FATMA BENLİ (İstanbul) - Teşekkürler Sayın Başkan.

Kıymetli hazırun, son konuşmacı olmak her zaman için çok zordur. Özellikle benim zorluğum alanında uzman olan ve bu konuya senelerce emek vererek çalışmalar gerçekleştiren 4 kişiden sonra konuşma yapmak ama ben öncelikle, KEFEK gibi çok fazla önemsediğim bir komisyonun, çocuklara istismar ve çocuklara karşı cinsel saldırı kadar ağır, hayati bir konuda çalışma yapmasından duyduğum memnuniyeti ifade etmek istiyorum. Çünkü çocuklara karşı istismar aynen kadına karşı şiddet vakaları gibi sadece şiddete karşı olduğunun ifade edilmesiyle ya da "Falanca şu işi yapsın, şu kurum şunu gerçekleştirsin, Meclis en ağır cezayı versin." diyerek yani başkalarının üzerine atılarak çözülebilecek bir mevzu değil. Bu, sadece tek bir bakanlığın, sadece Adalet Bakanlığının, sadece Aile Bakanlığının ya da doktorların, farklı disiplinlerin çalışarak çözebileceği bir mevzu değil. Tek bir vaka bile her birimizi -Cumhurbaşkanımızın da ifade ettiği üzere sadece istismar olmakla kalmayıp- bütün toplumu yok edişe getiren bir süreç. Bu nedenle her yönüyle işlenmesi ve ceza verilmesinden önce de cinsel istismara giden yolların kapatılması için bütün birimlerin aynı anda çalışma yapması gerekiyor.

Geçmişe dönüp baktığımızda, bu konuda Meclisin daha önce çok fazla çalışma yaptığını görüyoruz çünkü daha 1990'lı yıllarda çocukları korumayla alakalı uluslararası sözleşme imzalanmasına rağmen buna dair özel yasalar çıkarılması ancak 2004'ten sonra, 2004'te Ceza Yasası'nda çocukların cinsel istismarının özel bir maddeyle düzenlenmesiyle başlıyor. 2005'te Çocuk Koruma Kanunu'nun çıkarılması bununla bağlantılı, 2007'de yine çocuklara karşı cinsel istismarı düzenleyen Avrupa Konseyi Sözleşmesi'nin onaylanması, yine çok değerli vekillerimin katkılarıyla 2014 yılında hem Ceza Yasası'nda hem de Ceza İnfaz Yasası'nda değişiklikler yapılması bununla ilgili. Tabii, yine, bütün halkımızın desteğiyle de onaylanan 2010 Anayasa değişikliğinde özellikle çocukların korunmasına ilişkin anayasal düzenleme yapılması, pozitif ayrımcılığın getirilmesi de bence hassasiyeti artıran sebeplerden. Ama başta altını çizdiğim gibi tek bir olay bile bütün toplumu derinden yaralayabiliyor.

Daha önce yapılan çalışmaları artırmak adına zaten biz, 2016 yılında başta cinsel istismar olmak üzere çocuklara karşı gerçekleştirilen tüm istismarların araştırılarak bunlara ilişkin önlemlerin alınmasına dair bir komisyon çalışması gerçekleştirdik. Buna katılan bütün siyasi partilere teşekkür ediyorum, bu çalışma çok değerliydi. Biz öncelikle literatür çalışması yaptık, daha önce yapılan, çok değerli katkılarda bulunan bütün çalışmaları değerlendirdik. Özellikle bu alana otuz senesini veren öğretim görevlileriyle beraber çalıştık çünkü arzu ettiğimiz husus, sadece yasalarda bir değişiklik yapmamak, bunun haricinde genel, çocuk istismarını getiren bütün yolların en baştan kapatılmasıyla alakalı bakanlıklara düşen bütün görevlerin değerlendirilmesiydi. Bunun için hem sivil toplum kuruluşlarıyla hem akademisyenlerle hem barolarla, Aile Bakanlığı yetkilileriyle, bu davalara bakan Yargıtay üyeleriyle ve resmî kuruluşlarla, hem Aile Bakanlığı, Adalet Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı gibi kendi devlet dairelerimizle hem de ILO gibi, UNICEF gibi bu alanda çalışan uluslararası kuruluşlarla görüştük. Hatta alanda çalıştığı için yurt dışında bulunan kişilerle dahi özel görüşmeler gerçekleştirdik. Çocuk izlem merkezlerine bire bir gittik, ben özel olarak teşekkür ediyorum çünkü kendim de şahsen bir çocuğun ayna arkasında sosyal çalışmacıyla nasıl bir ifadede bulunduğunu, arkadan savcının onu nasıl yönlendirdiğini, böylelikle ifade alınma esnasında çocuğun örselenmemesini, ayrıca savcılığın konudan tam manasıyla haberdar olup gerekli incelemeleri nasıl yaptığını görmüş oldum. Bu noktada bizim Komisyonumuzun çalışması hem daha önce yapılan çalışmaları değerlendirmek hem bir adım öteye nasıl gideriz, bir tek çocuğumuzu daha fazla nasıl koruruz düşüncesine odaklanmıştı.

