MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Sayın Bakan, evet, Ticaret Bakanı olarak bir kadını görmek, hemcinsimi görmek büyük bir mutluluk doğrusu. Özellikle ticaret alanı olması ayrıca sevindirici ama tabii ki bizim dileğimiz, kesinlikle Meclisin de bakanlıkların da hayatın her alanında, her kademesinde, yönetim mekanizmalarında özellikle kadınların yarı oranda temsilidir. Bu, taraf olduğumuz uluslararası sözleşmelerin de bir gereğidir.

Evet, başlığımız "ticaret ve sanayi" fakat her zaman, her yerde söylediğimiz gibi kadının ticarette ve sanayideki azlığı ya da yokluğu bir kadın Bakan olarak sizin de dertlerinizden biridir, olmalıdır. Çünkü "girişimcilik" "iş insanı olma" "sanayideki üretime dâhil olma" kavramları her zamanki gibi erkek egemen dünyanın konuları gibi algılanıyor ve bu algıya göre çeşitli oluşumlar, kurumlar söz konusu oluyor. Kadının yoksulluğu, işsizliği, ev içi emeği görmezden gelindiği gibi, sanayi ve ticaret alanında da kadınlar hak ettiği şekilde söz sahibi olamıyor.

Sanayi verilerine, büyüme verilerine, tüm makro ve mikroekonomi göstergelerine bakıldığında, Türkiye'nin bir kriz döneminde olduğu görülüyor. Kriz dönemlerinde en çok işsizlik artıyor tabii, bunu biliyoruz. Ama şunu da biliyoruz, kadın işsizliğindeki artış 2 kat oluyor ve kadınların özellikle istihdama giriş aşamasında çok büyük engelleme ve kısıtlamalarla karşılaştığı da bir realite. Büyük kentlerde yaşayan 15-24 yaş arası genç kadınların işsizlik oranı, Sayın Bakan, 41.2. Bu, Temmuz 2005'ten beri en yüksek oran. Bunu dikkatinize sunmak istiyorum.

Yine, genç nüfusta kadın işsizlik oranı Nisan 2018'e göre 5 puan artarak yüzde 27,2 olmuştur. İstihdam oranı ise 2018 yılının Nisan ayına göre 0,3 puanlık kısıtlı bir artışla yüzde 23,5. Çünkü kadınların iş gücüne katılmalarının önündeki en büyük engel, toplumun paylaşması gereken, ortak bir sorumluluk olan bakım emeğinin neredeyse bütünüyle kadınların üzerinde olmasıdır. Kreş hizmetleri çok pahalı olduğu için toplumun büyük kesimi tarafından kullanılamamaktadır. 2016 verilerine göre kreşte veya anaokulunda gündüz bakımı alan çocukların oranı yüzde 2,8'dir. Bu çok vahim bir rakamdır gerçekten. Örneğin Sayıştay raporlarına da yansıyan bir hadise, kamu veya kurum zararı olarak görülen kreşlerin kapatılması yönündeki hâkim görüşle kreşlerin kapatılması söz konusu. Hâl böyle olunca ticari girişimlerde de kadınları ya göremiyoruz ya daha az görüyoruz. Türkiye hâlâ kadın girişimcilerin erkeklere göre yarıdan az olduğu ülkeler arasındadır. Bunlar, Slovenya, Yunanistan, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık ve Türkiye olarak seyrediyor.

Yine, bir diğer mesele, araştırmalar şunu gösteriyor kadın girişim geçmişleri açısından: Girişimcilerin, kadın girişimcilerin kurdukları şirkete odaklanıp çoğu zaman başka bir işte çalışmadıkları, şirketin kuruluş aşamasında en çok aileden borç aldıkları, yakın geçmişte en fazla Türkiye'deki özel şirketlerle iş birliği yaptıkları görülüyor. Kadınların henüz şirket kurup, geliştirip satma oranı oldukça düşük seviyede. Satış sebepleri ise iyi bir fırsat görüp değerlendirmekten ziyade, anlaşmazlıklar ve maddi sorunlar olarak göze çarpıyor. Yani demek ki eşleri, babaları yani bir erk olmaksızın bir girişim neredeyse imkânsız hâle geliyor.

Yine, bunun haricinde emeğini üretime dönüştürmek isteyen kadınların teşvik ve sair kredileri almaları da bir borçlanmaya bağlı olup bir kefil ilişkisi gerekiyor. Bu aşamada yine eş ya da babalarının desteği yahut çoğu kez destek olmaması söz konusu. Ve ne yazık ki erkek egemen bu toplumda erkeklerin de kadınların bu alanlara yönelmesini engelleme eğilimi ciddi bir şekilde söz konusu. Çünkü kadının ev içi emeği, çocuk bakımı, yaşlı bakımı gibi son derece yoğun ancak görmezden gelinen emeğinin erkek tarafından paylaşılmaması kadını girişimcilik noktasında da engelleyen bir durum. Bu noktada Bakanlığınız destekleyici olmasını tabii ki talep ediyoruz.

Girişimcilik erkek işi gibi bir bakış açısıyla...

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

BAŞKAN - Evet Sayın Beştaş, tamamlar mısınız lütfen.

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Tamamlayacağım.

Bir kadın bakan varken, kadınlara ilk kez bir kadın konuşuyor, dikkatinizi çekerim, Bakandan sonra. Pozitif ayrımcılık istiyorum.

BAŞKAN - Hiç gerek yok, ben zaten mikrofonunuz açtım, tamamlayın dedim.

Buyurun.

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Ben de pozitif ayrımcılık diyeyim. Siz de buna destek...

BAŞKAN - Bakın, kendi sürenizi kendiniz şey yaptınız.

MERAL DANIŞ BEŞTAŞ (Siirt) - Bunu kabul etmiyorum diyormuşum, geçti.

"Girişimcilik bir erkek işi" gibi bir bakış açısıyla, ticaret ve sanayinin gelişmesine gerçekten katkı sunulamaz. Kadınlara iş yaşamında fırsat eşitliği vermezsek eğer, dış ticaretteki yerimiz tekstil yahut domates salçası ihracatını geçemez. Bir otomobil sektörü niye gelişmiyor? Bu bakış açısının hâkim olmasıyla ilintili olarak değerlendirmek lazım. Örneğin Türkiye'nin dış ticaret alanlarına baktığımızda, kadın emeğinin yoğun olarak sömürüldüğü iş alanları olarak çıkıyor karşımıza. İşin özü, eşitliğin bu topluma zerk edilmemiş olması.

Birkaç sorum da var Sayın Bakan.

İhracatçılar arasında kaç kadın vardır sizdeki verilere göre? Esnaf kadın oranı nedir? Mikrokredilerin oranı ve kapsamı nedir? "Kadınlar ticaret yapamaz, para kazanamaz" yaklaşımının olduğunu siz de bizimle paylaşıyor musunuz? Amaçlanan, kadınları erkeğe bağımlı hâle getirmek midir? Ticaret Bakanı olarak bu görüşlerinizi soruyorum.

Bir de son olarak, Bakanlığınızın projeleri kapsamında, 2019 yılında kurduğunuz Kadın ve Genç Girişimciler Daire Başkanlığının görev, amaç ve kapsamı hakkında bize biraz daha ayrıntılı bilgi vermenizi rica edeceğim. Buna ilişkin ne kadar bütçe ayırdınız?

Çok teşekkürler.

Sağ olun Başkan.