NEVZAT ŞATIROĞLU (İstanbul) - Sayın Komisyon Başkanım, Komisyonumuzun çok değerli üyeleri, sayın bakan yardımcılarımız, kıymetli bürokratlar; Maden Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi'mizin gerekçeleri hakkında birinci imza sahibi olarak sizleri bilgilendirmek istiyorum.

Bir ülkenin ekonomik ve dolayısıyla uluslararası gücünün temel yapı taşlarından biri olan enerjinin sürdürülebilir olması için gelişen teknoloji ve değişen uluslararası dengelere uyumlu olması zaruridir. Bu nedenle, enerjinin nihai tüketiciye sürekli, sürdürülebilir, çevreyle uyumlu, kaliteli, güvenli ve asgari maliyetlerle arzı ile enerji temininde kaynak çeşitlendirilmesini esas alarak yenilenebilir enerji kaynaklarının azami düzeyde değerlendirilmesi, enerji israfının ve enerjinin çevresel etkilerinin azaltılması, ülkemizin uluslararası enerji ticaretinde stratejik konumunun güçlendirilmesi, maden kaynaklarımızın etkin değerlendirilmesi ve madenciliğin verimli noktalara taşınması öncelikli hedefler arasında yer almalıdır.

Enerji ve tabii kaynaklar alanında yaşanan konjonktürel değişimler, küresel ve bölgesel gelişmeler, uluslararası piyasalardaki dinamikler ile millî enerji ve maden stratejilerimiz de göz önünde bulundurularak enerjinin maliyet, zaman ve miktar yönlerinden tüketiciler için erişilebilir olması, serbest piyasa uygulamaları çerçevesinde kamu ve özel kesim imkânlarının harekete geçirilmesi, dışa bağımlılığın azaltılması, enerji alanında ülkemizin bölgesel ve küresel etkinliğinin artırılması, tabii kaynaklarımızın ülkemizin ekonomik gelişmesi için en iyi şekilde değerlendirilmesi, enerji ve tabii kaynakların üretiminde ve kullanımında çevre üzerindeki olumsuz etkilerin en aza indirilmesi gerekmektedir.

Artan ithal enerji faturası zaman içinde cari açığın da artmasının en önemli nedeni olmuş, bu durum enerji ithalatının azaltılması yolunda yeni politikalar geliştirilmesini kaçınılmaz kılmıştır. Buradan hareketle arz güvenliği noktasındaki risklerin azaltılması adına yerli enerji üretiminin artırılması gerekmektedir.

Üretim için gerekli olan girdilerde yurt içi ve yurt dışı kaynakların en etkin ve verimli şekilde kullanımı, sürdürülebilir küresel rekabet gücünün sağlanması açısından önemlidir. Dünyanın önde gelen gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomileri girdi tedariki konusunda çalışmalar yürütürken kendi ulusal girdi tedarik stratejilerini geliştirip uygulamaktadır. Ülkemiz, değişen ham madde fiyatları ve arz kısıtları nedeniyle yaşanan sorunların çözüme kavuşturulması ve ulusal sanayinin ihtiyaç duyduğu ham maddelere erişimin güvence altına alınması amacıyla, kritik öneme sahip ve yüksek ithalat bağımlılığı olan hammaddelerin sürdürülebilir ve güvenilir yollardan tedarikinin güvence altına alınmasına yönelik program ve politikalar geliştirmelidir.

Belirtilen bilgiler ışığında mülga Ekonomi Bakanlığı koordinasyonunda, 2010 yılında başlayan Girdi Tedarik Stratejisi çalışmaları sonucunda yerel hammadde kaynaklarının maksimum düzeyde değerlendirilmesi esas ve öncelikli kılınarak iç kaynakların yeterli olmadığı durumlarda uluslararası operasyonlara (arama, sondaj, üretim amaçlı doğrudan yatırım, yurt dışında şirket satın alınması, yurt dışındaki yerel şirketleriyle ortaklık kurulması vb.) öncülük etmek üzere, gelişmiş ülkelerdekine benzer bir model geliştirilmesi gerektiği vurgulanarak MTA'nın teknik desteği ve katılımı öngörülmüştür.

Ülkemizin yurtdışında madencilik faaliyeti yapabilmesi için 2804 sayılı Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Kanununun ek 1'inci maddesi ile Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün yurtdışında arama ve araştırma faaliyetleri yapmaya, bu faaliyetlerin yürütülmesi amacıyla yurtdışında şirket kurmaya, yerli ve/veya yabancı gerçek veya tüzel kişilerle yurtdışında şirket veya ortaklık kurmaya, imtiyazlı ortak olmaya, şirketler veya ortaklıklarla ilgili her türlü pay, hisse senedi ve diğer ortaklık paylarını alıp satmaya ve yurtdışında çalışma büroları açmaya yetkili kılınmıştır. Teklif'le Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün yurtdışında faaliyet göstermek üzere kuracağı şirketlerin arama ve araştırma faaliyetleri dışında işletme faaliyetlerinde bulunma imkânına kavuşturulması, yine bu şirketlerin piyasa şartlarında hareket edebilmeleri amacıyla bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerden muafiyet ve istisnalar getirilmesi, ayrıca söz konusu şirketlerde alanında uzmanlaşmış kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan personelin de çalıştırılmasına imkân tanınması amaçlanmaktadır.

