FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Kıymetli Başkanım, ben şahsınız başta olmak üzere Komisyon üyesi arkadaşlarımızı, Alt Komisyon üyelerimizi bu safahatta bize destek veren bürokrat arkadaşları ve yasama uzmanı arkadaşları selamlayarak sözlerime başlamak istiyorum.

Bahsettiğiniz gibi, önemli bir Komisyon, biz de uzun süredir çalışıyoruz. Tabii, biz önemli bir jeotermal kaynak kuşağı üzerindeyiz. Su, bizim için sadece birilerinin tarif ettiği kapitalist bir mantıkla beyaz enerji değil, aynı zamanda kıymetli, keremli, hikmetli, bereketli bir şey ve millî kaynağımız. Ülkemiz önemli bir jeotermal kuşağında, dünyada 7'nci, Avrupa'da da 1'inci sıradayız. Yaklaşık 1.500 doğal çıkışımız var, enerji üretimi, jeotermal, sera, ısıtma ve termal turizmi de belli başlıklarımız. Buranın büyüklüğünü anlamak açısından yaklaşık 50 bin yatak kapasitemiz var şu an, biraz aşmıştır onu muhtemelen, orta vadede 100 bin, uzun vadede de 500 bin hedefi olan bir sektörden bahsediyoruz. Tabii, rakamlar bu olunca bir de devre mülk ya da devre tatil diye mevzuya baktığımızda işte 365'i 24'e böldüğümüzde bunun çarpanları yaklaşık devre mülklerin kullanımı 50 bin yatağın yaklaşık 1 milyon 200 bin yatak kapasitesine erişiyor. Tabii, böyle bir alanda sorun olmaması beklenemez.

Dilekçe Komisyonumuza, Kıymetli Başkanım, talimatınız gereği 31/10/2018 tarihinde devre mülk ve devre tatil sektörlerinde çok sayıda vatandaştan gelen tüketici mağduriyetleri iddiaları üzerine bir alt komisyon kurulmasına karar verilmişti. Ben, Komisyonda görev alan arkadaşları sırasıyla sayayım: Elâzığ Milletvekilimiz Zülfü Ağabey vardı, Zülfü Demirbağ, belli bir süre iştirak etti, kendisine teşekkür ediyoruz; onun yerine yine hukukçu Milletvekilimiz, Bolu Milletvekilimiz Arzu Aydın Temmuz 2020 itibarıyla eşlik etti; Ahmet Salih Dal, Kilis Milletvekilimiz bu toplantılara eşlik etti; Cumhuriyet Halk Partisinden Özcan Purçu Milletvekilimiz ve Afyonkarahisar Milletvekilimiz Mehmet Taytak da bölge hasebiyle Komisyonda görev aldı. Şimdiye dek 6 toplantı yaptık. Tabii, toplantılar... Hüda Hanım HDP'den bize destek verdi, o da toplantılara iştirak etti. Beş altı saat yaptığımız toplantılar oldu. Bu toplantılarda tutanaklar dışında da termal mağdurlarıyla ilgili yaptığımız görüşmeler oldu. Yüz yüze gelemediğimiz dönemlerde de ilgili tarafların yazılı görüşlerini aldık.

