BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Sayın Başkan, Kıymetli Plan ve Bütçe Komisyonu üyeleri, Sayın Bakanım, Bakan Yardımcılarım, Bakanlığımızın değerli bürokratları ve yöneticileri ve kıymetli basın mensupları; Çevre ve Şehircilik Bakanlığımız ve bağlı kuruluşlarımızın bütçesinin hayırlı olmasını diliyor, sözlerimin başında sizleri saygıyla selamlıyorum.

Merkezine insanı koyan, yeryüzünün dengesine müdahale etmeyen, şehirlerimizi korumanın yanında çocuklarımız için çok daha yaşanabilir, dünyaya örnek olacak şehirler inşa etmeyi amaçlayan anlayışımızla, Türkiye'nin yeni şehircilik vizyonunu son 18 yılda yaptığımız icraat ve yatırımlarımızla milletimizin hizmetine sunduk. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde ülkemize, şehirlerimize bugüne kadar birbirinden güzel ve sağlam kamu binalarıyla, millet bahçeleriyle, kentsel dönüşüm çalışmalarıyla, sosyal konut projeleriyle destek olduk. Vatandaşlarımızın daha iyi yaşam şartlarında yaşamaları adına yapılması gereken tüm projeleri kararlılıkla sürdürdük. Eğitimden sağlığa, ticaretten turizme, tüm sanayi alanlarının iyileştirilmesine kadar şehirlerimiz, vatandaşlarımız için yapılması gereken tüm projeleri bir bir hayata geçirdik ve inşallah yine aynı anlayışıyla dev projeler yapmaya, milletimizin gönlüne girmeye, milletimizin duasını almaya, güçlü ve büyük Türkiyeyi inşa etmeye devam edeceğiz.

Bakanlığımız misyonunu, sürdürülebilir çevreyle uyumlu, hayat kalitesi yüksek şehirler ve yerleşimler oluşturmak üzere planlama, yapım, dönüşüm ve çevre yönetimine ilişkin iş ve işlemleri düzenleyici, denetleyici, katılımcı ve çözüm odaklı bir anlayışla sürdürmektedir. Ülkemizin ekonomik, sosyal ve çevre politikaları ile stratejilerini mekânla ilişkilendirerek; insan odaklı, kimlikli, yaşanabilir ve üreten şehirler oluşturulması yolunda mekânsal planlamayı yönlendiren Türkiye Mekânsal Strateji Planı çalışmaları devam etmektedir. Mekânsal planların uygulanması, izlenmesi, denetimi ile farklı kademelerdeki planlar arasındaki eşgüdüm sorunlarının ve plan değişikliklerinin şehirlerdeki yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilemesini engellemek amacıyla yapımı büyük ölçüde tamamlanan imar planlarının günün şartlarına uygun olarak bütüncül bir yaklaşım çerçevesinde güncellenmesi çalışmaları devam etmektedir. (Gürültüler)

OTURUM BAŞKANI ABDULLAH NEJAT KOÇER - Arkadaşlar, lütfen biraz sessiz, hatibi dinleyelim.

Sayın Paylan, lütfen.

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Kamulaştırma, toplulaştırma ve imar uygulamalarının etkinliğini artırmak ve piyasanın daha sağlıklı işlemesini sağlamak üzere nesnel ölçütlere dayalı bir gayrimenkul değerleme sisteminin geliştirilmesi çalışmaları da devam etmektedir. Merkezî kurumların plan yetkilerinin genişletilmesinden ziyade planlama, yapılaşma ve denetim sürecinde dikkate alınacak nesnel kuralların geliştirilmesi, teknik olarak detaylandırılması ve yerel yönetimlerin kapasitelerinin geliştirilerek planlamanın mahallinde yapılması çalışmaları sürdürülmektedir. Mekânsal planların yapımında yapılaşma sınırları, yoğunlukları ve uygulama esaslarının afet risk faktörlerine göre belirlenmesi ile kıyı alanları ve tarımsal alanlar başta olmak üzere kontrolsüz kentsel genişlemenin doğal, tarihî ve kültürel alanlar üzerinde oluşturduğu tahribatın önlenmesi yönünde çalışmalar yürütülmektedir.