Raporumuzun neticesinde 88 tane genel değerlendirmede bulunduk. Bu değerlendirmelerin bir kısmı hayata geçti, bir kısmı üzerinde hâlen çalışmalar devam ediyor. Ben çok yorulduğunuzun farkındayım, o yüzden kısaca bunların bir kısmına değineceğim. Özellikle, bizim ifade ettiğimiz ana hususlardan bir tanesi, Meclis araştırması komisyonu olduğumuz için Mecliste de buna dair daimî bir komisyon kurulmasıydı. Buna ilişkin yasa teklifi verdik, yasa teklifimizin daha sonra nihayete ereceğini ümit ediyorum.

İkinci ana konu ise çocuk koruma koordinasyon merkezinin kurulmasıydı çünkü farklı disiplinler, farklı bakanlıklar alanda çalışıyorlar ancak bazen kendi aralarında koordinasyon olmadığında birinin yaptığı çok güzel bir davranışı diğer bakanlık tamamlayamayabiliyor. Daha önce gerçekleşme şansı olmadı ama son dönemde Cumhurbaşkanımızın bu yöndeki kararlılığı ifade etmesi üzerine Başbakan Yardımcısı Recep Akdağ başkanlığında 6 bakanla beraber kurulan bu çalışmanın ben daha sonraki aşamada da çocuk koruma koordinasyon merkezi tarzında daha kalıcı, daha çok devam edecek bir çalışma olabileceğini ümit ediyorum, bununla ilgili çalışmalar yürüyor. Nitekim il ve ilçelerimizde çocuk koruma koordinasyon kurulları var, bunların etkin hâle getirilmesine ilişkin önerilerimiz mevcuttu.

Türk Ceza Kanunu'nda değişiklik yapılmasına ilişkin önerilerde bulunduk. Anayasa Mahkemesinin iptal kararı neticesi de Komisyonumuzdan sonra yasalaştı biliyorsunuz ve özellikle 12 yaşın altındaki çocuklara karşı gerçekleştirilen nitelikli cinsel saldırı suçunun cezasının on sekiz seneden daha aşağı olamayacağına dair düzenleme getirildi. Bu, Komisyon sonrası yapılan düzenlemelerden bir tanesiydi.

Çocukların tekrar tekrar ifade vermesinin engellenmesine ilişkin önerilerde bulunmaktaydık. Biliyorsunuz, bununla ilgili çocuk adli görüşme odaları var, bununla ilgili düzenlemeler var ama her adliye bunu maalesef gerçekleştirmiyor, buna ilişkin düzenlemeler devam ediyor.

Özellikle, çocuk istismarı suçunda mağdurun yaş küçüklüğünün artırım sebebi olmasına ilişkin bir önerimiz vardı çünkü 2004'te Ceza Yasası çıktığında mağdur ile fail arasındaki yaş aralığının 5'ten fazla olması ağırlaştırıcı sebepti. Bunu Anayasa Mahkemesi iptal etmişti ama hâlen üzerinde çalışmalar devam ediyor. Çünkü şu an karşı karşıya kaldığımız sorunlardan bir tanesi 15-18 yaş aralığında 2 çocuğun birbiriyle beraber olması. Daha sonra şikâyet edilme hâlinde -biri 15, biri 17 olan 2 çocuk- özel yasadaki tanım gereği erkekler hakkında ceza davası açılıyor. Bizim aslında önerdiğimiz ve üzerinde çalışma yapılmasını asıl istediğimiz konu, erişkinle, 18 yaştan büyük birisi ile 15-18 yaş aralığındaki bir başkasının cinsel beraberliğinin rızaya dayalı olsa bile suç olmasıydı, ki bu hem Amerika'da hem pek çok Avrupa ülkesinde gerçekleşen bir durum. Çünkü 15-16 yaşındaki bir kız çocuğunun 18 yaşından büyük birisiyle beraberliğinde herhangi bir şekilde cebir, şiddet ya da ona eğilim duymasını gerektiren bir sebep olmadığını ifade etmek çok kolay değil, burada sorumluluk erişkin olan kişiye düşüyor sonuçta.

Özellikle, çocuk bakımından sorumlu olan kişilerin çocuğun bakımıyla, çocuğun istismara uğrayabileceği alanlarda ihmali davranışlarının özellikle değerlendirilmesi ve cezalandırılma sebebi olması teklif ettiğimiz hususlardan bir tanesiydi.

