ORHAN KIRCALI (Samsun) - Teşekkür ediyorum Sayın Başkanım.

Sayın Başkan, Adalet Komisyonumuzun çok değerli üyeleri, çok değerli milletvekili arkadaşlarım, kurum ve kuruluşlarımızın değerli temsilcileri, kıymetli basın mensuplarımız; bugün Askeri Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'mizin görüşülmesi için bir araya gelmiş bulunuyoruz. Hepinizi tekrar saygıyla selamlıyorum.

Milletimizin Peygamber ocağı mesabesinde gördüğü Türk Silahlı Kuvvetlerimiz, hukukun üstünlüğünü esas alarak, sürekli değişen risk ve tehditler karşısında ülkemizin bağımsızlığını korumak, kutsal vatan topraklarımızın, mavi vatanımızın, semalarımızın ve vatandaşlarımızın da güvenliğini sağlamak, karada, denizde ve havada ülkemizin hak, menfaat, alakalarını korumak ve aynı zamanda bölge ve dünya barışına katkıda bulunmak için her türlü gayreti göstermektedir. Ordumuz, bugün sahip olduğu teknolojisi, bilgi ve eğitim üstünlüğü, azami ölçüde millî harp sanayisine dayanan silah gücü ve olağanüstü disiplini sayesinde dünyanın en güçlü orduları arasında yer almış ve bu haklı ve mümtaz yerini daha da pekiştirerek devam etmektedir.

Millî savunma hizmetini yerine getirecek güçlü ordular için askerî disiplin olmazsa olmaz unsurlardan birisidir. Askerî disiplini sağlama zorunluluğu, genel ceza hukuku ve usul kurallarının yanı sıra, ordulara özgü kurallara da ihtiyaç duyulmasına sebep olmuştur. Özellikle Askeri Ceza Kanunu'nda düzenlenen suçlar, muharebe alanlarında elde edilen tecrübeler dikkate alınarak kanun hükmü hâline getirilmiştir. Ordunun düzeni işlenen bir suç nedeniyle ihlal edildiğinde, düzen ve disiplin süratle ve adaletli bir şekilde yeniden tesis edilmelidir. Bu süreçte, askerlik müessesesinin kendisine has yapısı ve özelliğiyle birlikte askerlik hizmetinin gerekleri de göz önünde bulundurulmalıdır.

Değerli Komisyon üyeleri, 21/1/2017 tarih ve 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 13'üncü maddesiyle Anayasa'nın 142'nci maddesinde yapılan düzenleme kapsamında, barış zamanında disiplin mahkemeleri dışında askerî mahkeme kurulamayacağı hükme bağlanmıştır. Buna göre askerî mahkemeler kaldırılmış ve sadece savaş dönemlerinde asker kişilerin görevleriyle ilgili işledikleri suçlara ilişkin davalarla sınırlı olmak üzere kurulabilmeleri öngörülmüştür. Olağan dönemlerde askerî suçlara ilişkin yargılama yapma görevi adli yargı mercilerine bırakılmıştır. Mukayeseli hukuk örnekleri incelendiğinde, asker kişiler bakımından farklı cezai düzenlemelere duyulan ihtiyaca rağmen bu kişiler bakımından ayrı bir yargı kolu oluşturulmasında da zorunluluk bulunmadığı görülmektedir. Günümüzde, askerî suçların yargılanmasında uzmanlaşmanın sağlanması için askerî suçlara ilişkin davalara bakacak mahkemelerin belirlenmesi ve uygulanacak usule ilişkin yeni hükümler getirilmesi de gerekmektedir. Böylece askerî hizmetin ilerleyişine ve askerî disiplinin tesisine katkı sağlanacaktır.

Belirtilen gerekçeler çerçevesinde hazırlamış olduğumuz Askeri Ceza Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'mizle 4 kanunda değişiklik ve düzenleme yapılmakta, ayrıca 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu da yürürlükten kaldırılmaktadır. Kanun teklifimiz toplam 20 maddeden oluşmaktadır.

Anayasa değişikliğiyle askerî mahkemelerin kaldırılması sonrası askerî mahkemeler kuruluşuna işlenen askerî suçlara ilişkin usul hükümlerini içeren 353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nun yapılan düzenlemelerle yürürlükten kaldırılacağı hususu da göz önüne alındığında, mezkûr kanunda yer alan usul hükümlerinin hukukun dinamik yapısı da dikkate alınarak askerliğin temeli olan disiplinin muhafazası ile idamesini sağlayan ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'na göre özel kanun niteliğini haiz 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'na dâhil edilmesine de ihtiyaç duyulmuştur.

Ayrıca, Anayasa'nın mülga 145'inci maddesi ve 353 sayılı Kanun'un 9'uncu maddesinde "askerî suç" kavramı kullanılmakla birlikte, bu kavramın tanımına yürürlükte olan mevzuat kapsamında yer verilmemiştir ancak Askerî Ceza Kanunu bağlamında askerî suçlara erteleme, seçenek yaptırımlara çevirme ve hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumları yönünden ayrı sonuçlar bağlanmaktadır. Bu nedenle, suç ve cezaların kanuniliği ilkesi uyarınca kapatılan Askerî Yargıtayın yerleşik kararları da göz önünde bulundurularak "askerî suç" kavramı tanımlanmaktadır.