Başta afet riskleri olmak üzere, standartlara uygun olmayan yapı stokuyla işlevleri değişen kentsel alanlardaki yıpranma nedenlerine bağlı olarak ülkemizde kentlerin dönüşüm çalışmaları devam etmektedir. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında 59 ilimizde 268 riskli alan, 33 ilimizde 158 kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ile 11 ilimizde 16 yenileme alanı ilan edilmiştir. Ayrıca, yeni yerleşim alanı olarak kullanılmak üzere 66 ilimizde 48 bin hektar büyüklüğünde rezerv yapı alanı belirlenmiştir. Riskli yapıları tespit etmek üzere üniversite, kamu kurumu, sivil toplum kuruluşu, tüzel kişi, yapı denetim kuruluşu ve yapı laboratuvarının da bulunduğu 1.292 kurum/kuruluş Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca lisanslandırılmıştır. Bu kurum ve kuruluşlar tarafından toplam 685 bin bağımsız birimin riskli yapı olduğu tespit edilmiştir. Dönüşüm Projeleri Özel Hesabı'nın ihdas edildiği 2012 yılından itibaren başta kurumsal ve bireysel kira yardımı, faiz desteği, kamulaştırma ve dönüşüm uygulamaları olmak üzere cari fiyatlarla yaklaşık 19,9 milyar Türk lirası ödenek sağlanmıştır.

20 ilimizin kentsel dönüşüm strateji belgesi hazırlanmış, 25 ilimizde ise kentsel dönüşüm strateji belgesi hazırlama çalışmaları sürdürülmektedir. Dönüşüm alanlarında ortaya çıkan kentsel değer artışının yönetilmesinde sorunları giderecek ve kentsel dönüşüm projeleriyle mevcut yapılaşma haklarının artırılması yönünde imar planları üzerinde baskıyı önleyecek bir yaklaşım geliştirilmektedir. Kentsel dönüşüm alanlarında farklı kademelerdeki planlar arasındaki eş güdüm göz ardı edilmeden kent ve yakın çevresiyle bütüncül bir anlayış çerçevesinde planlanarak kent bütünüyle uyumun sağlanmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır. Ülkemizde kentsel dönüşüm uygulamalarını hızlı işleyen bir yapıya kavuşturmak için katılımcılık ve uzlaşma sürecini daha etkin kılacak mekanizmaların oluşturulması çalışmaları devam etmektedir.

Ülkemizde dar gelirlilerin ve dezavantajlı grupların konuta erişimi önceliğini korumaktadır. Konut yapımının yerleşmelerin gelişme eğilimlerine ve özelliklerine göre yönlendirilmesi, alt gelir gruplarının konut sorununu çözmek amacıyla uygun yapım ve finansman yöntemlerinin geliştirilmesi; yaşlı, çocuk ve engellilerin ihtiyaçlarına uygun konut ve çevrelerinin tasarlanması hedeflenmektedir. Toplu Konut İdaresi Başkanlığınca (TOKİ) 2003 yılından itibaren inşaatına başlanan 969.925 konutun 798.819'u 2020 yılı Eylül sonu itibarıyla sosyal ve teknik donatılarıyla birlikte tamamlanmıştır. TOKİ tarafından üretilen konutların yüzde 86'sı sosyal konut niteliğindedir. TOKİ tarafından yürütülen Sosyal Konut Programı kapsamında 2020 yılı sonunda 102 bin konut üretilmesi öngörülmektedir.

