SÜLEYMAN BÜLBÜL (Aydın) - Teşekkür ederim Başkan.

Sayın Bakan, Aydın, birinci derece deprem bölgesidir; Büyük Menderes Ovası çöküntü ovasıdır; Kuşadası, Germencik, Aydın, Nazilli, Buharkent fay hattında bilim adamlarınca 7 şiddetine kadar olası bir deprem olacağı açıklanmıştır, aynı zamanda bu hatta sadece elektrik üretimi yapan 28 JES kuruludur. Aydın'ın havasını, suyunu, toprağını denetlenmeyen JES'ler zehirlemektedir. Ne yazık ki 2015'ten bu yana JES'ler için toplam 34 ÇED olumlu raporu verilmişken ÇED olumsuz kararı hiç verilmemiştir yani Bakanlık nasıl olmuşsa bu kadar JES'e rağmen tüm raporları uygun bulmuştur, bu da anlaşılır değildir.

Denetlenemeyen JES'lerin Aydın'da yaşattığı çevre katliamı dışında deprem riski ve depremi tetiklediği bilimsel araştırmalarda açıklanmıştır. Depremlerin sıklığının enerji üretimi sırasında yer altından çekilen ve verilen suyun hacmine bağlı olarak değiştiği bilimsel kabullerdendir. Bakanlığın hazırlamış olduğu Kümülatif Etki Değerlendirmesi Raporu'na göre de jeotermal faaliyetlerin depremler üzerinde bir etkiye sahip olduğu ortaya konmuştur yani deprem ve jeotermal faaliyetler arasında önemli bir ilişki bulunmaktadır. Bu açıdan JES'lerin kapsamında sismik hareketler Bakanlık tarafından raporlanmakta mıdır? Bu konuda tespitler nelerdir? Kamuoyuyla paylaşılacak mıdır?

Sayın Bakan, İmar Kanunu'nda toplam 30 kez değişiklik yapıldı; bu değişikliklerin 22'si son on sekiz yılda yapıldı ve bunun yanında imar afları çıkarıldı. İmar aflarıyla yağma ve talan özendirildi yani mevcut yapıları güçlendirme ve iyileştirme çalışmaları sürdürmek yerine kaçak binalar affedildi. Bu nedenle yaşadığımız felaketlerin nedeni iktidarın imar affı, kentsel dönüşüm, konut altı ticaret alanına karşı gerçekleştirdiği yanlış politikalar oldu.

Depreme karşı bilimsel bir yaklaşım gerekiyor; ya bu denetim sistemi değişmeli, hazırlanan projeler jeolojik olarak incelenmeli ya da bu denetim sisteminde jeoloji mühendisliği disiplini mutlaka getirilmelidir; yani sadece bina yapmaya odaklanmamalıyız.

Yapı denetim ekiplerinde inşaat, elektrik ve makine mühendisleri yer alıyor, zemin etüdünden sorumlu jeoloji mühendisleri de bu denetim içinde bulunmalıdır. En önemlisi, binalar periyodik aralıklarla belediyeler tarafından denetlenmelidir. Belediyelerde istihdam edilecek jeoloji mühendisi, mimar ve inşaat mühendislerinden oluşacak bir ekibin yapıları hasar ve deprem dayanıklılığı açısından iki yılda bir denetlemesi bu açıdan çok önemlidir; bu konuda kanun teklifi verdim. Bu çerçevede gerekli yasal düzenlemelerin yapılması mutlaka gerekmektedir.

Sayın Bakan, İzmir depreminden sonra Kuşadası'nda da 400 civarında orta hasarlı bina, 20 civarında ağır hasarlı bina vardır. Kuşadası, afet bölgesi olarak ilan edilmediği için şu anda verilecek desteklere ilişkin net bir açıklama yapılmadı ancak bilindiği üzere, Kuşadası, beklenen depremin de tam üzerinde yer alıyor ve artçı 800 depremin tamamı Kuşadası Körfezi'nde gerçekleşti. Bu durumda Kuşadası'yla ilgili, hasarlı binalara dair verilecek olan destekle ilgili bir çalışma ve ileride yapılacak yapı stoku ve alınacak tedbirlere ilişkin çalışmalara da ekonomik destek verilmesi konusunda Bakanlığınızda bir çalışma var mıdır?

Aydın'ımızın turizm ilçesi Didim'de kurulmak istenen balık çiftliklerine mavi bayraklı plajlarıyla Didim sahillerini çöplüğe dönüştüreceği ve ekosistemi yok edeceği açıkken ÇED olumlu kararlarının verilmesi anlaşılır değildir. Bu konuda bir çalışma yapmayı düşünüyor musunuz?

Temmuz ayında, Mera Yönetmeliği'nde yapılan değişikliğe göre meraların amaçları dışında kullanımına JES'ler için istisna getirilmişti. Sayın Bakan, şimdiye kadar JES projeleri için kaç tane merada tahsis değişikliği yapılmıştır?

Sayın Bakan, olası bir deprem ve alınacak önlemler açısından Aydın'da kaç binanın çürük raporu vardır? Aydın'da kaç bina yüksek risk taşımaktadır? 2018 imar affıyla birlikte toplam kaç yapı aftan yararlanmıştır?

Şimdiye kadar JES'ler için verilen ÇED olumlu kararlarında projelerin yüzde kaçı birinci sınıf tarım alanı içerisindedir? Son bir yılda jeotermal santrallere ilişkin kaç tesise ceza verilmiştir, verilen cezaların toplam miktarı ne kadardır? JES'ler kapsamında, sismik hareketler Bakanlık tarafından raporlanmakta mıdır? Bu konudaki tespitler nelerdir? JES'lere kredi veren Avrupa İmar ve Kalkınma Bankasıyla birlikte hazırlanan Kümülatif Etki Değerlendirmesi Raporu'nun objektif olacağını siz Bakan olarak düşünebiliyor musunuz? Nazilli'de TOKİ çalışmaları hangi aşamadadır? İlköğretim okullarında zorunlu jeoloji ve deprem dersleri konulması konusunda planınız var mıdır?