Ben, özellikle, raporumuzun usul ve esasa ilişkin kısmından, kurumlardan isteyeceğimiz hususlar hakkında birkaç noktaya temas etmek istiyorum Kıymetli Başkanım. Öncelikle, yapılan tespit ve değerlendirme ışığında devre mülk ve devre tatil sektörüne ilişkin meri mevzuatın her ne kadar tüketiciye yönelik koruyucu tedbirler içerdiği görülmüşse de yaygın mağduriyetlerin giderilmesine yönelik müstakil bir kanuni düzenleme yapılmasının aciliyet arz ettiği kanaatindeyiz Başkanım. Bunu hemen şöyle bir örnekle belirtmiş olayım: Şimdi, devre mülk bizim Medeni Kanun'umuzda, Medeni Kanunu'muzdan Kat Mülkiyeti Kanunu'na atıfla Tapu ve Kadastro, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının da uygulama genelgesi mucibince Çevre ve Şehircilik Bakanlığı uhdesinde. Devre tatil sözleşmelerimizle ilgili işte tüketiciyi, Ticaret Bakanlığının tüketiciyi korumasıyla ilgili 6502 sayılı Kanun, Devre Tatil ve Uzun Süreli Tatil Hizmeti Sözleşmeleri Yönetmeliği 2015 yılında çıkarıldı. Dolayısıyla devre tatillerde Ticaret Bakanlığının uygulamalarında... Bir taraftan inşaat işi ilerleme, çevre ve şehircilik, teminat, finansal düzenleme, ticaret, teşvik, Kültür ve Turizm Bakanlığı, bunun içerisinde Belediyeler Birliği var, ayrıca yerel idareler var, Hazine ve Maliye var, finans ve şirketlere ilişkin Türkiye Sigortalar... Velhasılıkelam Kıymetli Başkanım, çok fazla yasal düzenlememiz var. Aslında, sıkı sıkıya korunuyor ama sözleşme serbestisi gereği biz insanımıza tip sözleşmesi yaptıramadığımız için belli mağduriyetler de oluyor. Bizim Meclisimizin cüzü olan Komisyonumuzdaki kararımız, üst Komisyonumuza, şahsınıza, Komisyon üyelerimize ve Meclisimize sunulmak üzere müstakil bir kanuni düzenleme yapılmasının bu konudaki sorunları çözeceğini düşünüyoruz.

Yine, Ticaret Bakanlığıyla yaptığımız toplantılarda sektördeki yatırımcıların öz kaynaklarıyla faaliyetlerinin devamını sürdürememesinin yani tüketici tarafından aktarılan kaynağa ihtiyaç duyulmasının da sorunların temelini teşkil ettiği görülmekte. Biz birçok ekip dinledik burada Başkanım, buradaki fotoğraf şu: Genelde buranın muhatap kitlesi orta gelir ve daha alt gelir grubu olduğu için, paket sözleşmeler, devre mülkler ve devre tatiller daha ekonomik olduğu için insanlarımız ciddi anlamda buna itibar ediyor, itibar ettiği bu sektörle ilgili de başlangıç itibarıyla çok iyi yani sürece başlıyorsunuz, işte, 100 tane yapıyorsunuz, 100'ü 24'le çarpıp 2.400 kişiye satıyorsunuz, büyütüyorsunuz, daha böyle kısa devre tatillerde işte on gün, yedi gün satılanlar var. Ama bunun sürdürülebilir bir kısmı yok Başkanım. Dünyadaki örneklerini inceledik. İşte, İsviçre'de birkaç yerde var, Amerika'da var, tam oturmuş bir yapı yok. Belki biz bunu ülke olarak, o suyla ilgili bir sürü mazisi olan bir ülke olarak kendi kadim kültürümüzle de mütenasip bir uygulama yaptığımızda belki dünyaya biz bu anlamda rol model oluruz. Bu konuda bir hukukçu olarak söylüyorum: Ciddi anlamda yasal düzenlemeler var. Bu yasal düzenlemeler, tüketicinin korunmasıyla ilgili, kat mülkiyeti, ilgili yönetmelikler, Medeni Kanun'umuz... Ama günün sonunda fotoğraf şöyle bir yere varıyor: Ne kadar düzenleme yaparsak yapalım Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünün o rekabetle ilgili, reklam yasağıyla ilgili, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının -siyasi ayrım yapmaksızın söylüyorum- yereldeki idarelerin, belediyelerin bu konuya direkt, doğrudan temas edip sürecin her safahatını takip etmek lazım. Çözüm önerilerinde var, İçişleri Bakanlığından yoğun, saldırgan satış yapıldığı ya da... İşte, Komisyon üyelerimizden de var, ben Boluluyum, Bolu'da termal var, Afyon'da var, işte Yalova'da var.

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Siz diyorsunuz ki Türkiye dinamiklerine ve Türkiye coğrafyasına uygun bir özel yasa...

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Aynen öyle. Çünkü hani diyorlar ya işte "Coğrafya kaderimizdir." Bu kaderimizde de güzel bir jeotermal kuşağı var, niye yapmayalım Kıymetli Başkanım? Birçok şeyi yaptığımız gibi bunu da inşallah milletimizin iradesiyle yaparız.

