MUSTAFA AÇIKGÖZ (Nevşehir) - Sayın Başkanım, değerli milletvekili arkadaşlarım; hepinizi saygıyla ve hürmetle selamlarım.

Ramazan ayınız ve cumanız hayırlara vesile olsun. Bu mübarek ay ve günde ülke turizmi ve insanlığın ortak mirası Kapadokya için hayati ve çok önemli bir işe hep birlikte vesile olacağız.

Güzel atlar diyarı Kapadokya. İnsanlığın ortak mirası, UNESCO Dünya Mirası, Türkiye turizminin en önemli destinasyonu, doğa ve kültürün buluştuğu, büyülü yerleşim, masallar diyarı Kapadokya. Eşsiz güzellikleri, derin kültürel zenginlikleri, eşsiz doğal güzellikleri, medeniyetlerin üstü üste çakıştığı, insanlığın gelişimine tanıklık eden en önemli millî hazinemiz.

Kapadokya çok sayıda medeniyete, sayısız devlete, farklı inançlara, farklı kültürlere ev sahipliği yapmıştır. Kapadokya, milattan önce yedi binden günümüze uzanan yolculuğunda Hititler, Frigyalılar, Persler, Romalılar, Bizanslılar, Selçuklular ve Osmanlılar bu coğrafyada pek çok güzellikler ve eserlerle iz bırakmışlardır.

Kapadokya'da turizm çeşitliliği çok zengindir. Doğa ve kültür turizmi, inanç turizmi, sıcak hava balonu, el sanatları, özellikle Avanos'taki çanak çömlek ve ateşte pişirilen o değerli el sanatlarımız, atlı turizm, ATV'miz, safari, son zamanlardaki yamaç ve yer paraşütü, bisiklet yarışları, vadi yürüyüşleri gibi sportif faaliyetler bulunmaktadır.

Kapadokya'da konaklama açısından öne çıkan mağara otel, kaya otel dediğimiz konsept butik otellerimiz vardır. Doğal kayalık yapı içerisinde yer alan mağara, kayalık boşluklarına ve eski tarihî evler üzerine inşa edilmiş, sunduğu ambiyansıyla, havuzuyla, şöminesiyle, çok lüks ortamıyla yerli ve yabancı misafirlerimizin çok tercih ettiği pek çok ödüllü butik otellerimiz bulunmaktadır.

Peki, tüm bu özellikleri ve güzellikleri barındıran Kapadokya'da hâlihazırda işleyiş nasıl? Niçin böyle bir düzenlemeye ihtiyaç duyuldu?

Sayın milletvekilleri, şimdi anlatacağım üst üste gelen girift yapıya dikkat etmenizi ve dikkat edilmesini istiyorum. Geçmişten günümüze gelen koruma kararları:

Bir: Arkeolojik sit. 1 ve 2'nci derece olarak adlandırılmış. Alanımızda 76 bin dönümde arkeolojik sit statüsü uygulanır. Bu alanda Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilidir.

İki: Kentsel sitler. Yaklaşık 6.200 dönüm de kentsel sit statüsündedir ve yine bu alanda da Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilidir.

Üç: Kapadokya Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi yaklaşık 480 bin dönümdür. Yine bu alanda Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilidir.

Dört: Dünya Mirası Alanı 96 bin dönümdür. Göreme Açıkhava Müzesi, Kaymaklı, Derinkuyu gibi birçok kilisemizin yer aldığı yerdir. Bu alanda da yine Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilidir.

Beş: Doğal ve çakışan 1, 2 ve 3 dereceli sitler yaklaşık 300 bin dönümdür. Bu alanda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı yetkilidir.

Altı: Millî parklar yaklaşık 96 bin dönümdür. Bu alanda Tarım ve Orman Bakanlığı yetkilidir.

Tabii, bu saydığım alanlar ayrı ayrı alanlar değil, birbirinin içerisine girmiş girift yapılar arkadaşlar. Bu çok önemli yani bunlar ayrı ayrı bölümlerde, ayrı ayrı birimlerde yer alan değil; üst üste çakışmış, aynı alanda bulunan yerler.

Özetle Kapadokya bölgesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, valilik ve belediyenin yetki ve sorumluluğundadır. Yetmezmiş gibi, Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu, Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu gibi pek çok kurumun ve kuruluşun etkisi vardır.

Görüldüğü gibi, alanda birden fazla kurumun yetkisinin bulunması tam bir yetki karmaşasına yol açmaktadır. Gereken tedbirlerin alınması ve uygulanması gecikmekte, bu durum da alanda kaçak yapılaşmaya ve bölgenin tahribine yol açmaktadır ve yatırımcıların gecikmesine sebep olmaktadır.

Mevcut yapıyla bu eşsiz, kültürel ve doğal mirasımızın ne hak ettiği şekilde korunması sağlanabilir ne de hak ettiği ve hedeflediği başarıya ulaştırabiliriz. Tabii, bununla da kalmıyor, Kapadokya Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi'nde bir, onay planı bulunan yerleşimler var, planı onaylanmışlar; iki, revizyon çalışmaları yürütülen yerleşimler; üç, ilk defa plan çalışılan yerleşimler bulunmaktadır. Koruma amaçlı imar planını uzun yıllardır bekleyen beldemiz, ilçelerimiz gibi merkezlerimiz vardır. Kapadokya'da koruma amaçlı imar planlarımız sekiz ila on yıl gibi sürelerdir bekliyor.

Kapadokya Kültür ve Turizm Koruma Gelişim Bölgesi'nde yüzde 95 özel mülkiyet vardır, yaklaşık yüzde 5 de Hazine ve Maliye Bakanlığına ait arazilerimiz mevcuttur.