İçme ve kullanma suyu şebekesiyle hizmet verilen belediye nüfusunun toplam nüfusumuza oranı 2020 yılı itibarıyla yüzde 99 seviyesindedir. Yerleşime yeni açılan alanlar ve mevcut şebekelerin yenileme ve bakım çalışmaları dışında içme suyu şebeke ihtiyacı ve içme suyunu arıtma ihtiyacı artmıştır. 2012 yılında 258 olan arıtma tesisi sayısı 2019 yılında 629'a çıkmıştır. Kanalizasyon şebekesiyle hizmet verilen belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı 2019 yılında yüzde 91 olarak gerçekleşmiştir. 2019 yılında atık su arıtma tesisi hizmeti alan belediye nüfusunun toplam belediye nüfusuna oranı yüzde 87'dir.

12 Kasım 2012 tarihli ve 6360 sayılı Kanun'un uygulama sürecinde kurulan 14 büyükşehir belediyesindeki su ve kanalizasyon idareleri başta olmak üzere tüm idarelere hem teknik hem de finansal kapasite açısından destek sağlanmaktadır. Su, Kanalizasyon ve Altyapı Projelerinden (SUKAP) faydalanan proje sayısı Eylül 2020 itibarıyla 1.388'e ulaşmış olup 2011-2020 döneminde yaklaşık 4,6 milyar Türk lirası hibe ve uygun şartlarla 6,8 milyar Türk lirası kredi İLBANK aracılığıyla belediyelere proje karşılığı tahsis edilmiştir.

TÜİK verilerine göre 2018 yılında toplanan evsel nitelikli atık miktarı yaklaşık 32,2 milyon tondur. Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı (2016-2023) kapsamında çalışmalar sürdürülmekte olup atıkların yüzde 60'ı düzenli depolanmakta ve yüzde 13'ü ise geri kazanılmaktadır. Mevcut atık yönetim planlarının Sıfır Atık Yönetim Planı'yla uyumlu hâle getirilmesi, ayrı toplama verimliliğinin kaynağında artırılması ve yaygınlaştırılması, geri kazanım ve bertaraf yöntemlerinin belirlenmesi amacıyla 2023-2035 yıllarını kapsayacak Ulusal Atık Yönetimi ve Eylem Planı revizyonu çalışmaları başlatılmıştır.

Atık oluşum sebeplerinin gözden geçirilerek engellenmesi veya en aza indirilmesi, atığın kaynağında ayrıştırılarak geri dönüşüme kazandırılması amacıyla 2017 yılında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Sıfır Atık Projesi başlatılmıştır. Uygulamanın başladığı Haziran 2017'den itibaren Ekim 2020'ye kadar 48.445 kurum/kuruluş binasında Sıfır Atık Yönetim Sistemi'nin uygulanmasına başlanmıştır.

Sürdürülebilir kırsal kalkınmanın ana unsurunu köy tüzel kişilikleri oluşturmaktadır. Tüzel kişiliği kaldırılarak mahalleye dönüştürülen 16 binden fazla köyle birlikte toplam köy sayısı 35 bine yakındır. Köylerin yaklaşık 23 bini orman köyü olup bunların 10.500'ünün tüzel kişiliği kaldırılmıştır.

Türkiye'de 2012 yılı itibarıyla 20 bin nüfus eşiğini esas alan kır-kent tanımına göre toplam nüfusun yüzde 27,7'sine karşılık gelen 20,9 milyon kişi kırsal yerleşimlerde yaşamaktadır. Kırsal kesime götürülen hizmet faaliyetlerinin başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülen Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi, KÖYDES; kırsal iskân ve yeniden iskân projeleri gelmektedir. Köylerin yol ve içme suyu gibi temel altyapı ihtiyaçlarına yönelik olarak 2005 yılında başlatılan KÖYDES Projesine 2005-2020 döneminde yaklaşık 15,2 milyar TL kaynak tahsis edilmiş, 1.935 kilometre ham, 86.372 kilometre stabilize, 125.308 kilometre asfalt ve 4.516 kilometre beton yol olmak üzere 277.998 km uzunluğunda yol; köy içi yollarda ve köy meydanı düzenlemelerinde 36,394 milyon metrekare parke yatırımı gerçekleştirilmiştir.

