasını arzu ediyoruz. Şiddet uygulayanın rehabilitasyonu ya da tedavisi, bağımlıysa bağımlılık tedavisi dâhil olmak üzere ya da psikolojik tedavisini, psikiyatrik tedavisini çok önemli görüyoruz ve bu ayağımızın boşta kaldığı kanaatindeyiz.

Özellikle, Başbakanlık genelgesi ve eylem planlarımız kapsamında da Sağlık Bakanlığımızın psikolojik tacizin kanıtlanmasında bireysel olarak elde edilecek bilgi, belge ve tanık beyanlarının yanı sıra mağdurun fiziksel ve psikolojik sağlığında birtakım rahatsızlıkların olduğunu -sizler de sunumunuzda söylediniz- bu konuda daha spesifik çalışmaları yapmamız gerektiği kanaatindeyiz. Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İş Birliği Protokolü kapsamında adli vakalarda ikincil bir mağduriyetin yaşanmaması, ilk başvurunun yapıldığı anda... Siz sunumuzda çok önemli cümleler söylediniz, hemen notlarıma bakıyorum "Sağlık çalışanları kadına yönelik şiddetle mücadele programlarının başarıya ulaşmasında kritik bir öneme sahiptir." kesinlikle katılıyorum. İkincil bir travmaya maruz bırakmamak için birinci basamak, ikinci basamak, üçüncü basamak, ilk acil servislerimiz başta olmak üzere, kadınlarımızda birinci travmayı atlatmaya, ikinci travmayı yaşatmamaya dönük eğitim çalışmalarımızın yapılması gerektiği kanaatindeyim; veriliyor, artırılması gerektiği kanaatindeyiz. "Sağlık personelinin yeterli ve uygun yanıtı verememesi durumunda kadının zarar görme ihtimali var." dediniz, bu vesileyle de siz sağlıkçılarımızın... Bir de toplumda sağlıkçıya karşı ayrı bir güven var, kolluk kuvvetleriyle ilgili ayrı bir intiba oluşuyor ama sağlıkçıyla ilgili daha bir kapsayıcılık var.

Son sözüm: Pandemi döneminde kadın ve kadının sağlığa erişimi. Bu konuda da özellikle kadınlarımızın sağlığa erişiminde şikâyetlerini öteledikleri ve sonrasında olağanüstü komplikasyonlara sebebiyet verecek rahatsızlıkları olduğunu ifade ediyorlar. Birçok araştırma yapıldı "salgında kadın olmak" diye. Bunlarla ilgili araştırmalar, raporlar ellerimizde mevcut ama Sağlık Bakanlığımızın bu konuda pandemide kadınla ilgili elinde veriler var mı? Sağlığa erişimde bir sorun yaşadık mı? Bunları bir öğrenmek isterim.

Benim son cümlem: Özellikle, çocuklarımız Allah'ın emaneti, hepimiz korumakla mükellefiz ve biz çocuklarımızla ilgili, çocuklarımızla birlikte özellikle mağdur olan kadınlarımız, şiddet mağduru kadınlarımız da dâhil olmak üzere, Adalet Bakanlığı 2019 yılında kabul edilen 7188 sayılı Kanun'la Türk Ceza Kanunu'nun, Ceza Muhakemesi Kanunu'nun 236'ncı maddesinde yapılan değişiklikle Türk Ceza Kanunu'nun 103'üncü maddesinin (2)'nci fıkrasında düzenlenen maddeyle ÇİM'ler kuruluyor ve 1 Eylül 2020 tarihine kadar da Sağlık Bakanlığımız özellikle ÇİM'lerin artırılmasını ve bunun da Sağlık Bakanlığı tarafından oluşturulması arzu ediliyor. Ben, ÇİM'lerin şu anda 54 ilde, 57 yerde olduğunu biliyorum. Bu vesileyle özellikle, ÇİM'lerin kurulmasını, ayrıca yönetmeliğinin yayınlanmasının Sağlık Bakanlığının 6284'ün uygulamasına dönük özellikle 5'inci maddenin (h) ve (ı) fıkralarına dönük, yerele yönelik belki Sağlık Bakanlığı genelgesi, diğerleriyle ilgili olarak da yönetmeliklerin çıkarılmasını ben sizlerden talep ederim. Bakanlığımızın çocuk izlem merkezleriyle ilgili herhangi bir yönetmelik çalışması olup olmadığını da paylaşmanızı arzu ederim.

Ben, sunumlarınız için her birinize, tüm kurumlarımıza canıgönülden teşekkür ediyorum.