SAĞLIK BAKANI AHMET DEMİRCAN (Samsun) - Sayın Başkanım, değerli üyeleri, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum.

Öncelikle, biraz geciktiğim için özür diliyorum. Gerçekten yoğun bir çalışma temposu içerisinde çalışmamızı sürdürüyoruz, o nedenle Komisyona gelmede bir gecikmemiz oldu.

Şimdi, bu bağımlılık, madde bağımlılığı ve bunların içerisinde en önemlisi uyuşturucu. Hepsi önemli muhakkak ama uyuşturucu çok daha büyük tehdit içeren bir bağımlılık ve toplumumuzu da ciddi bir şekilde, giderek artan bir şekilde tehdit eder hâle geldi ve bu konuda Türkiye olarak, biz de Türkiye'deki millî iradeyi temsil eden siyasi irade olarak, Meclis olarak üzerimize düşeni yapmak zorundayız.

Özellikle son yıllarda ciddi bir şekilde arttığını görüyoruz ve ülkemizin coğrafi olarak bulunduğu yer nedeniyle de bir zamanlar bir istikâmet Doğu'dan Batı'ya geçişlerin yaşandığı bir ülke iken, şimdilerde ise Batı'dan da buraya özellikle kimyasal bağımlılık yapan maddelerin Batı'da üretilip Türkiye'ye ve Türkiye üzerinden de belki Asya'ya doğru yönlendirildiği bilgileri, bulguları mevcut. Dolayısıyla Türkiye, iki yönlü bir coğrafi tehdit ve aynı zamanda ülke içerisinde bu konuyla ilgili yapılan mücadeleler bize gösteriyor ki bu konuda Türkiye'de pazarlama yapmak için harekete geçmiş çok sayıda yapı da var.

Bu konudaki mücadele tek bir bakanlığın yapabileceği bir mücadele değil. Böyle olduğu için de çok doğru bir şekilde Türkiye'de Başbakan Yardımcılığımızın koordinasyonunda ilgili bakanlardan oluşan bir Bağımlılıkla Mücadele Üst Kurulu oluşturulmuş bulunmakta ve bu yüksek kurulun denetiminde, koordinasyonunda bu çalışmalar birlikte yürüyor.

Bu mücadele elbette ki hepimize, bütün bakanlıklara düşen bir alanla başlar ki o da ulaşılabilirliğin engellenmesi ve Sağlık Bakanlığı olarak ondan sonraki görevlerimiz biraz daha özelleşir; uyuşturucuya müptela olmuş veya bir şekilde bununla buluşmuş, kullanmış kişilerin tedavisi ve bu konuda o insanlarımıza destek vermek, sağlık desteği vermek, tedavi desteği vermek.

Dolayısıyla, Sağlık Bakanlığı olarak biz 2015 Acil Eylem Planı'nı tamamlamışız, şimdi 2016-2018 Eylem Planı içerisinde sırasıyla şu görevleri yapmaya çalışıyoruz ve yapacağız elimizden geldiği şekliyle.

Birincisi, uyuşturucuya ulaşılabilirliğin önlenmesi. Bu alanda sağlık hizmetlerinin verildiği yerlerde de bir şekilde ağrı kesici olarak kullanılan ilaçların da kontrollü bir şekilde, denetimli bir şekilde kullanılması ve bunlara ait denetimlerin yapılmasından başlayan çalışmamız muhakkak ki olacak ve oluyor da. Öbür taraftan taleple mücadelede, tedavi noktasında da görevlerimiz var. Bu görevleri de yerine getirmek için üzerimize düşeni yapıyoruz.

Uyuşturucuyla mücadelede danışma birimlerinin hayata geçirilmesi diye bir çalışmamız var ki bu noktada ALO 191 Uyuşturucuyla Mücadele Danışma ve Destek Hattı faaliyete geçerek danışmanlık ve yönlendirme hizmeti sunmaya başlaması görev olarak verilmiş durumda. Bu destek hattı 2015 tarihinde hizmete açıldı, yedi gün yirmi dört saat esasına göre bu hizmetler devam ediyor arkadaşlar.

Neler olmuş bugüne kadar diye dönüp baktığımızda; 191 Uyuşturucuyla Mücadele Danışma Hattı, destek hattı yıllık çağrı sayısına baktığımızda, 2015 altı aylık süre içerisinde 50 bin, 2016 yılı 38 bin, 2017 47 bin, şimdi üç ay içerisinde 11.173 olmak üzere toplam 147 bin defa kullanılmış.