İçme suyu projeleriyle 4.943 suyu olmayan ve 62.723 suyu yetersiz olmak üzere toplam 67.666 ünitede içme suyu yatırımı yapılmıştır. Küçük sulama yatırımlarıyla 72 bin hektar tarım alanı sulamaya kavuşmuş, 80 bin çiftçi ailesi bu sulama yatırımlarından yararlanmış, 896 ünitede de atık su yatırımı gerçekleştirilmiştir. Ağustos 2020 sonu itibarıyla KÖYDES kapsamında yapılan köy yolu uzunluğu kümülatif 125.307 kilometre olmuştur. Ağustos 2020 sonu itibarıyla köylerde içme suyu tesisi yapılan ve yenilenen ünite sayısı 67.666 olarak gerçekleşmiştir.

Hızla artan nüfus, şehirleşme, ekonomik faaliyetler ve çeşitlenen tüketim alışkanlıkları çevre üzerindeki baskıyı artırmakta ve iklim değişikliği, çölleşme, biyolojik çeşitlilik kaybı ve kuraklık gibi çevre problemleri her geçen gün insan yaşamını ve kalkınma sürecini daha belirgin bir şekilde etkilemektedir. Bu kapsamda çevre ve doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimi gittikçe önem kazanmaktadır.

Ülkemizde çevre sorunlarına duyarlı politikalar, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, küresel sürdürülebilir kalkınma amaçlarıyla uyumlu bir şekilde geliştirilmekte ve uygulanmaktadır. Bu kapsamda çevre alanında kurumsal yapı, mevzuat ve standartların geliştirilmesine yönelik çalışmalar sürdürülmektedir.

Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak enerji, sanayi ve ulaştırma sektörleri başta olmak üzere ilgili alanlarda iklim değişikliğiyle mücadele stratejileri belirlemekte, yeşil büyümenin sağlanması ve emisyon artış trendinin sınırlandırılması yönünde bir politika izlemektedir. Bu kapsamda Türkiye, 2030 yılında sera gazı emisyonunda yüzde 21'e kadar artıştan azaltım yapabileceğini gösteren Niyet Edilen Ulusal Katkısı Belgesi'ni 2015 yılında Birleşmiş Milletler'e sunmuştur.

Ayrıca Türkiye coğrafi konumu itibarıyla iklim değişikliğinden en çok etkilenecek ülkeler arasında yer aldığından, ülkemizin iklim değişikliğine uyum kapasitesinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda, iklim değişikliğine uyumun sağlanması ve gerekli tedbirlerin alınması amacıyla Karadeniz Bölgesi İklim Değişikliği Eylem Planı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca 2019 yılında açıklanmış olup diğer coğrafi bölgeler için iklim değişikliği eylem planları hazırlık çalışmaları devam etmektedir.

Son olarak geçtiğimiz on sekiz yılda yapılan icraatlara da bakacak olursak; çevre düzeni planı çalışmaları, ülkemiz bütününde 2002 yılında yüzde 5 oranında tamamlanmış iken 2020 yılı itibarıyla yüzde 99 oranında tamamlanmıştır.

Kadastro çalışmaları cumhuriyetin kuruluşundan 2002 yılına kadar 38.796 birimde yapılmış iken 2018 itibarıyla ülke genelinde ilk tesis kadastrosu tamamlanmıştır. Parsellerin durumunu gösteren Mekânsal Gayrimenkul Sistemi kurularak tapuda kayıtlı 58 milyon 20 bin 411 parselin yüzde 99'unun sisteme entegrasyonu sağlanmıştır.

