SELAHATTİN MİNSOLMAZ (Kırklareli) - Sayın Başkanım, madde 13'ün başlangıcı da "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar..." Yani burada öncelikle kamuya ait, hazineye ait herhangi bir yerde bir özel şahsın geçici yapı izni alarak muvakkat yapı yapması değil. İmar planında kamuya ayrılan bir alanda ama hangilerinde yapılmayacağı, hiçbir zaman yapılaşmaya konu olmayacakların da bizzat isimleri sayılarak "yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere" bunların içerisinde... Burada aslında hedeflenen şu: Bir yandan hep vatandaşı, tabii, kanunların varlık amacı o... Bir vatandaşın kamuya ayrılan bir yerde özel mülkiyeti var, devlet bir yandan istimlak edemiyor, bir yandan da buradaki her türlü tasarrufunu kısıtlıyor. Şimdi, bunun en sonunda da "Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir." diyor. Burada hiçbir şekilde yapılaşılmayacak kullanımlar sayılırken yapılaşmasına engel teşkil etmeyen kullanımlarda da özel şahıs mülkiyetinde olmak kaydıyla, bir: Öncelikli olarak 18'inci madde ve arazi düzenlemesi yapılarak elde etmek esas. İki: Bu elde etme yapılamıyorsa, öncelikli olarak hazine ve ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlarla trampa yapılmak. Burada dikkat ederseniz "ilgili idarelerin" ibaresi var, bu çok önemli bir ibare bence çünkü belediyenin yaptığı işlerde bir trampa usulü kamulaşma eskiden beri vardı; belediye yol yapacak, bedelini alacak, bedelini ödemeye imkânı yok ama ilgili kişi trampasıyla kamulaştırma esas bir becayişi yapabiliyordu. Örnek veriyorum, bir sağlık tesisi olabilir bir vatandaşın yerinde ama Sağlık Bakanlığının da bir yeri olabilir. Bir eğitim tesisi olabilir. Burada maksat şu: Vatandaşın mülkiyetinde olan ama planda da bir kamu kullanımına tahsis edilen bir plan kararının bir an önce kamunun eline geçmesini nasıl sağlarız? Bir: 18'inci madde uygulaması, 1'inci madde. İki: Trampa yoluyla kamulaştırma, varsa bedeliyle kamulaştırma. Madde bu ama ülkenin yerel idarelerinin gerçeklerine bakıldığı zaman bu bedel usulü kamulaştırmanın pek gerçekleşmediğini hep beraber görüyoruz. Bunun gayrimenkul takasıyla... Ama gayrimenkul takasını da sadece belediyeyle sınırlı tutmamak, ilgili idareler ve bağlı olarak Maliye Hazinesi. Maliye Hazinesinin bu noktada bu maddenin içine girmesi bence çok önemli Baki Bey. Biliyorsunuz, Sayın Hamzaçebi işin başında konuşmasında dile getirdi, çok da doğru, ben de katılıyorum; devletin bu kadar gayrimenkul sahibi olduğu yerde devlet binalarının, kamu binalarının yapılması için arazi arayışımız bence zaten bu kanun teklifinin aşmaya çalıştığı temel engellerden bir tanesi. Şimdi, Maliye Hazinesine ait bir gayrimenkul de ilgili kamu kullanımının da şahıs altında olması hâlinde takasa açık bir gayrimenkul hâline geliyor. Diyor ki: "...ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir." Bu da madde ama "Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere..." burada "ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak" diyor, bu da çok önemli. "...plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir." Burada herhangi bir kamu alanının özel şirket tarafından o kamu kullanıcısı olan Millî Eğitim, Sağlık Bakanlığını baypas ederek bu kamu alanına bir yapı yapması anlamında bir tasarruf akla gelmiyor.

İki: buraya ilişkin uygulama yönetmeliği uygulanacak -Erdal Bey- yani bu istimlake gelindiği zaman ilgilisine yaptığı binanın bedelini vermek anlamı çıkmıyor. Bu, sadece arsaya ilişkin bedelin ödenmesi anlamına geliyor. Komisyon Başkanımız söyledi, bunlar ciddi yatırımlar yani mülkiyetinin ileri bir aşamada kamulaştırmaya konu olabilecek bir yere çok ciddi esaslı bir tesisi yapmak ve kamulaştırmada sadece arsa bedelini alacağını bilerek bu risk altına girmek de kolay bir şey değil. Yani burada kanun maddesi bir şekilde bu kamu alanlarını kamunun eline geçirelim, bu birinci ve akil olan, mevzuatın da zaten cevaz verdiği 18'inci maddedir, ikincisi takastır. Takası başka türlü gayrimenkullerle de yapabilelim ama bu yapılamıyorsa belli kullanımlar dışında yapılaşmaya konu özel tesis yapılmasına izin verilsin hükmü Baki Bey.