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - İnşallah, bizim dönemimize nasip olur inşallah.

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - İnşallah Kıymetli Başkanım.

Yine, ön ödemeli devre tatille ilgili olumlu bir gelişme oldu Kıymetli Başkanım, 31/10/2018'de, Komisyonumuz kurulduktan sonra. Belirli yeterlilikleri haiz yatırımcıların ön ödemeli olarak satış yapılmasına olanak sağlayacak bir düzenleme hayata geçirildi. Ki biz Çevre ve Şehircilik Bakanlığımıza teşekkür ediyoruz. Yapı Müteahhitlerinin Sınıflandırılması ve Kayıtların Tutulması Hakkındaki Yönetmelik Komisyonumuz kurulmasından sonraki tarihe, 2019 yılına tekabül ediyor ki bu çok anlamlı. Çünkü bir de ön ödemeli konutlarla ilgili bir alt komisyonumuz var. Bu da buradaki mağduriyetlerin birçoğunun önünü kesmiş oldu.

Yine, diğer olumlu bir gelişme Ticaret Bakanlığıyla ilgili daha önce bir çalıştay yapılmıştı, orada da tavsiye kararı olarak alınmıştı. Adalet Bakanlığımıza da bu konuda teşekkür ediyoruz. Noterlerin hafta sonu açık olmasıyla ilgili de bir tavsiye kararı vardı; açıldı, pandemi nedeniyle bir inkıtaya uğramıştı, tekrar bildiğim kadarıyla açıldı. Hatta biz özellikle pilot bölgelerde, yoğun satışların olduğu Afyon, Yalova, işte belli başlıkları haiz yerlerde de belki ekstra noter görevlendirilebileceğini de düşünüyoruz. Bu da 2019 itibarıyla hafta sonu hizmet vermesi, nöbetçi noterlik uygulaması olumlu bir gelişme.

Yine, 2020 tarihinde Komisyonumuz kurulduktan sonraki tarihe tekabül ediyor, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda bazı değişiklikler yapıldı. Tüketici mahkemesine intikal eden davalar açısından ara buluculuk dava şartı hâlinde getirildi, zorunlu hâle geldi resen. Dediğimiz gibi, tip sözleşme olmadığı için bazen 6502 sayılı Yasa dışında da diğer asliye hukuk mahkemesinde çeşitli sözleşmelere dayanarak açılan davalarda da zaten ara buluculuk müessesi ihtiyari olarak uygulanabiliyor. Dolayısıyla tüketici kapsamındaki dava şartı diğerlerinde de ihtiyari olarak... Bunun da sürecin çözümü noktasında önemli bir parametre olduğunu düşünüyoruz.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı uhdesinde bir kurul, Komisyon oluşturulmasıyla ilgili bir önerimiz var Kıymetli Başkanım. Dediğimiz gibi, devre mülkle ilgili ana çatıyı Medeni Kanun'u, Kat Mülkiyeti Kanunu ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 85 tarihli tapu kadastro uygulama yönetmeliği kapsamında bu işler yürütüldüğü için dolayısıyla inşaat vesaire safahatlarına bakıldığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığında olması isabet olur. Biz "denge denetleme sistemi" ve "eş güdüm" diyoruz buna. Yani bir bakanlığın mihmandarlığında diğer bakanlıkların beraber vaziyet edebildiği, nimette ve külfette eşitlik prensibi gereğince kimsenin topu taca atmadığı, milletin Meclisinden, Komisyonundan tabii takdirinizle Kıymetli Başkanım, arkadaşlarımızın takdiriyle çıkacak kararın Bakanlık uhdesinde de bir duruma vaziyet eden Bakanlıkla olmasının o denge denetleme ve eş güdüm sistemine uygun olacağı kanaatindeyiz. Bu konuda, Başkanım, şöyle bir avantajımız var: Konut Koordinasyon Kuruluyla ilgili bir taslak da elimizde hazır aslında kamu sektöründe. Dolayısıyla biz de burada gayrimenkul sektöründe yaşanan mağduriyetlerin kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesi için Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan mevcut taslağın tüm gayrimenkulleri kapsayacak şekilde, örneğin, Gayrimenkul Koordinasyon Kurulu olarak genişletilmesi... Zaten buna ilişkin ön ödemeli konutla ilgili vesaire gibi bir çalışma var. Dolayısıyla o kapsam genişlediğinde biz devre mülk ya da devre tatil sözleşmelerinde...