Bunun dışında, uygulamada asker kişilerin işledikleri askerî suçlara soruşturma izni verilmesi hususunda uygulanacak mevzuata yönelik yaşanan tereddütleri gidermek amacıyla öncelikle "askerî suç" tanımı yapılmakta ve "askerî suç" tanımına bağlı olarak asker kişilerin işledikleri askerî suçların soruşturulmasının izne tabi kılınması ve soruşturma izni verecek makamların belirlenmesi yoluna gidilmiştir. Diğer taraftan, asker kişiler tarafından işlenen askerî suçlara bakacak mahkemeleri belirlerken 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu'nun genel yetki kuralına gidilmesi hâlinde faaliyette bulunan 593 yerdeki asliye ceza mahkemelerinin askerî suçlarda yetkili olacağı hususu göz önünde bulundurulduğunda, askerî birlik ve personel yoğunluğunun gereklerine uygun olarak da askerî suçlara bakacak mahkemelerin belirlenmesi yoluna gidilmesinin; askerî suçlara bakan hâkim ve savcıların ihtisaslaşması, iş yükünün azaltılması neticesinde askerî suçların yargılanmasında sürecin hızlı ilerlemesine müteakip etkinliğinin artırılarak askerî disiplinin derhâl iadesi ve uygulama birliğinin sağlanması açısından da önem arz etmektedir. Bu doğrultuda, askerî suçların soruşturma ve kovuşturmaları yalnızca il merkezleri ile askerî birliklerin yoğunluğu dikkate alınarak belirlenecek ilçelerde yapılacaktır. İl merkezi ve ihtiyaç duyulan ilçe merkezlerinde askerî suçların soruşturma ve kovuşturmasında görev yapacak hâkim ve savcıların tüm ilçelerdeki askerî birliklerden gelen askerî suç dosyalarına bakacak olmaları bir süre sonra askerî suçlar konusunda ihtisaslaşmalarına katkı sağlayacaktır.

Değerli milletvekilleri, çok değerli sayın üyeler; 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'na eklenen ek 11'inci maddeyle, kanunilik ilkesine uygun olarak askerî suçların tanımı yapılmış ve "sırf askerî suçlar" belirlenmiştir. Bu kapsamda, askerî suçlar, 1632 sayılı Askerî Ceza Kanunu'nda yer alan suçlar ile asker kişilerin askerlik hizmet ve görevleriyle ilgili işledikleri suçlar tanımlanmaktadır.

1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu'na eklenen ek 12'nci maddeyle suç bakımından amir-maiyet veya üst-ast ilişkisinin hangi durumlarda dikkate alınamayacağı hususuna yer verilmiştir.

Eklenen ek 13'üncü maddeyle de asker kişilerin yakalanması ve tutuklanmasında uygulanacak ilave hükümler ile istisnai hükümlere yer verilmektedir.

1632 sayılı Kanun'a eklenen ek 14'üncü maddeyle, askerî suçların soruşturulması veya kovuşturulmasında uygulanacak usul hükümlerine ilişkin düzenleme yapılmış, bu kapsamda subay ve astsubayların şüpheli sıfatıyla ifadesinin bizzat cumhuriyet savcısı tarafından alınması hükme bağlanmış, askerî amirlerin suçun işlendiğini öğrendiklerinde cumhuriyet savcısının olaya el koymasına kadar delillerin kaybolmasını önleyecek tedbirler alması, ülke sınırları dışında görev yapan birliklerde ya da sınır ötesi harekât gerçekleştiren birliklerde işlenen suçlarda cumhuriyet savcısının, adli kolluk görevlileri tarafından yapılması gereken soruşturma işlemlerinin Millî Savunma Bakanlığınca yurtdışında görevlendirilen hukuk sınıfı subaylar tarafından yapılmasını isteyebileceği, sırf askerî suç niteliğiyle askerî disiplinin ağır şekilde ihlal edilmesi ve kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin bulunması hâlinde asker kişi hakkında tutuklama kararı verilebileceği, sırf askerî suçların işlenmesi durumunda askerî disiplinin temin edilmesi amacıyla tutuklama yasağına ilişkin hükümlerin bu suçlar bakımından uygulanmayacağı; mahkemenin, asker kişilerin işlediği askerî suçlarla ilgili olarak kabul edilen iddianamenin savcılıkça kovuşturmaya yer olmadığı kararının bir örneğinin soruşturma iznini veren komutanlığa veya askerî kurum amirliğine göndereceği düzenlenmektedir.