2011 yılında Su ve Kanalizasyon Programı'nı (SUKAP) başlattık. SUKAP'tan faydalanan proje sayısı Eylül 2020 itibarıyla 1.388'e ulaşmış olup 2011-2020 döneminde merkezî yönetim bütçesinden yaklaşık 4,6 milyar Türk lirası hibe ve uygun şartlarla 6,8 milyar Türk lirası kredi İLBANK aracılığıyla belediyelere proje karşılığı tahsis edilmiştir.

Yerel yönetimlerimizin çevre kirliliğini gidermeye yönelik çalışmalarına 2003-2020 yılları arasında merkezî bütçeden 15.165 proje için 2 milyar 653 milyon Türk lirası kaynak sağlanmıştır.

2002 yılında 15 adet düzenli depolama tesisiyle 150 belediyede 23 milyon nüfusa hizmet verilirken 2020 yılı itibarıyla işletmede olan düzenli depolama tesisi sayısı 90'a yükselmiş olup bu tesislerle 1.185 belediyede 65 milyon nüfusa hizmet verilmektedir.

Belediyelerde yaşayan nüfusun yaklaşık yüzde 23'üne katı atık düzenli depolama hizmeti verilmekte iken, bugün belediyeli nüfusun yaklaşık yüzde 82,5'ine bu hizmetin verilmesi sağlanmıştır.

2005 yılında 36 istasyonla başlattığımız hava kalitesi izleme çalışmaları günümüzde 355 istasyonla devam etmektedir. Ülkemiz genelinde, toplam 348 tesiste ve bu tesislerdeki 749 bacada izleme sistemleri kurulmuştur. Bu tesislerin emisyon değerleri 7/24 izlenmektedir.

Biz hep söylüyoruz, güçlü Türkiye'nin yolu güçlü şehirlerden geçer. Biz bu yolda, şehirlerimizi güçlü kılmak için elimizden gelen tüm çabayı ve gayreti göstermeye devam edecek, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde çıktığımız bu yolda yılmadan, yorulmadan, büyük bir aşkla yürüyeceğiz.

Ben bu duygu ve düşüncelerle, inşallah, Türkiye olarak şehircilik alanında on sekiz yıldır olduğu gibi gelecek yıllarda da çok büyük başarılar elde edeceğimiz bir dönemi yaşayacağımıza yürekten inanıyorum.

Şimdi, arada birkaç dakikam kaldı.

Şimdi, Sayın Paylan, bak, ben on yıl Belediye Başkanlığı yaptım, imarla ilgili kendi öz babamı -bak, daha önce söyledim, yine söylüyorsunuz- savcılığa verdim ve Belediye Başkanlığı yaptım beldemde bir tane kaçak yapı yoktur, bir tane şey yoktur. Şu anda da gidip bakabilirsiniz, sorabilirsiniz.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Sizi tebrik ediyorum.

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Şimdi, "Hırsınız hiç mi suçu yok?" hesabı, sürekli Çevre ve Şehircilik... Belediyeler ne iş yapıyor? Ruhsatı veren belediyeler, takip eden belediyeler.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - İmar affına onay verdiniz.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Karşılıklı konuşmayalım lütfen.

Sayın Erim, tamamlayın sunumunuzu.

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Takip eden belediyeler.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - İmar affına ne oy verdin?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Paylan, lütfen...

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Yapı kullanma iznini veren belediyeler.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - İmar affına ne oy verdin?

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Ne yapacaksın?

GARO PAYLAN (Diyarbakır) - Söyle, ne oy verdin?

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Karşılıklı konuşmayalım.

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Ne yapacaksın? Atı alan Üsküdar'ı geçti.

BAŞKAN CEVDET YILMAZ - Sayın Erim, siz vakti çok verimli kullandınız. Lütfen toparlayın Sayın Erim.

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) - Çuvaldızı kendimize, iğneyi başkasına batıracağız.

Sözlerime son verirken Çevre ve Şehircilik Bakanlığımızın 2021 yılı bütçesinin ülkemize ve milletimize hayırlı olmasını diliyor, sizleri saygıyla selamlıyorum.