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Devre tatil de ona girer diyorsunuz.

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Girer Kıymetli Başkanım.

Ticaret Bakanlığı ve diğer kurumlarla ilgili iş birliği alanlarının belirlenmesi lazım.

Ben, atlayarak devam edeyim Başkanım, uzatmayayım usul ekonomisi açısından da. Devre tatil ve devre mülklerle ilgili ön ödemeli devre tatil inşaatı yapacak müteahhitlerin sınıflandırılması, iş bitirme, sermaye yeterliliği niteliklerini taşımayan ve ön ödemeli satışın yerine getirilmesi zorunlu teminat türlerinden birini sağlamayan şirketlere yapı ruhsatı verilmemesi, kentsel dönüşüm projelerine Çevrecilik Bakanlığınca, Emlak Katılım Bankası vasıtasıyla hayata geçirilen hak ediş ve bina tamamlama sigortası teminat sistemlerinin ön ödemeli devre mülk sektöründe de uygulanması ve tapu kayıtlarında da tescil ve şerhe ilişkin sorunların Çevre ve Şehircilik Bakanlığı uhdesinde olması... Burada şöyle bir açmazımız var Kıymetli Başkanım: Aslında tamamlama ve diğer sigorta türleriyle ilgili -Türkiye Sigorta Birliği burada, bürokrat arkadaşlar burada- daha önce de konuştuk. Bina tamamlama sigortasına ilişkin bir teminat olmadığı için uygulama açısından bir sıkıntı var, aslında yasal düzenleme var. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Emlak Katılım Bankası vasıtasıyla hayata geçecek hak edişlerle ilgili benzer bir formül yapılabilir gibi yine bir tavsiye kararımız var.

Yine ön ödemeli devre tatile ilişkin satış vaadi sözleşmesinin tapu siciline otomatik şerh edilmesiyle ilgili bir mekanizma kurulması için -sağ olsun Adalet Bakanlığımız da geçen yaptığımız toplantıda bu konuda katkı vermişlerdi- Çevre ve Şehircilik Bakanlığından ve Noterler Birliğinden ortak bir usul istiyoruz.

Kıymetli Başkanım, satış vaadiyle ilgili kısım noterde yapıldığı için gayrimenkullerin devir ve intikali tapuda olur, devre tatil bile olsa tapuya şerh edildiğinde bir yerin birden fazla kişiye satılmasını engellemiş oluruz. Daha önce Dilekçe Komisyonumuz noterlerle ilgili bu kredi kartı vesaire, bir sürü tavsiye niteliğinde güzel karar almıştı. Bu adımlar...

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Kredi kartı... Şu arabalarla ilgili...

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Aynen öyle Başkanım.

Buna ilişkin de bir karar Adalet Bakanlığı ve Noterler Birliği noktasında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızla böyle bir karar alınabilirse yani uygulanabilirse birçok mağduriyeti de kafadan çözmüş oluruz.

Teminat usullerinden bina tamamlama sigortasının tabana yayılarak maliyetini düşürmek için zorunlu sigorta hâline getirilmesine ilişkin somut çalışma yapılması amacıyla Hazine ve Maliye Bakanlığının, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumuyla koordineli şekilde çalışmalar yapması... Kurumlar arası işbirliği dedik Başkanım.

Ayrıca sektörde bir şeye daha ihtiyaç var. Biz burada bir sürü devre mülkün, devre tatilin hem üretici hem tüketici hem satıcı hem alıcı tarafındaki bir sürü vakıf ve derneği dinledik. Tabii, bunların hangisi sağlıklı, hangisi değil, hangisi işin ne tarafında, doğru bir etik değerler manzumesi oluşması noktasında diğer sektörlerde... Turizm sektöründe TÜRSAB gibi bir meslek birliği bulunmakta yarı kamusal bir çatı altında. Eğer böyle bir meslek birlikteliği oluşturulabilirse devre mülk ve devre tatille ilgili, o değerler manzumesi altında da biz sektörün sorunlarını ...