Aynı yasanın ek 15'inci maddesiyle, asker kişilerin işledikleri askerî suçların soruşturulmasının kural olarak izne tabi olduğu belirtilmiş, bu kapsamda soruşturma izninin asgari tugay komutanı veya eşiti rütbede askerî kurum amiri, bu kişilerin yokluklarında ise vekilleri tarafından olmak üzere asker kişinin fiilen görev yaptığı sıralı amiri tarafından verilmesi, ayrıca Genelkurmay Başkanlığı, kuvvet komutanlıkları ve Millî Savunma Üniversitesi hariç Millî Savunma Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı ile bağlı kurum ve kuruluşlarında görev yapan asker kişiler bakımından soruşturma izninin Millî Savunma Bakanı tarafından verilmesi, general ve amiraller hakkında soruşturma izninin ise görev yeri dikkate alınarak ilgisine göre Genelkurmay Başkanının veya ilgili kuvvet komutanının teklifi üzerine veya resen Millî Savunma Bakanı tarafından verilmesi düzenlenmektedir.

1632 sayılı Kanun'a eklenen ek 16'ncı maddeyle, Genelkurmay Başkanı ile Kara, Deniz ve Hava Kuvvet Komutanlarının işledikleri askerî suçların soruşturulmasının Cumhurbaşkanının iznine bağlı olacağı, anılan kişilerin işledikleri şahsi suçlar bakımından genel hükümlere tabi olacakları da düzenlenmektedir.

1632 sayılı Kanun'a eklenen ek 17'nci maddeyle, hükmün açıklanmasının geri bırakılması müessesesi askerî suçlar bakımından düzenlenmektedir.

Aynı yasaya eklenen ek 18'inci maddeyle askerî suçların soruşturulması ve kovuşturulmasına yönelik 1632 sayılı Kanun'da hükmü bulunmayan hâllerde Ceza Muhakemesi Kanunu hükümlerinin uygulanacağı düzenlenmekte.

1632 sayılı Kanun'a eklenen ek 19'uncu maddeyle de askerî suçlara bakacak mahkemelerin yargı yetki çevresi 81 ille sınırlandırılmakta, her ilde askerî suçlara bakacak asliye ceza ve ağır ceza mahkemelerinin Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenmesi öngörülmektedir. Bunun yanında, askerî birlik ve personel yoğunluğu dikkate alınarak tespit edilecek ilçelerde de Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından askerî suçlara bakacak mahkemelerin belirleneceği, bunun yanında cumhuriyet başsavcılıkları nezdinde de sadece askerî suçların soruşturulmasını yürütecek olan askerî suçlar soruşturma bürolarının kurulması düzenlenmektedir.

Aynı yasaya eklenen ek 20'nci maddeyle askerî yargıda yer alan kavramlara ilişkin atıflar düzenlenmekte.

Geçici 3'üncü maddeyle dava dosyalarının teklif yürürlüğe girdiği tarihten sonra il ve ilçe bazında belirlenecek mahkemelere devri düzenlenmektedir.

926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu'nun 50'nci maddesinin birinci fıkrası (d) bendi ile 94'ncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine eklenen cümlelerle, devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlar ile basit ve nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, resmî ihale ve alım satımları fesat karıştırma gibi söz konusu bentlerde sayılan suçlardan bir yıl veya daha fazla hapis cezasına mahkûmiyet hâlinde mahkûmiyet kararıyla birlikte subay ve astsubayların Türk Silahlı Kuvvetlerinden çıkarılması düzenlenmektedir.

926 sayılı Kanun'a eklenen ek 39'uncu maddeyle askerî kaynaktan müfettiş alımına yönelik usul ve esaslar belirlenerek Millî Savunma Bakanlığının müfettiş kadrolarına üst subayların da müfettiş olarak atanabilmesi düzenlenmektedir.

926 sayılı Kanun'a eklenen geçici 48'inci maddeyle Millî Savunma Bakanlığı hukuk hizmetleri kadrolarında görevli askerî hâkimlerin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki ay içerisinde istekli bulunmaları hâlinde müktesepleri dikkate alınarak Hâkimler ve Savcılar Kurulunca bölge adliye ve bölge idare mahkemeleriyle diğer adli ve idari yargı mercilerine hâkim veyahut da savcı olarak atanabilmeleri düzenlenmekte.

2570 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'na eklenen 20 (c) maddesiyle 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la Anayasa'nın 157'nci maddesinde düzenlenen askerî olmayan makamlarca tesis edilmiş olsa bile asker kişileri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin idari işlem ve eylemlerden doğan uyuşmazlıklarına ilişkin davalara bakmakla görevli idari yargı mercilerinin uygulayacakları usul hükümleri düzenlenmektedir.

1602 sayılı Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanunu'nun yürürlükten kaldırılması sebebiyle 6413 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Disiplin Kanunu'nda iptal davası açılamayan disiplin cezalarına yönelik uyum düzenlemesi yapılmaktadır.

353 sayılı Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu'nun yürürlükten kaldırılması düzenlenmekte, çerçeve 19 ve 20'nci maddeler de değerli üyeler, yürürlük ve yürütme maddeleridir.

Bu vesileyle, değerli milletvekillerimiz, değerli üyelerimiz; Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'mizin milletimiz için hayırlı olmasını diliyorum. Teklifin müzakerelerine vereceğiniz katkılardan dolayı da şimdiden hepinize ayrı ayrı teşekkür ediyorum, çalışmalarımızda kolaylıklar diliyorum.

Teşekkür ederim.