Bunlardan gelen taleplerin sırası şöyle: Tedavi talebi, destek talep etme, alkol bağımlılığı hakkında bilgi alma, zorunlu tedavi -bu geniş bir alan olduğu için- AMATEM, ÇEMATEM hakkında bilgi talebi, sağlıkla ilgili acil duruma yönlendirilmesi gibi de bir çalışma ve talep skalası önümüzde var.

Uyuşturucu bağımlılığının tedavi mekanizmasının güçlendirilmesiyle ilgili elbette ki çalışmalarımız devam ediyor. Bunlar da aile sağlığı merkezlerinden başlayan 112 acil servisler, ayakta tedavi hizmetlerinin güçlendirilmesi görev olarak tanımlanmış bulunmakta. Bu kapsamda 2014 yılında toplam 3 tane ayaktan tedavi merkezî bulunurken bugün 55 tane ayaktan tedavi merkezimiz oluşmuş durumda.

Yatarak tedavi hizmetlerinin yaygınlığının ve ulaşılabilirliğinin artırılması görev olarak tanımlanmış bulunuyor. Bu kapsamda 2014 yılında toplam 24 adet yataklı tedavi merkezinde 712 yatak kapasitesiyle hizmet sunulurken bugün itibarıyla 47 adet yataklı tedavi merkezi ve toplam 1.054 yatak kapasitesiyle hizmet sunulmakta. Bu kapasitenin daha da artırılması için bu yıl yani 2018 yatırım planında planlamamız mevcut.

Arkadaşlar, uyuşturucuyla mücadelede bilimsel danışma kurullarının oluşturulması kapsamında Bakanlığımızın sorumluluğunda olan talebi önlemeye yönelik Bilim Kurulu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde, İletişim Bilim Kurulu ise Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü uhdesinde kurularak faaliyetlerine başlamış bulunmaktadır.

Tanı ve laboratuvar hizmetlerini güçlendirilmesi yine görevlilerimizden bir tanesi. Özellikle uyuşturucu konusunda adli işlemlere yönelik laboratuvar hizmetleri adli tıp kurumlarında yapılıyor, polis ve jandarma kriminal laboratuvarlarında yürütülmekte -diğer bir alan- ancak tedavi sürecini güçlendirerek hasta motivasyonunu artırmaya yönelik laboratuvar hizmetleri ise tedavi merkezlerimizin bünyesinde sürdürülüyor. Bu kapsamda laboratuvarların standardize edilmesi, personel teknik bilgi ve birikiminin artırılması, aynı zamanda ülkemizde yeterli düzeyde olmayan doğrulama laboratuvarlarına yönelik iyileştirme çalışmalarına da başlanmış bulunuyor.

Koordinasyon ve izleme ve değerlendirme bölümünde ise, 2014/19 sayılı Başbakanlık Genelgesi'yle oluşturulan kurulların tüm sekreterya ve koordinasyon görevi Bakanlığımıza verildi yani bu, Başbakanlığın, Başbakan Yardımcılığının uhdesinde paydaş bakanlıklarla birlikte yürütülen Uyuşturucu Yüksek Kurulunun sekreteryası ve koordinasyon görevini Bakanlığımız yapmakta. Bu kapsamda, bir müsteşar yardımcımız doğrudan bu işle ilgili olarak Teknik Kurul Başkanı olarak görevlendirilmiş bulunuyor; Elif Hanım -az önce zikrettiniz- bu görevi yürütüyor şu anda.

İllerde ne yapılıyor? Yine, merkezdeki çalışmaların yerele yaygınlaştırılması ve iyi uygulama örneklerinin paylaşılması amacıyla bölge değerlendirme toplantıları organize ediliyor, şöyle ki: Vali yardımcıları ve il sağlık müdürlerinin kendi illerindeki faaliyetleri, merkez yöneticilerinin ve akademisyenlerin ise iyi uygulama örnekleriyle birlikte, merkezi planlamalara sundukları altı ilin bir araya getirildiği gruplar hâlinde yapılan toplantıların 4'üncüsü yapılmış bulunuyor. 20-22 Mart 2018 tarihinde İstanbul'da; İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Bursa, ve Gaziantep illeri katıldı bu toplantıya.

Tabii, burada en önemli hususlardan bir tanesi de iletişim ve kamuoyunun bilgilendirilmesidir. Eğer bu mücadelede biz kamuoyu desteğini oluşturamazsak, kamuoyunun bilinçlenmesini, bilinç yükselmesini sağlayamazsak bu mücadelede elde etmeyi arzuladığımız neticeleri, hedefleri elde etmekte zorlanırız; bütün konularda da bu böyledir. Eğer bir meseleyi kamuoyu sahiplenirse netice almak mümkündür, süresi kısalır ve etkinliği de artar. Bu konuda bize en büyük desteği verecek olan medyamızdır. Medyanın kendi üzerine düşen görevi yapacağına ve yapmakta olduğuna inanıyorum. Bundan sonra da güçlü bir şekilde bu desteği vereceğine olan inancımı korumak istiyorum. Gerçekten bu tehdit Türkiye için ciddi bir tehdit.