Ayrıca, teklifle enerji arz güvenliğimizin önemli bir kısmını karşılamak ve dışa bağımlılığı azaltmak üzere kurulacak olan nükleer tesislerin Türkiye Cumhuriyeti egemenlik alanı içinde nükleer santral işletenler ile nükleer santral dışındaki tesis ve uygulamalarda radyoaktif atık üreten kişilerin radyoaktif atık yönetimi ve işletmeden çıkarma özel hesaplarına yapacakları ödemelerin tahsilat yöntemiyle özel hesaplar adına tahsil edilen gelirlerin amacı dışında kullanılamayacağı hüküm altına alınmaktadır. Ülke ekonomisinde büyük önem arz eden nükleer enerji, elektrik, petrol ve madencilik sektöründeki aksaklıkların giderilmesi hedeflenerek 3096 sayılı Türkiye Elektrik Kurumu Dışındaki Kuruluşların Elektrik Üretimi, İletimi, Dağıtımı ve Ticareti ile Görevlendirilmesi Hakkında Kanun kapsamında görevlendirilmiş veya kendisine üretim tesisi işletme hakkı devredilmiş sermaye şirketlerinin sözleşmeleri kapsamında kendilerine tahsis edilen sahadan kamu sermayeli Elektrik Üretim Anonim Şirketine (EÜAŞ) kömür alımı yapabilmesi, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'yle kurulan Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğünün Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlı özel bütçeli bir kurum olarak teşkilatlandırılması nedeniyle 3213 sayılı Maden Kanun'un ilgili bölümlerinde yer alan "Bakanlık" ibarelerinin yeni duruma uygun olarak "Genel Müdürlük" olarak değiştirilmesi, Maden Kanunu kapsamında yatırım çakışması durumlarında anlaşmazlığın giderilmesi amacıyla oluşturulan Kurulun, bürokrasinin azaltılması amacıyla kaldırılması ve bu Kurulun yetkilerinin Bakanlığa devredilmesi, önemli bir kamu geliri olan ruhsat bedeli ve devlet hakkının hukuki statülerinin yeniden düzenlenerek madenlerden alınacak ruhsat bedeli ve devlet hakkı oranlarının revize edilmesi, madenlerimizin ihraç edilebilmesi ve uç ürün üretimine yönelik tesislerin teşvik edilmesi, yeknesaklık sağlanması amacıyla MAPEG'in sorumluluk alanında kalacak olan Türk Petrol Kanunu ve Maden Kanunu kapsamında verilecek idari para cezalarına karşı başvurulacak yargı yerinin idare mahkemeleri olacak şekilde düzenlenmesi, 5307 sayılı Sıvılaştırılmış Petrol Gazları Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ve 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nda yapılan değişikliklerle anılan kanunlar uyarınca uygulanan idari yaptırımların fiillerin niteliği itibarıyla yeniden incelenerek, Anayasa Mahkemesinin 7/4/2016 tarihli ve E. :2015/109, K. :2016/28 sayılı Kararı'nda belirtilen adalet ve hakkaniyet ilkelerine göre yeniden düzenlenmesi, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununda yapılan değişiklikle Mısır devletinin Ras Garip indirim fiyatlarını açıklamaması sebebiyle yerli üreticinin rafineriye verdiği petrolün fiyatının eksiksiz olarak bildirilmesinde yaşanan sorunlar karşısında indirim fiyatlarını düzenli olarak uluslararası petrol piyasası yayın kuruluşlarında yayımlanan emsal petrol fiyatlarının kullanılması hususunda düzenleme yapılarak yerli üreticinin mağduriyetinin giderilmesi, yine, 5346 sayılı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanun'da yapılan değişiklikle yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesislerinde ilave kapasite artışı yapılmasının önünün açılmasıyla birlikte, bir bütün olarak enerji piyasasında artan YEK destekleme mekanizması maliyetinin baskısının tüketicilere yansımasının önüne geçilmesi, Nükleer Düzenleme Kurumunun yetkilendirme ve denetimine ilişkin düzenlemeler yapılması ve nükleer enerji ve iyonlaştırıcı radyasyona ilişkin ceza hükümleri ve idari yaptırımların ayrıntılı şekilde belirlenmesi gibi nükleer enerji, doğal gaz, petrol ve elektrik sektöründe faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarının faaliyetlerini daha sağlıklı ve hızlı bir şekilde gerçekleştirmesi maksadıyla ihtiyaca yönelik düzenlemeler yapılmıştır.

Sayın Başkanım, arz ederim.