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Genel gayrimenkul için var ama siz devre mülk için böyle bir sektör... Güzel.

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Efendim, aslında var ama yarı kamusallığı açısından Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ya da Ticaret Bakanlığı uhdesinde ya da onlarla eş güdümlü, Kültür ve Turizm Bakanlığıyla... Bu da aslında birçok sektördeki problemleri çözer.

Hazine ve Maliye Bakanlığından noter harçlarının düşürülmesiyle ilgili genel bir talep var, onun sebebi de şu: Bunlar ekonomik değeri çok olmayan yani işte devre mülkü bir oda düşünün ya da taş çatlasın iki oda bir salon, tuvalet, banyo şeklinde düşünün, aynı yeri yirmi dört kişiye satıyorlar. Mesken niteliğinde olması hasebiyle aynı yeri aslında biz yirmi dört defa harçlandırmış oluyoruz. O da dediğimiz gibi denge denetim ve eş güdüm bir taraftan, biz vatandaşımıza ucuz, ekonomik ve doğal kaynaklarımızı ve tarihî bir hikâyesi olan termallerimizi satmayı murat ediyoruz; diğer taraftan ülkemiz büyüsün, değişsin, dönüşsün, tekâmül etsin istiyoruz. Buradaki satıcıyı ya da yatırımcıyı da desteklememiz gerekir. Dolayısıyla bu da bir açmaza vesile oluyor noktasında da bir kanaat var.

Ezcümle Kıymetli Başkanım, bu konuda her ne kadar Meclisimiz, kanun koyucu farklı bir sürü düzenleme yapmışsa da bunlar ziyadesiyle vatandaş açısından lehine de olsa farklı çatılar altında olması bir kodifikasyona ve sanki bir kod kanuna ihtiyaç var gibi müstakil bir kanaat bende hâkim oldu.

Ben, Kıymetli Başkanım, şahsınıza olmak üzere tüm ekibe teşekkür ediyorum. Özellikle alt komisyonundaki arkadaşlarla da... Tabii mağdurlar fazla bu konuda, vatandaşımızı gelip dinlemek zorunda kaldığımız için beş altı saat süren toplantılarımız oldu.

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Sayın Vekilim, biz Meclis'in Marko Paşa'sıyız, dinleyeceğiz gelenleri ama bu konuda gerçekten vatandaşın çok canı yandığı için çok geldiler, hâlâ da geliyorlar, hâlâ da arıyorlar cep telefonlarımızdan, size daha çok gelmiştir muhakkak.

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Aynen öyle Kıymetli Başkanım. Siz de bize yönlendirdiniz, sağ olun. Biz resmî toplantılar dışında da altı yedi saat -sağ olsun- uzman arkadaşlarla, Komisyon üyesi arkadaşlarla da Meclisteki odalarımızda dinlediğimiz zamanlar oldu.

Netice itibarıyla, Kıymetli Başkanım, günün sonunda böyle bir cümleyle bitirmiş olayım: Ben su üzerine bir konuşma yapıyordum, Anadolu'da su içerken -Kıymetli Valim, devlet büyüğümüz, bilir o, yaşa hürmeten söylemiyorum yani sakın yanlış anlaşılmasın- Anadolu'da bir kültür vardır, büyük küçükten su istediğinde, suyu ikram ettiğinde eli göbeğinde durur, bekler, içenin ikram edene "Aziz ol." dediği bir medeniyet hıfzından geliyoruz, sadece beyaz enerji değil. Biz istiyoruz ki bu millî kaynaklarımızı kullanalım, vatandaşlarımız mağdur olmasın ama bunu yaparken de bu kaynaklarımızı gelecek nesillere aktaralım muradımız var. Bu anlamda da böyle bir çalışmayı takdirlerinize arz ediyorum Kıymetli Başkanım.

BAŞKAN MİHRİMAH BELMA SATIR - Çok teşekkür ediyoruz, ellerinize sağlık.

FEHMİ KÜPÇÜ (Bolu) - Ben teşekkür ediyorum.