Şu an özellikle bir kişiyi terk etmek, kendisinden hamile olduğunu bildiği birisini terk etmek Türk Ceza Kanunu'na göre suç. Aileler ve ebeveynler kendilerinin bakım yükümlülüğü olan çocukları ihmal etmek suretiyle istismara uğramalarına vesile olurlarsa, sebebiyet verirlerse bu durumun yasada yer alması gerektiği aşikâr bir durum.

Özellikle, bizim önerilerimizden bir tanesi, her ne ad olursa olsun, nasıl isimlendirilirse isimlendirilsin, öğrencilerin kaldığı yurt, misafirhane, konukevi, pansiyon gibi barınma hizmeti veren yerlerde denetimin ve iş yeri açma ve çalıştırma ruhsatının Millî Eğitim Bakanlığının sorumluluğunda olması gerektiği yönündeydi. Bizim Komisyonumuzun raporundan sonra yapılan bir düzenlemeyle bu konuda ilgili bütün birimlerin denetimi Millî Eğitim Bakanlığına bağlandı, böylelikle bu kurumlarda denetimin yapılması ve çocuklara karşı istismar riskinin en aza indirilmesi hedeflenmiş oldu.

Çocuk pornografisiyle ilgili çalışmalar yapılması, özellikle sosyal medyada çocukların kullanımına ilişkin, istismar ve kötü muamele örneklerinin bulunmasına ilişkin önerilerimiz vardı.

Çocuk izlem merkezleri... Bunun için tekrar emeği geçen bütün vekillerimize ve katkı veren Bakanımıza teşekkür ediyorum. Çocuk izlem merkezleri şu an 28 ilde 31 tane. Biz daha fazla artırılması gerektiğine ilişkin öneride bulunmuştuk. Yine Komisyonumuzdan sonra yapılan çalışmada Sağlık Bakanlığı yeni 15 tane daha açılmasına ilişkin karar verdi. Burada tek sıkıntı, çocuk izlem merkezinde çalışan insanlar bu konunun uzmanları, bunun için orada çocuk psikologlarının, çocuk psikiyatristlerinin bulunması gerekiyor. Herhangi bir sosyal çalışmacıyla karşı karşıya getirmek, izlem merkezlerinin gerçek amacını yitirmesine, gerilettirmesine imkân sağlamayacak, bu konuda çalışma aşama aşama devam etti. 15 tanesinin yakın bir zamanda açılmasını ümit ediyorum.

Çocuk gelişimi ve istismarı noktasında ebeveynlerin bilgilendirilmesi, bu konuda çalışan devlet kurumlarının bilgilendirilmesi önerilerimiz arasındaydı.

Bana göre, KEFEK'le ilgili en önemli hususlardan bir tanesi, çocukla ilgili çalışılan alanlarda kadın istihdamının daha fazla teşvik edilmesi çünkü kadınların, özellikle rehber öğretmenlerin artırılması, karma eğitim veren okullarda hem kadın hem erkek rehber öğretmenin bulunması. Çünkü devam eden vakalarda, özellikle cinsel istismar olaylarını en çok rehber öğretmenlerin tespit edebildiğini gözlemleyebiliyoruz. Bu noktada rehber öğretmenlerin artması ve özellikle de kadın çalışanların istihdam edilmesi istismar konusunda da bizim açımızdan olumlu gelişme sağlayacak bir konu.

Her hâlükârda çocuklara yönelik hizmet veren sektör çalışanlarının da izleme ve denetimlerini sağlayacak mekanizmaların oluşturulması bizim için önemliydi. Çocuklarla beraber çalışacak olanlarla -ki buna servis şoförlerini de katabilirsiniz kırtasiye sahiplerini de, çocuklarla bire bir ya da okullarda çalışan hizmetlileri de- ilgili kadın istihdamının daha fazla teşvik edilmesi ki Hükûmetimizin yaptığı çalışmalarda, biliyorsunuz, daha çok özel sektörde kadın istihdamına prim ödenmesine destek veriliyor, bunun belki daha fazla artırılması ve çocuklarla ilgili çalışılacak kişilerin KPSS puanı dışında bazı psikolojik testlerden geçirilmesi. Bir öğretmen adayının sadece KPSS'de başarılı olması o kişi için bazen yeterli olmayabiliyor. Bu noktada da çalışmalar yapılacağını ümit ediyorum.

Çocukların yardıma muhtaç oldukları alanda ulaşabilecekleri özel bir çağrı merkezinin oluşması. Şu ana kadar bu gerçekleşmedi ancak daha önce yönlendirme yapan Alo 183'ün direkt arandığı zaman ilgili birimlerle görüşebilmesi de bizim Komisyon raporundan sonra gerçekleşti.