Basın-Yayın Enformasyon Genel Müdürlüğü ve Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü ortak olarak bu konuda çalışmaktadır. Bizim Bakanlığımızda bir genel müdürlük bu konuda gerekli desteği basına da sağlamaktadır. Bu kapsamda iletişim kampanyası oluşturulması için çalışmalar başlamıştır. Habercilere yönelik olarak uyuşturucu konulu haberlerde dikkat edilmesi gereken hususları da içeren "iletişim stratejileri broşürü" hazırlanarak kullanımlarına sunulmuştur. Kamuoyunu güncel gelişmeler hakkında bilgilendirmek için geniş katılımlı sağlık muhabirleri bilgilendirme toplantıları yapıldı. Uyuşturucuyla mücadele çalışmalarında görev alan kurumların yapacakları basın açıklamalarında veya bilgilendirmelerde kullanacakları ortak dili sağlamak amacıyla İletişim Stratejisi Uygulama Rehberi hazırlanarak kurum ve kuruluşların kullanımına sunulmuştur.

2018-2023 Eylem Planı kapsamında yürüteceğimiz faaliyetleri: Taleple mücadele kapsamında aile sağlığı merkezlerinin koruyucu hizmetler, tanı, tedavi, takip aşamalarında daha etkin rol almaları sağlanacaktır. ALO 191 uyuşturucuyla mücadele danışma ve destek hattı çalışma algoritmaları yeni açılacak danışmanlık merkezleri ve rehabilitasyon ile sosyal uyum merkezlerini içerecek şekilde güncellenecek ve operatörlerin yılda en az üç hizmet içi eğitim almaları sağlanacaktır.

Ayaktan tedavi merkezlerinin etkinliği ve ulaşılabilirliği artırılacak, bu kapsamda, tüm çocuk ve erişkin ruh sağlığı uzmanlarının eğitimleri tamamlanacak ve iki yılda bir tazeleme eğitimleri almaları sağlanacaktır.

Yatarak tedavi hizmetlerinin etkinliği arttırılarak yaygınlaştırılması sağlanacak. Bu kapsamda 14 AMATEM, 11 ÇEMATEM daha hayata geçirilecek -ilave yeni, bu sene 2018 süresinde ve sonrasında- 47 olan yataklı tedavi merkezi sayısını toplamda 72'ye çıkaracağız.

Erişkin ve çocuk psikiyatri kliniklerine eğitim yetkisi verilebilmesi için bünyelerinde madde bağımlılığı tedavi merkezi bulunma zorunluluğu getirilerek hem asistanların eğitim eksikliği giderilmiş olacak hem de tedavi merkezi sayısına katkı sağlamış olacağız.

Zorunlu tedavi kararlarının infaz gereği özelleşmiş tedavi merkezleri oluşturulacak, bu kapsamda ilk aşamada altı ilimizde pilot olarak bu merkezleri hayata geçirip, sonucuna göre uygulamalar yeniden gözden geçirilerek devam edilecek.

112 ve acil servislerin uyuşturucuyla mücadele kapsamında daha da güçlendirilmesini sağlayacağız. Bu kapsamda 112 acil servislerde görev yapan tüm personelin eğitimini tamamlayıp, madde kullanım bozukluğunda acil yaklaşım rehberi hazırlanarak başucu kitabı gibi hem 112'lerde hem de servislerde personelin kullanımına sunulacak.

Rehabilitasyon hizmetlerinin hayata geçirilerek yaygınlaştırılmasını sağlayacağız. Bu kapsamda 17 adet erişkin, 13 adet ergen olmak üzere toplam 30 adet yataklı rehabilitasyon merkezini hayata geçireceğiz. İlave olarak Yeşilay tarafından da 10 adet yataklı tedavi rehabilitasyon merkezi faaliyete geçirilecek. Yine 30 adet erişkin, 21 adet ergen ayaktan rehabilitasyon merkezi hayata geçirilmiş olacak.