Görüldüğü gibi, iyi bir üst ölçekli planlama yapılması gerekmektedir. Mevcut durumda bir yatırımcının yapı yapmak isterse başvuracağı yollar var. Önce belediyeye başvuruyor, belediyeden daha sonra Tarım Bakanlığına, Kültür ve Turizm Bakanlığına -burada arkeolojik sitler ve kentsel sitler- yine Kapadokya koruma amaçlı planlamaya gidecek, daha sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığında doğal sitlerle ilgili komisyona, yetmiyormuş gibi Tabiat Varlıklarını Koruma ve Kültür Varlıklarını Koruma Kurulundan başvuracak, dosyası incelenecek, raporlanacak. Buradan da on yıl içerisinde görünen bir rapor çıkacak ve böylece yatırımcılar da canından bezmiş olacaklar. Bu da insanlarımızın kanun dışı işlere yönelmesine sebep oluyor ve birçok da kaçak yapılaşmaya sebep oluyor.

Kapadokya alan yönetimi yaklaşık yerleşik 150 bin nüfusa hizmet edecek; 4 tane ilçemize, Gülşehir, Derinkuyu, Avanos ve Ürgüp'ümüze hizmet edecek. Yine 9 tane beldemiz -Sulusaray, Çad, Göre, Nar, Ortahisar, Uçhisar, Kavak, Kaymaklı ve Göreme- ve 21 köy alan sınırları içerisinde yer alacaktır.

Çin, Güney Kore, Malezya, Tayvan gibi Doğu Asya ülkeleri ağırlıklı olmakla beraber, son zamanlarda Avrupa ve Güney Amerikalı misafirlerimizi de bölgede ağırlamaktayız. Türkiye'ye gelen turist sayısının yalnız yüzde 1'i bölgede konaklamaktadır. 2018 verilerine göre yaklaşık 1,5 milyon misafirimiz konaklamıştır. Gecelik, günlük ortalama kalma süremiz 1,8'dir. Müze ve ören yerlerini yaklaşık 3 milyon misafir ziyaret etmiştir. Türkiye genelinde bu oran yaklaşık yüzde 15'tir. Bu da gayet iyi bir orandır. Dikkat edersek 3 milyon ziyaretçimizin, misafirimizin bulunduğu bir yerde 1,5 milyon misafirimiz konaklamaktadır; burada bir sıkıntı var, onu ileride anlatacağım inşallah. Burada, bu bölgede teknik personel sayımız 56'dır. Bu da bu geniş alanda kaliteli ve hızlı hizmetin sunulmasına imkân vermemektedir.

Sonuç olarak, 1980'li yıllardan beri hükûmetler ve Turizm Bakanları tüm çalıştaylarında, toplantılarında ortak bir hayal olan ve bölgeyi çok başlılıktan kurtarıp yetki karmaşasını ortadan kaldıracak olan alan yönetimini istemişlerdir. 2023 yılında 70 milyon ziyaretçi hedefleyen ülkemizde Kapadokya'nın -beklenen 7 milyon turist- daha çok konaklanacağı ve daha çok vakit geçirileceği bir yer olması için alan yönetimi istenmiştir. Hâlâ keşfedilmemiş kilise, yer altı şehri ve oluşacak rezerv peribacalarını bizden sonraki nesillere koruyarak bırakmak için alan yönetimi istenmiştir. Bölge insanını ve yatırımcıyı canından bezdirmemek için, Cumhurbaşkanlığı hükûmet sistemine uygun, hızlı bir hizmet alınması için alan yönetimi istenmiştir. Komisyonların bölgesini bilen ve seven yerel insanlardan ve sektör temsilcilerinden oluşturulmasıyla yerelden bütüncül bir bakış için alan yönetimi istenmiştir. Bölge insanının turizm konusundaki bilgi birikimi ve tecrübesini kullanması için, Kapadokya'nın ülkeler arasındaki tanınırlığının yüksek olması ve bunu daha çok avantaja çevirmek için, balon ve sportif faaliyetlerin bölgedeki etkinliğini artırmak için alan yönetimi istenmiştir.

Bu kanunla Kapadokya'nın tarihî, kültürel ve doğal yapısının korunması, bölgede yaşanan yetki karmaşasının önüne geçilmesi, kararların doğru ve hızlı alınıp hızlı bir şekilde uygulanması; bu kanunla bölgenin geliştirilmesi, tanıtılması ve gelecek nesillere aktarılması için sürdürülebilir stratejilerin, eylem planlarının hazırlanması ve yürütülmesi, bu bölgenin ihtiyacı olan planlama ve uygulama çalışmalarının sağlanması; bu kanunla bölgede doğal oluşumlara zarar veren etkilerin ve kaçak yapıların tek elden denetlenmesi ve gerekli yatırımların yapılmasını sağlamak; bu kanunla dünyada eşi ve benzeri olmayan, tüm insanlığın ortak mirası olan ve ülkemizin en önemli turizm bölgesi ve değeri olan Kapadokya korunacak -birincisi bu- yaşatılacak, geliştirilecek, tanıtılacak, çocuklarımıza miras bırakılacak, doğru planlanacak ve ülkemizin en çok gelir getiren turizm kaynağı olacaktır.

İnşallah, hepinizi bu eşsiz güzellikler diyarı, dünyada eşi benzeri olmayan Kapadokya'mıza bekleriz ve ağırlamaktan onur, şeref duyarız. Şimdiden vereceğiniz katkılar için teşekkür ediyorum. Hepinizi saygıyla, muhabbetle selamlıyorum.