Çocuğa karşı şiddeti önleme eylem planıyla ilgili çalışmalar mevcut. Çocukların yine bedenlerini nasıl koruyacaklarına ilişkin daha önceki raporlarda da ifade edilen hususlarla ilgili çalışmalar var. Çocuk istismarında riskli alanların belirlenmesine ilişkin çalışmalarımız vardı ki bunlar arasında çocuk işçiliği gelmekte. Çocuk İşçiliğiyle Mücadele Deklarasyonu daha yeni Çalışma Bakanlığımız tarafından yayımlandı. Sokakta çalışan çocuklar, madde bağımlısı olan çocuklar, daha önce cinsel istismara maruz kalan çocuklar ve suça sürüklenen çocuklar daha fazla risk alanı olarak tespit edilen çocuklardı. Bunlarla ilgili özel çalışmalar yapılmasını öngörmüştük.

Kimyasal kastrasyonun bizim raporumuz zamanında yönetmeliği çıkmamıştı. Yönetmeliğin ivedilikle çıkarılmasına ilişkin önerimiz mevcuttu ki bizim Komisyon raporumuz açıklandıktan sonra yönetmelik çıktı. Şu an her ne kadar yönetmelikte yer alan "yok etme" ifadesinden dolayı Danıştay kastrasyonla ilgili bu yönetmelik maddesini iptal etmiş olsa bile bizim önerimiz ve yapılan çalışma bu konunun yönetmelikle değil, açıkça bir yasa hükmüyle düzenlenmesi ve hem istismarın tekrarının önlenmesi ama bunu yaparken de toplumda gereksiz tartışmalara sebebiyet vermeyecek ve Kemalettin Vekilimin çok isabetli ifade ettiği üzere, yapılan çok fazla güzel gelişmenin bir tane maddede boğulmasını engelleyecek umudundayım.

Bunun dışında, özellikle cinsel istismara uğrayan çocuklarla ilgili özel rehabilite merkezlerinin bulunması, mağdur hakları kanun taslağıyla ilgili çalışmalar yapılması da önerilerimiz arasındaydı. Buna ilişkin yakın bir zamanda bir çalışmanın ete kemiğe bürünebileceğini ümit ediyorum. Çocuk mahkeme sayısının, çocuk adli görüşme sayılarının, odalarının artırılması, cumhuriyet savcılarının daha fazla ÇİM'lerdeki görüşmelere katılmasına ilişkin çalışmalarımız vardı, buna ilişkin bir kısım ilerlemelerde bulunuldu. Özellikle cinsel suç faili olan çocuklar için özel rehabilite programlarının yapılması çünkü kendisi cinsel istismara uğradığı için daha fazla risk grubunda olan faillerle ilgili özel bir çalışma yapılması teklifimiz vardı; buna ilişkin de çalışmalar devam ediyor, önemli de bir aşama kaydedilmiş durumda. Medyaya ilişkin önerilerimiz bulunmaktaydı. Günlük kiralık ev hizmetlerinin cinsel istismara ilişkin, çok fazla riskli alanlar bulunmasına ilişkin özel önlem alınmasına dair önerilerimiz mevcuttu; buna ilişkin de bir adım atılmış durumda.

Nasıl dün okullarda ve diğer alanlarda çocuklara karşı gerçekleşen fiziksel ceza, asla kaldırılamaz, asla değiştirilemez gibi düşünülse de önemli bir aşama kaydedildiyse, bütün toplumun, her kesimin bu konuda özel bir çalışma yapmasıyla cezaların artırılması ama derhâl etkin soruşturulma açılmasıyla minimum seviyeye indirildiyse, nasıl kameraların var olması bu kadar ağır bir durumun Türkiye'de önemli bir aşama kaydetmesine sebebiyet verdiyse cinsel istismarla alakalı yapılacak her çalışma da cezalandırmanın dışında, önlemeye yönelik olan, o alanları kapatmaya yönelik olan her çalışma da bizim bir sonraki aşamada daha az çocuğumuzun canının yanmasıyla sonuçlanacak çünkü tek bir çocuk bile burada bulunan, bu Mecliste bulunan, bütün Türkiye'de bulunan herkesin, bütün ülkemizin yüreğini kanatmaya yetiyor.

Ben KEFEK'e bu konuyu özel gündem maddesi olarak aldığı, hem İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu hem başta cinsel istismar olmak üzere bütün istismarları önlemekle alakalı Meclis araştırma komisyonuna katkı vermeyi bir şekilde kabul ettiği için, bu toplantı konusunu açmakla kabul ettiği için özel olarak teşekkür ediyorum, sağ olun.