Arkadaşlar, uyuşturucuyla mücadelede "iletişim" başlığı kapsamında ise uyuşturucuyla mücadele kapsamında faaliyette bulunan tüm paydaşlar ve kamuoyu için başvuru ve ortak hareket kaynağı niteliği taşıyacak olan uyuşturucuyla mücadele iletişim, yöntem, içerik, kavram, dil, üslup, anlatım yapısı, eylem planı ve stratejilerini içeren uyuşturucuyla mücadelede ortak strateji ve iletişim kılavuzunu hazırlayacağız. Bu kılavuz kapsamında paydaş kurumlarda görev yapan ve hedef kitleyi oluşturan toplam 20 bin kişiye eğitim verilecek, uyuşturucuyla mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler konusunda kamuoyunun bilgilendirilmesi sağlanacak.

Yine, bu kapsamda ana akım ve yerel medya yöneticisi ve temsilcileriyle yılda en az iki toplantı yapılarak uyuşturucuyla mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler konusunda bilgilendirmeler sağlanacak.

ALO 191, AMATEM, ÇEMATEM'lerde sunulan hizmetlerin kamuoyuna anlatılarak bilinirliği artırılacak, bu çerçevede en az dört adet tanıtım videosu hazırlanıp yayınlanacak. Uyuşturucuyla mücadelede iyi uygulama örnekleri tespit edilip ödüllendirilerek teşvik edilecek.

15 yaş altı grup için "hayır" diyebilme becerisini güçlendirecek, sağlıklı yaşam becerilerini kazandırmaya yönelik her yıl on adet örtülü senaryolar oluşturulacak. Uyuşturucu madde kullanımının zararları konusunda hedef gruplarının bilgilendirilmesi, hedef gruplarda farkındalık oluşturulması, tutum ve davranış geliştirilmesi sağlanacak. Bu kapsamda, her iki yılda bir en az beş adet viral video hazırlanarak dijital medya kanallarında gösterilmesi sağlanacak.

Aile içi işlevleri güçlendirilecek, her yıl en az iki adet ebeveyn-çocuk ilişkisini güçlendirmeye yönelik kamu spotu hazırlanıp yayınlanacak. Bunun etkinliği artıkça, geliştiğini ve etkisinin arttığını gördükçe sayıyı artırmamız mümkün. Yapılan tüm çalışmaların, her yıl mutlaka etki analizleri yapılarak sonuçlara göre ilerlenecek.

Son olarak "Uyuşturucuyla mücadele sürecinin koordinasyonu, izlenmesi ve değerlendirilmesi" başlığı kapsamında ise uyuşturucuyla mücadele kapsamında oluşturulmuş kurulların güçlendirilerek, üyeleri arasındaki iletişimin ve iş birliklerinin artırılmasına yönelik olarak, kurul toplantılarının belirlenmiş zaman, usul ve esaslara uygun olarak yapılması sağlanacak. Bu kapsamda tüm kurulların aldıkları kararlar, gerçekleşme durumları izlenerek raporlanacak. İmkânlar dâhilinde yüksek kurul üyelerinin de katıldığı, iyi uygulama örneklerinin, kurul üyesi kurumların yaptıkları çalışmaların ve toplantıya davet edilmiş illerin bizzat mülki amirleri tarafından illerine ait çalışmaların sunulduğu, yüksek kurul başkanı tarafından onaylanmış, standart formata uygun olarak illerin değerlendirildiği her yıl en az 6 adet bölge değerlendirme toplantısı yapılacak.

Uyuşturucuyla Mücadele Eylem Planı Faaliyeti Takip Sistemi geliştirilecek, merkez ve taşrada paydaş kurumların sisteme düzenli veri girişi yapması sağlanacak. Oluşturulan Taleple Mücadele Kurulları ve İletişim Bilim Kurullarının düzenli olarak bir araya gelmesi ve gerekli bilimsel desteği vermeleri sağlanacak.

Değerli arkadaşlar, başta da giriş bölümünde de söylediğim gibi, uyuşturucuyla mücadele kolay bir mücadele değil ve bu mücadelenin hem bütün kamuoyunun desteğiyle hem de burada da örneğini gördüğümüz bu Komisyonun kuruluşunda, teklif edilişinde Meclisin birlikte hareket etmesi, siyasetüstü bir yaklaşımla meseleyi sahiplenmesi, bu meselenin ne kadar önemli ve ciddi bir mesele olduğunu zaten gösteriyor. Ancak böyle başarı sağlanacağına inanıyorum. Bütün kurumlarımızla, bütün kurullarımızla, bütün irade merkezlerimizle bunun üzerine gitmeliyiz. Bu, bütün toplumun meselesidir. Kaybedilen insanımız bizim insanımızdır. Uyuşturucu insanlık suçudur. Uyuşturucuyla mücadele etmeyi en büyük görevimiz olarak görüyorum.

Ben böyle hızlıca bir sunum yaptım. Arkadaşlarımızın soruları olursa elbette bunları paylaşırız.

Teşekkür ediyorum arkadaşlar.