İLYAS ŞEKER (Kocaeli) - Yani planda okul yeriyse ancak okul yapabilir, başka bir şey yapamaz, hastane yapamaz; hastaneyse hastane yapabilir, plandaki kullanımına uygun...

BAKİ ŞİMŞEK (Mersin) - Sayın Başkanım, trampa, takas, kamunun eline geçmesi, uygulama; bunların hepsine varız, tamam diyoruz ama şimdi uygulamada okul yeri ya da hastane yeri veya belediye hizmet alanı, özel müteşebbis geldi, oraya kalıcı bir tesis yaptı, sonradan da burada döndük 18 uygulaması yaptık. Ben size direkt, bire bir örnekle söylüyorum.

İLYAS ŞEKER (Kocaeli) - Belediye hizmet alanına özel şahıs ne yapabilir ki?

SELAHATTİN MİNSOLMAZ (Kırklareli) - Başkanım, 1'inci maddede "18'le çözün." diyoruz. Yani 18'le yapamıyorsanız...

BAKİ ŞİMŞEK (Mersin) - Hayır, çözemedik; bunu yaptık, tesis yapıldı, adama izin verdik, sonra döndük beş yıl sonra 18 uygulaması yaptık; adam okul yaptı oraya, tesis içinde duruyor. Şimdi, okulun olduğu yer DOP'la alınan, bütün milletten kesilen yer oluyor. Burası DOP'a gittiği için bu adamın buradaki arsasına karşılık gidip arsa veriyoruz, orada normal inşaat rantını, her şeyini alıyor; burada da okulu... Yani gerçek bu. Şimdi, yapıldı, ne yapalım? "Bunu yıkalım." mı diyeceğiz, "Bu, devam etsin." diyeceğiz yani. Burada uygulamada karşımıza bu sorunlar çıkabilir. Bu kısmını gözden geçirelim, diğer hepsine varız, bu kısmında sıkıntı var bunun.

SELAHATTİN MİNSOLMAZ (Kırklareli) - Sayın Vekilim, zaten bunun DOP'tan alınamadığı noktada bu maddenin çalışır hâle geleceği esas yani bir şekilde düzenleme ortaklık payıyla bu karşılanabilir olsa idare zaten bunu direkt verecek, aynı belediye başkanı değil mi? Yani böyle bir muvakkat yapı izni sonuçta bir karardır, encümen kararı alınmak zorunda. Böyle bir kararı veren de 18'inci madde uygulamasının kararını veren ve bunun da sınırlarını geçiren belediye encümeni yani o karar organı bir kişiye DOP'tan karşılanamayacak alanlar için, fıkra fıkra gittiğimiz zaman en son çarenin burada özel bir tesis yapma izni olacağı, onun da tesise ilişkin bedelin almadığı şekliyle sadece ilerleyen süreçte istimlake konu olursa mutlak surette sadece arsa bedeline alacağı şekliyle... Bu şartlarda bu riski alıp da yapacak kişinin çok büyük bir risk alması gerekir Baki Bey. Ben yapmam şahsen, bilmiyorum yani...

BAKİ ŞİMŞEK (Mersin) - Bu ülkede tabii, genel uygulama yapanın artık oranın sahibi olması olduğu için... Bu, genel uygulama, bunu bir siyasi söylem olarak söylemiyorum, genel uygulamadan söz ediyorum.

SELAHATTİN MİNSOLMAZ (Kırklareli) - Mekânsal Planlama Genel Müdürümüz Erdal Bey de herhâlde bir şey söyleyecek.

BAKİ ŞİMŞEK (Mersin) - Adam binayı yaptı, okul ya da hastaneyi yaptı, betonarme bina; şimdi, ondan sonra gelen adamın vicdansız olması lazım "Bunu kaldır, git; ben arsayı alıyorum, sana da bir şey vermiyorum, kepçeyi dayayın, gidin." demesi fiiliyatta vicdansızlık olur. Bu, Türkiye'deki işleyiş...

SELAHATTİN MİNSOLMAZ (Kırklareli) - Baki Bey, şimdi o bölgeye...